ORIGINAL_ARTICLE
بازشناسی مؤلفههای شاگردپروری در عرفان اسلامی با تأکید بر منش معلمی جنید بغدادی، بایزید بسطامی و نجمالدین کبری
«عرفان اسلامی» یکی از منابع غنی در فرهنگ اسلامی−ایرانی است که با رجوع به آن، میتوان دلالتهای ارزشمندی برای تعلیم و تربیت اسلامی، بازشناسی نمود. یکی از این دلالتها، «شاگردپروری» است. بسیاری از عرفای مسلمان، ضمن اهتمام به سیر و سلوک عرفانی، به پرورش شاگرد نیز التفات ویژهای داشتهاند. در این راستا، پژوهش حاضر به مطالعه احوال، اقوال و منش شاگردپروری سه عارف مشهور یعنی جنید بغدادی، بایزید بسطامی و نجمالدین کبری پرداخته و با بهرهگیری از روش تحلیل مضمون، بیست و چهار مؤلفۀ شاگردپروری را بازشناسی نموده است. در گام بعدی، مؤلفههای اولیه (خرده مضمونها) در قالب دو مضمون سازماندهنده (منش فردی و منش میانفردی) دستهبندی شدند و در نهایت همۀ آنها در ذیل مضمون فراگیر «منش شاگردپروری» قرار گرفتند. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که از میان مضمونهای استنتاج شده، شش مضمون «عبودیت و بندگی خداوند، حسن خلق، تخصص و تبحر علمی، کلام نافذ و تأثیرگذار، مجاهدت در کسب علم و حفظ حرمت و شخصیت شاگردان» از بیشترین فراوانی برخوردار بوده و از مهمترین ویژگیهای معلم شاگردپرور محسوب میشوند. تدوین شبکه مضامین، چارچوب مفهومی از رابطه مضمونهای شاگردپروری و الگوی «معلم شاگردپرور» از دیگر یافتههای این پژوهش به شمار میآید.
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1758_d6aa955b2e82c8ceabc40722f023ebf1.pdf
2021-03-21
7
33
10.30471/edu.2020.6482.2241
شاگردپروری
منش معلمی
عرفان اسلامی
جنید بغدادی
بایزید بسطامی
نجمالدین کبری
عاطفه
نادری
a.naderi6671@gmail.com
1
کارشناسی ارشد فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه اصفهان
AUTHOR
محمدحسین
حیدری
mh.heidari@edu.ui.ac.ir
2
دانشیار گروه علوم تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
سید علی اصغر
میرباقری فرد
bagheri@ltr.ui.ac.ir
3
استاد گروه ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
1. اسفندیار، محمدرضا (1384)، آشنایان ره عشق: مجموعه مقالاتی در معرفی شانزده عارف بزرگ، تهران: مرکز نشر دانشگاهی: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
1
2. جامی، عبدالرحمن بن احمد (1370)، نفحات الانس من حضرات القدس، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، تهران: اطلاعات.
2
3. حمویه، غیاثالدین (1389)، مرادالمریدین، مقدمه، تصحیح و تعلیقات علیاصغر میرباقریفرد و زهره نجفی؛ زیر نظر مهدی محقق و علیاصغر میرباقریفرد، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران−دانشگاه مک گیل.
3
4. حیدری عبدی، احمد (1374)، «نظام تربیت در ژاپن و مقایسۀ آن با نظام تربیت در ایران»، مجله تعلیموتربیت، شماره 43، ص49−86.
4
5. خطیب بغدادی، ابوبکر احمد بن علی (بیتا)، تاریخ بغداد، ج7، بیروت: دارالکتب العلمیه.
5
6. خلیلی، نیک محمد (1395)، نقش ارتباط مؤثر استاد و طلبه بر پیشرفت تحصیلی طلاب جامعه المصطفی العالمیهs، پایاننامه کارشناسی ارشد، پژوهشکده علوم اسلامی.
6
7. دهباشی، مهدی و سیدعلیاصغر میرباقریفرد (1388)، تاریخ تصوف (1)، تهران: سمت.
7
8. رادمهر، فریدالدین (1378)، جنید بغدادی (تاج العارفین): شرحی بر زندگی، افکار و آثار جنید بغدادی، تهران: روزنه.
