بررسی ارتباط بین رشد اعتقادی با خودپنداره و رفتار شهروندی و مقایسه آنها در دانش‌آموزان دختر و پسر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه ارومیه (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه ارومیه

3 استاد دانشگاه ارومیه

4 استادیار، دانشگاه ارومیه

5 استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ارومیه

چکیده

امروزه یکی از دغدغه‌های اندیشمندان علوم تربیتی موضوع گرایش به معنویت و اخلاق‌مداری دانش آموزان و به تبع آن رفتار مناسب شهروندی است، با توجه به اهمیت موضوع، هدف پژوهش حاضر، مقایسه و بررسی ارتباط بین رشد اعتقادی و خودپنداره و رفتار شهروندی در دانش‌آموزان دختر و پسر بود. این یک بررسی پیمایشی از نوع توصیفی-همبستگی و مقایسه‌ای بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش‌آموزان متوسطه دوم ناحیه یک اردبیل به تعداد 15824 در سال تحصیلی 94-95 بودند که به تعداد 380 نفر (190 دختر و 190 پسر) به روش نمونه‌گیری ساده انتخاب شدند. با حضور در محل تحصیل به پرسشنامه رشد اعتقادی و خود پنداره  SCQ و پرسشنامه تربیت شهروندی پاسخ دادند. روایی و پایایی پرسشنامه‌ها در تحقیقات متعدد تأیید شده بود. برای تحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل واریانس چند متغیره برای تجزیه و تحلیل آماری همبستگی بین متغیرها و ارتباط آنها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج نشان داد بین رشد اعتقادی و متغیر خودپنداره و همچنین رفتار شهروندی ارتباط معناداری وجود دارد و از سوی دیگر این متغیرها در بین دانش‌آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری وجود دارند. تقویت رشد اعتقادی دانش‌آموزان مدرسه می تواند به تقویت خودپنداره و رفتار مناسب شهروندی دانش‌آموزان منجر شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The investigation of the relationship between belief development and self-concept and citizenly behavior: a gender comparison

نویسندگان [English]

  • behnaz Mohajeran 1
  • taghi akbari 2
  • mohammad hassani 3
  • Mir Najaf Musavi 4
  • maryam sameri 5
1 Assistant Professor, uromiye university
2 Ph.d. student, uromiye university
3 Professor, uromiye university
4 Assistant Professor, uromiye university
5 Assistant Professor, uromiye university
چکیده [English]

Nowadays, inclination toward spirituality and morality of the students and hence the citizenly behavior is one of the great concerns of education experts. importantly, the aim of this study is the comparison of the relationship between belief development and self-concept and citizenly behavior in the school students. The methodology of the research is a correlational-descriptive survey. The population (N=15824) of the study was all the female students in Ardabil Province, district 1. The sample consisted of 380 students, 190 males and 190 females who answered SCQ as well as citizenship questionnaire. Validity and reliability of the questionnaires were already proved in several studies. Data analysis was done through multiple variance analysis, and Pearson correlation. The findings revealed that there is meaningful relationship between self-concept and citizenly behavior and belief development. On the other hand, these variables showed meaningful difference in genders. Reinforcement of the belief development of the students can fortify self-concept and appropriate citizenly behavior of the students

کلیدواژه‌ها [English]