8
9. رضایی، مهدی (1387)، مکتب جنیدیه؛ ریشهها و اندیشهها، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
9
10. رمضانی، فاطمه؛ محمدحسین حیدری و رضاعلی نوروزی (1396)، «معلم الهامبخش کیست؟ کنکاشی در سلوک و منش چهار معلم برجسته ایران در دوره معاصر»، پژوهش در مسائل تعلیموتربیت اسلامی، 37(25)، ص57−77.
10
11. زرینکوب، عبدالحسین (1362)، ارزش میراث صوفیه، تهران: امیرکبیر.
11
12. زرینکوب، عبدالحسین (1367)، جستجو در تصوف ایران، تهران: چاپخانۀ سپهر.
12
13. زینالی خامنه، کاوه (1390)، اصول و روشهای تربیت عرفانی در اندیشههای امام خمینیe، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
13
14. سبحانینژاد، مهدی و رحیمه رسولی (1388)، «تبیین جایگاه و ضرورت شاگردپروری و مؤلفههای آن بهمنظور اثربخشسازی نظام آموزش و پژوهش دانشگاهی»، مطالعات معرفتی در دانشگاه، 44، ص80−112.
14
15. سهلگی، محمد بن علی (1384)، النور (دفتر روشنایی: از میراث عرفانی بایزید بسطامی)، ترجمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
15
16. شمشیری، بابک (1385)، تعلیم و تربیت از منظر عشق و عرفان، تهران: طهوری.
16
17. شهید ثانی (1359)، منیه المرید فی آداب المفید و المستفید، آداب تعلیموتربیت در اسلام، ترجمۀ محمدباقر حجتی، بیجا: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
17
18. صدرا، محمدباقر (1371)، مردان خدا (تحریری دیگر از تذکره الاولیاء)، بیجا: سلسله نشریات ما.
18
19. صدیق، عیسی (1354)، تاریخ فرهنگ ایران (از آغاز تا زمان حاضر)، تهران: چاپخانۀ زیبا.
19
20. عابدی جعفری، حسن؛ محمدسعید تسلیمی؛ ابوالحسن فقیهی و محمد شیخزاده (1390)، «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در دادههای کیفی»، اندیشه مدیریت راهبردی، 10، ص151−198.
20
21. عطار نیشابوری، محمد بن ابراهیم (1386)، تذکره الاولیا، بررسی، تصحیح متن، توضیحات و فهارس از محمد استعلامی، تهران: زوار.
21
22. غفاری هشجین، زاهد؛ کشاورزی شکری، عباس و میرزا محمدی، محمدحسن و آمرورامینی، نرگس (1391) «مؤلفههای اخلاق علمی و شاگردپروری در سیره علمی−آموزشی امام خمینیe»، تربیت اسلامی، شماره 15، ص65−88.
22
23. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1372)، المحجه البیضا فی تهذیب الاحیاء (راه روشن)، ترجمۀ محمدصادق عارف، ج6 و 5، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
23
24. کبری، شیخ نجمالدین (1368)، فوائح الجمال و فواتح الجلال، ترجمۀ محمدباقر ساعدی خراسانی، به اهتمام حسین حیدرخانی مشتاقعلی، تهران: مروی.
24
25. ماستری فراهانی، محمدمهدی (1392)، بررسی آموزههای آداب استادی و ادب شاگردی در آثار شاخص ادب فارسی تا قرن هشتم، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه علامه طباطبایی.
25
26. محسنی، منوچهر (1346)، تحقیق در احوال و آثار شیخ نجمالدین کبری اُویسی، تهران: شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران.
26
27. محمدی، کاظم (1392)، نجمالدین کبری، پیر ولی تراش، کرج: انتشارات نجم کبری.
27
28. ملکی، حسن (1389)، تعلیموتربیت اسلامی با رویکرد کلاننگر، تهران: عابد.
28
29. میرباقریفرد، سیدعلیاصغر (1391)، «عرفان عملی و نظری یا سنت اول و دوم عرفانی؟ (تأملی در مبانی تصوف و عرفان اسلامی)»، پژوهشهای ادب عرفانی (گوهر گویا)، 2(6)، ص65−88.
29
30. میرزایی، خلیل (1395)، کیفیپژوهی: پژوهش، پژوهشگری و پژوهشنامهنویسی، ج2، تهران: فوژان.
30
31. هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان (1380)، کشفالمحجوب، تصحیح ژوکوفسکی، تهران: انتشارات طهوری.
31
32. raina, R., (1999), “What make a teacher good?”, Education week, 34, pp.18−19.
32
ORIGINAL_ARTICLE
کارکردهای تربیتی آیات معترضه قرآن کریم و استخراج روش عام تربیتی سبک اعتراض
سبک اعتراض، یکی از دستورهای ادبی کلام و سبکهای گفتمانی قرآن است. هدف از پژوهش حاضر پاسخ به چرایی استفاده حداکثری از این سبک در قرآن کریم، به وسیله تفسیر تربیتی آن است. در این پژوهش با رویکرد همسوسازی با هدف کلی قرآن مبتنی بر تربیت، اغراض و کارکردهای جملات معترضه، به شکل بیسابقه و نوین ساماندهی شدهاند؛ تربیت و هدایت به دو بستر بینشی و گرایشی تقسیم شده و هریک از آنها در سه قالب ایجاد، تحکیم و رفع مانع دستهبندی گردیدهاند، آنگاه کوشش شده تا هر یک از اغراض، بر آیات متعدد تطبیق شده و نیز با یافتههای علوم تربیتی، مستندسازی شوند. این پژوهش از نوع تحلیلی−استنباطی بوده و طی آن ضمن یافتن حدود بیست مورد از اغراض و کارکردهای تربیتی جملات معترضه قرآنی و بررسی آنها ثابت میشود که اطناب حاصل از سبک اعتراض کاملاً هدفمند و در راستای هدف تربیتی قرآن به کار رفته است، همچنین سبک اعتراض، یک روش عام تربیتی مستقل و کارآمد، شناخته میشود. یافتههای این تحقیق، میتواند الگوی تربیتی کمنظیری برای آموزش و پرورش رسمی و عمومی باشد.
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1728_900dce234bd74d84107737d2f2adff86.pdf
2021-03-21
35
57
10.30471/edu.2020.6297.2218
اهداف تربیتی
تربیت قرآنی
اسلوب اعتراض
اغراض اعتراض
آیات معترضه
کارکرد اعتراض
محمدمهدی
ولی زاده
montazere14@gmail.com
1
دانشجوی کارشناسی ارشد اخلاق اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی و دانش آموخته سطح سه حوزه علمیه قم
AUTHOR
ابوالقاسم
ولی زاده
valizadeh1354@gmail.com
2
استادیار گروه معارف دانشگاه ارومیه
LEAD_AUTHOR
1. آذر، عادل (1380)، بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش دادهها در تحلیل محتوا، فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، 11، 38-37، 8-12.
1
2. ارسطو (1391)،اخلاق نیکوماخس، ج1 و 2، ترجمه سید ابوالقاسم پورحسینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
2
3. افکاری، فرشته (1393)، «نقد و بررسی رویکردهای تربیت اخلاقی در دوره ابتدایی در کتابهای درسی دوره ابتدایی»، رساله دکتری، رشته برنامهریزی درسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
3
4. بهروز، منیر؛ جواد حاتمی و محمود مهرمحمدی (1395)، «تحلیل محتوای کتابهای «بخوانیم و بنویسیم» پایۀ سوم ابتدایی براساس مؤلفههای کارکردهای اجرایی: روش آنتروپی شانون»، فصلنامه پژوهشهای علوم شناختی و رفتاری، 6 (10)؛ ص51−62.
4
5. بیات، قدسی و مرضیه قاسمی (1398)، «مفهومپردازی عدالت در نظام آموزشی ایران: مطالعه موردی کتابهای درسی پیش از دانشگاه»، فصلنامه مجلس و راهبرد،26 (100)، ص7−46.
5
6. حسنی، محمد و فاطمه وجدانی (1395)، «بررسی و نقد الگوی تربیت اخلاقی در کتاب قرآن دوره ابتدایی»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 24 (32)، ص127−161.
6
7. حسنی، محمد و فاطمه وجدانی (1396)، «تحلیل محتوای کیفی کتابهای مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از منظر تربیت اخلاقی»، دو فصلنامه تربیت اسلامی، 12 (25)، ص29−54.