  • self-concept
  • belief development
  • citizenship behavior
  • religious tendency
احدی، حسن؛ محسنی، نیک‌چهره(1371)،روان‌شناسیرشد؛مفاهیمبنیادیدرروان‌شناسینوجوانیوجوانی، تهران: انتشارات نشر بنیاد.
اورنگی، عبدالمجید (1382)، «بررسی عوامل مؤثر در کم‌توجهی دانش‌آموزان دبیرستان‌های استان مرکزی نسبت به مسائل مذهبی».
ـــــــــ (1382)، «بررسی عوامل مؤثر در کم توجهی دانش آموزان دبیرستان های استان مرکزی نسبت به مسائل مذهبی»، کتاب همایش آسیب‌شناسی تربیت دینی در آموزش و پرورش.
بازرگان، زهرا (1376)، «یازده قدم در رشد اخلاقی کودکان»، پیوند، ش211، ص17−26.
برگر، پیتر؛ لاکمن؛ تومان (1375)، ساخت اجتماعی واقعیت، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران: نشر مرکز.
تابش، عبید (1391)، بررسی و مقایسه مفاهیم تربیت شهروندی در بین جوانان دانشجو و غیردانشجوی شهرستان بناب، دانشگاه پیام نور، پایان‌نامه کارشناسی.
تقی‌زاده، محمد‌احسان (۱۳۷9)، باد بی‌آرام نوجوانی، چاپ اول، اصفهان: انتشارات یکتا.
چراغی، مونا؛ مولوی، حسین (1385)، «رابطه بین ابعاد مختلف دین‌داری و سلامت عمومی در دانشجویان دانشگاه اصفهان»، پژوهش‌های تربیتی و روان‌شناختی، س2، ش2، ص1−22.
حسن‌زاده، رمضان؛ سید حمزه حسینی، ذبیده مرادی (1384)، «بررسی رابطه بین خودپنداره کلی دانش‏آموزان و عملکرد تحصیلی آنها»، فصلنامه دانش و پژوهش در روان شناسی، س7، ش24، ص‌18−24.
حسن‌زاده، رمضان؛ حسینی، سیدحمزه؛ مرادی، ذبیده (1384)، «بررسی رابطه بین خودپنداره کلی دانش‏آموزان و عملکرد تحصیلی آنها»، فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی، س7، ش24.
خانه‌کشی، علی (1387)، رابطه التزام عملی به اعتقادات مذهبی با سلامت روانی و هویت‌یابی دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان، مقاله ارائه شده در همایش ملی روان‌شناسی و کاربرد آن در جامعه، مرودشت.
خانه‌کشی، علی؛ پورنیک بختی؛ کبری (1388)، «امکان تحلیل دین‌داری بر اساس شخصیت بررسی رابطۀ بین دین‌داری و هویت‌یابی دانشجویان دختر و پسر»، مجموعه مقالات همایش تربیت دینی، قم:انتشارات مؤسسه آموزشی و پرورشی امام خمینیe.
خلیلی، اکرم (1375)، بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر خودپنداره و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی.
دورکیم، امیل (1381)، تقسیم کار اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، تهران: مرکز.
ـــــــــ (1383)، صور بنیانی حیات دینی، ترجمه باقر پرهام، تهران: مرکز.
دیباج‌نیا، پروین (1383)، «بررسی رابطه کارایی خانواده و خودپنداره در دانشجویان دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران طی سال 1381»، مجله پژوهنده، س9، ش40، مهر و آبان237−240.
ریو، م. (1381)، انگیزش و هیجان، ترجمه سیدمحمدی. تهران: ویرایش.
زارع، حسین؛ امین‌پور، حسن (1390)، آزمون‌های روان‌شناختی، تهران: انتشارات آییژ.
سامانی س. (1381)، بررسی علی همبستگی خانوادگی، استقلال عاطفی و سازگاری، رساله دکتری، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی شیراز.
سلیمانی، هادی؛ ابهری، صدیقه (1393)، «موضع علم و ریالر آن درباره «خودپنداره» و حرمت «خود» و تأثیر آن بر سلامت جسم»، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، دوره 22، ش90، ص1−12.
سراج‌زاده، حسین (1374)، «نگرش‌ها و رفتارهای دینی نوجوانان تهرانی و دلالت‌های آن برای نظریه سکولار شدن»، نمایه پژوهش، ش9 و 10، ص105−118.