7
8. حسنی، محمد (1391)، مدرسه و تربیت اخلاقی، تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی چند کشور جهان. تهران: نشر مدرسه.
8
9. حسنی، محمد (1395)، «بررسی رویکرد تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی و عمومی در دوره ابتدایی»، فصلنامه تربیت اسلامی، 11 (28)، ص1−28.
9
10. درامامی، نرگس (1390)، «تحلیل محتوای کتابهای بخوانیم، تعلیمات اجتماعی (مدنی)، هدیههای آسمانی و قرآن پایههای سوم تا پنجم ابتدایی سال 1388 به منظور بررسی برخی مقولههای تربیت اخلاقی»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
10
11. دلاور، علی (1383)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: انتشارات رشد.
11
12. سرمد، زهره و عباس حجازی (1380)، روشهای تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات سپهر.
12
13. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش (1390)، شورای عالی انقلاب فرهنگی.
13
14. صالحی عمران، ابراهیم؛ میمنت عابدینی بلترک و قنبر مهرعلی تبار فیروزجائی (1397)، «تحلیل محتوای کتابهای درسی دوره ابتدایی براساس میزان توجه به مؤلفههای انرژی نو. فصلنامه تعلیم و تربیت»، ش133، ص76−93.
14
15. صالحی عمران، ابراهیم؛ میمنت عابدینی بلترک و سیروس منصوری (1397) «تحلیل محتوای کیفی کتابهای درسی دوره ابتدایی بر مبنای مؤلفههای میراث فرهنگی»، فصلنامه مطالعات توسعهی اجتماعی−فرهنگی، 7 (1)،ص9−36.
15
16. کمالی، سلماز (1396)، «جایگاه تربیت اخلاقی در محتوای کتب درسی هدیههای آسمان دوره ابتدایی»، دومین کنگره بینالمللی علوم انسانی، مطالعات فرهنگی.
16
17. Ashiba. S. & Amer. M (2010), An Analysis of the Incorporated Values in English for Palestine 12, Master Degree thesis, The Islamic University of Gaza, Faculty of Education, & English Teaching Methods Department.
17
18. Arthur. G. Kristjánsson. K. Harrison. T. Sanderse. W. Wright. D., (2017), Teaching Character and Virtue in Schools, London and New York. Routledge. 19. Anzai.s (2014), “Values and Value Priorities Underlying Japanese Elementary-School Moral Education: Content Analysis of Japanese Elementary-School Moral Books”, Journal of Social Sciences, 5 (4):359-369
18
20. Anderson, D. (2014), “Character education: Who is responsible?”, Journal of Instructional Psychology, 27 (3), 139- 159.
19
21. Baehr, J. (Ed). (2016), Intellectual virtues and education: Essays in applied virtue epistemology, New York, NY: Routledge.
20
22. Berkowitz, M. W. & Bier, M. C., (2015), “Research-based character education”, Annals of the American Academy of Political and social Science, 591, 72–85.
21
23. Bischoff, K. (2016), “The Civic Effects of Schools: Theory and Empirics”, Theory and Research in Education, 14 (1), 91-106. http://dx.doi.org/10.1177/1477878515619794
22
24. Ugurlu, N. (2014), “Important values of American and Turkish students”, Eurasian Journal of Educational Research, 55, 91-108. http://dx.doi.org/ 10.14689/ejer.2014.55.6
23
25. Celement. S. Bollinger. R., (2016), Perspectives on Character Virtue Development, Research in Human Development, 13: 174–181, 2016. Available: https://sci-hub.cc/10.1080/15427609.2016.1172445
24
26. Curren. R (2016), “Aristotelian versus virtue ethical character education”, Journal of Moral Education, 45: pp: 490-501. Available at: https://sci-hub.cc/10.1080/03057240.2016.1238820
25
27. Jubilee Centre for Character and Virtues (2017), A Framework for Character Education in Schools, Available at: /uobschool.org.uk/wp-content/uploads/2017/08/Framework-for-Character-Education-2017-Jubilee-Centre.pdf
26
28. Kristjánsson. K (2016), “Aristotelian character education: A response to commentators”, Journal of Moral Education, 45 (4)pp: 527-534. Available at: https://sci-hub.cc/10.1080/03057240.2016.1244050
27
29. Kristjánsson, K., (2015), Aristotelian Character Education, London: Routledge
28
30. Kristjánsson, K., (2010b), “Emotion education without ontological commitment?”, Studies in Philosophy and Education, 29 (3), 259–274.
29
31. Maruyama. H., (2015), Moral Education in Japan National Institute for Educational Policy Research.
30
32. Protz. B., (2013), Content analysis of character education in school textbook... , phd. Degree thesis, The University of North Carolina at Charlotte, faculty of curriculum and instruction.
31
33. Sandeep. K., (2015), “Moral values education…”, Journal Of Humanities And Social Science, (IOSR-JHSS) Volume 20, Issue 3, Ver. III (Mar. 2015), PP 21-26 e-ISSN: 2279-0837, p-ISSN: 2279-0845. www.iosrjournals.org
32
34. Seligman, M. E. P., (2011), Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. New York: Free Press
33
35. Tan. B. Naidu. C. Jamil. A., (2017), “Moral values and good citizens in a multi-ethnic society: A content analysis of moral education textbooks in Malaysia”, The Journal of Social Studies Research, 22 (81): 41-55.
34
36. Shuayb, M., O’Donnel, S., (2015), Aims and Values in Primary Education: England and other countries. London, Cambridge University Press.
35
1. آذر، عادل (1380)، بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش دادهها در تحلیل محتوا، فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، 11، 38-37، 8-12.
36
2. ارسطو (1391)،اخلاق نیکوماخس، ج1 و 2، ترجمه سید ابوالقاسم پورحسینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
37
3. افکاری، فرشته (1393)، «نقد و بررسی رویکردهای تربیت اخلاقی در دوره ابتدایی در کتابهای درسی دوره ابتدایی»، رساله دکتری، رشته برنامهریزی درسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
38
4. بهروز، منیر؛ جواد حاتمی و محمود مهرمحمدی (1395)، «تحلیل محتوای کتابهای «بخوانیم و بنویسیم» پایۀ سوم ابتدایی براساس مؤلفههای کارکردهای اجرایی: روش آنتروپی شانون»، فصلنامه پژوهشهای علوم شناختی و رفتاری، 6 (10)؛ ص51−62.
39
5. بیات، قدسی و مرضیه قاسمی (1398)، «مفهومپردازی عدالت در نظام آموزشی ایران: مطالعه موردی کتابهای درسی پیش از دانشگاه»، فصلنامه مجلس و راهبرد،26 (100)، ص7−46.
40
6. حسنی، محمد و فاطمه وجدانی (1395)، «بررسی و نقد الگوی تربیت اخلاقی در کتاب قرآن دوره ابتدایی»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 24 (32)، ص127−161.
41
7. حسنی، محمد و فاطمه وجدانی (1396)، «تحلیل محتوای کیفی کتابهای مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از منظر تربیت اخلاقی»، دو فصلنامه تربیت اسلامی، 12 (25)، ص29−54.
42
8. حسنی، محمد (1391)، مدرسه و تربیت اخلاقی، تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی چند کشور جهان. تهران: نشر مدرسه.
43
9. حسنی، محمد (1395)، «بررسی رویکرد تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی و عمومی در دوره ابتدایی»، فصلنامه تربیت اسلامی، 11 (28)، ص1−28.
44
10. درامامی، نرگس (1390)، «تحلیل محتوای کتابهای بخوانیم، تعلیمات اجتماعی (مدنی)، هدیههای آسمانی و قرآن پایههای سوم تا پنجم ابتدایی سال 1388 به منظور بررسی برخی مقولههای تربیت اخلاقی»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
45
11. دلاور، علی (1383)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: انتشارات رشد.
46
12. سرمد، زهره و عباس حجازی (1380)، روشهای تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات سپهر.
47
13. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش (1390)، شورای عالی انقلاب فرهنگی.
48
14. صالحی عمران، ابراهیم؛ میمنت عابدینی بلترک و قنبر مهرعلی تبار فیروزجائی (1397)، «تحلیل محتوای کتابهای درسی دوره ابتدایی براساس میزان توجه به مؤلفههای انرژی نو. فصلنامه تعلیم و تربیت»، ش133، ص76−93.