سهرابی، نادره؛ سامانی، سیامک (1380)، «بررسی میزان تأثیر نگرش مذهبی بر بهداشت روانی نوجوانان»، نقش دین و بهداشت روانی، تهران: دانشگاه علوم پزشکی تهران.
شجاعی‌زند، علیرضا (بهار 1384)، «مدلی برای سنجش دین‌داری»، نامه جامعه‌شناسی ایران، دوره 6، ش1.
شریفی، طیبه (1381)، بررسی رابطۀ نگرش مذهبی با افسردگی، اضطراب، پرخاشگری، سلامت عمومی و شکیبایی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.
طالبی، ابوتراب (۱۳۸۰)، بررسی تعارض بین ارزش‌های اخلاقی و مذهبی و کنش‌های اجتماعی، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
طالبان، محمدرضا (بهار و تابستان1378)، «خانواده، دانشگاه و جامعه‌پذیری مذهبی»، نشریه نامه علوم اجتماعی، ش13، ص27−54.
کاوسیان، جواد و پروین کدیور(1384)، «نقش برخی عوامل خانوادگی در خودپنداره خانوادگی دانش آموزان دبیرستانی»، رفاه اجتماعی، ش19، ص91−112.
کاظمی، احسان؛ نوری؛ ابوالقاسم؛ آذر، قلی‌زاده (1382)، «بررسی رابطه بین خودپنداره و سازگاری اجتماعی»، دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، ش17، ص101−118.
مجدیان، محمد (1380)، بررسی نگرش مذهبی دانشجویان ورودی به دانشگاه تربیت معلم و رابطه آن با میزان عزت نفس و منبع کنترل، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم.
مطهری، مرتضی (۱۳۷۱)، تعلیم و تربیت در اسلام، چاپ بیستم، قم: انتشارات صدرا.
نجفی، محمود (1382)، بررسی رابطه کارایی خانواده و دین‌داری با بحران هویت دانش‌آموزان دختر و پسر پایه سوم متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 81−82، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
یوآخیم؛ واخ (1380)، جامعه‌شناسی دین، ترجمه جمشید آزادگان، چاپ اول، تهران: سمت.
وزیری، مژده؛ جهانی، شیدا (1385)،«مهارت‌های شهروندی مورد نیاز دانش‌آموزان»، فصلنامۀ نوآوریهای آموزشی،س5، ش17.
وزیری، مژده؛ جهانی؛ شیدا (1385)، «مهارت‌های شهروندی مورد نیاز دانش‌آموزان دبستان‌های شهر زلزله زده بم»، فصلنامۀ نوآوری‌های آموزشی، ش17‌، س5، ص163−182.
Alfeld, L.C., & Sigelman, C.K. (1998), Sex differences in self-concept and symptoms of depression during the transition to college. Journal of Youth and Adolescence, 27 (2), 44-219.
Appleton, P. L., Ellis, N.C., Minchom, P.E., Lawson,V., Boll, V., & Jones, P. (1997), Depressive symptoms and self-concept in youth people with spina bifida.Journal of Pediatric Psychology, 22 (5), 22-707.
Beti-Hallahme, B. & Argyle, M, (1997), The Psychology of Religious Behavior, Belief and Experience, New York, Routledge.
Dr. George Vaillant, Janice Templeton, PhD, Monika Ardelt, PhD, and Stephanie E Meyer, PhD.,(2008), “The natural history of male mental health: Health and religious involvement”, Journal of Social Science & Medicine, v 66, p 221.
Ohannessian, C. M., Lerner, R. M., Von-Eye, A., & Lerner, J.V. (1996), Family and Consumer Science Research Journal, 25, 83-159.
Stark, R, (2002), Physiology and faith: Addressing the universal gender difference in religious commitment. Journal for the Scientific Study of Religion, 41, P495-507.
Sullivan, A. (2006a), "Academic self-concept, Gender and Single-sex Schooling in the 1970 Cohort", CLS Working Paper, London: Centre for Longitudinal Studies, 2.