49
15. صالحی عمران، ابراهیم؛ میمنت عابدینی بلترک و سیروس منصوری (1397) «تحلیل محتوای کیفی کتابهای درسی دوره ابتدایی بر مبنای مؤلفههای میراث فرهنگی»، فصلنامه مطالعات توسعهی اجتماعی−فرهنگی، 7 (1)،ص9−36.
50
16. کمالی، سلماز (1396)، «جایگاهتربیتاخلاقیدرمحتوایکتبدرسیهدیههایآسماندورهابتدایی»، دومینکنگرهبینالمللیعلومانسانی،مطالعاتفرهنگی.
51
17. Ashiba. S. & Amer. M (2010), An Analysis of the Incorporated Values in English for Palestine 12, Master Degree thesis, The Islamic University of Gaza, Faculty of Education, & English Teaching Methods Department.
52
18. Arthur. G. Kristjánsson. K. Harrison. T. Sanderse. W. Wright. D., (2017), Teaching Character and Virtue in Schools, London and New York. Routledge. 19. Anzai.s (2014), “Values and Value Priorities Underlying Japanese Elementary-School Moral Education: Content Analysis of Japanese Elementary-School Moral Books”, Journal of Social Sciences, 5 (4):359-369
53
20. Anderson, D. (2014), “Character education: Who is responsible?”, Journal of Instructional Psychology, 27 (3), 139- 159.
54
21. Baehr, J. (Ed). (2016), Intellectual virtues and education: Essays in applied virtue epistemology, New York, NY: Routledge.
55
22. Berkowitz, M. W. & Bier, M. C., (2015), “Research-based character education”, Annals of the American Academy of Political and social Science, 591, 72–85.
56
23. Bischoff, K. (2016), “The Civic Effects of Schools: Theory and Empirics”, Theory and Research in Education,14 (1), 91-106. http://dx.doi.org/10.1177/1477878515619794
57
24. Ugurlu, N. (2014), “Important values of American and Turkish students”, Eurasian Journal of Educational Research, 55, 91-108. http://dx.doi.org/ 10.14689/ejer.2014.55.6
58
25. Celement. S. Bollinger. R., (2016), Perspectives on Character Virtue Development, Research in Human Development, 13: 174–181, 2016. Available: https://sci-hub.cc/10.1080/15427609.2016.1172445
59
26. Curren. R (2016), “Aristotelian versus virtue ethical character education”, Journal of Moral Education, 45: pp: 490-501. Available at: https://sci-hub.cc/10.1080/03057240.2016.1238820
60
27. Jubilee Centre for Character and Virtues (2017), A Framework for Character Education in Schools, Available at: /uobschool.org.uk/wp-content/uploads/2017/08/Framework-for-Character-Education-2017-Jubilee-Centre.pdf
61
28. Kristjánsson. K (2016), “Aristotelian character education: A response to commentators”, Journal of Moral Education, 45 (4)pp: 527-534. Available at: https://sci-hub.cc/10.1080/03057240.2016.1244050
62
29. Kristjánsson, K., (2015), Aristotelian Character Education, London: Routledge
63
30. Kristjánsson, K., (2010b), “Emotion education without ontological commitment?”, Studies in Philosophy and Education, 29 (3), 259–274.
64
31. Maruyama. H., (2015), Moral Education in Japan National Institute for Educational Policy Research.
65
32. Protz. B., (2013), Content analysis of character education in school textbook... , phd. Degree thesis, The University of North Carolina at Charlotte, faculty of curriculum and instruction.
66
33. Sandeep. K., (2015), “Moral values education…”, Journal Of Humanities And Social Science, (IOSR-JHSS) Volume 20, Issue 3, Ver. III (Mar. 2015), PP 21-26 e-ISSN: 2279-0837, p-ISSN: 2279-0845. www.iosrjournals.org
67
34. Seligman, M. E. P., (2011), Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. New York: Free Press
68
35. Tan. B. Naidu. C. Jamil. A., (2017), “Moral values and good citizens in a multi-ethnic society: A content analysis of moral education textbooks in Malaysia”, The Journal of Social Studies Research, 22 (81): 41-55.
69
36. Shuayb, M., O’Donnel, S., (2015), Aims and Values in Primary Education: England and other countries. London, Cambridge University Press.
70
ORIGINAL_ARTICLE
چرخش روششناختی تعیین هدفهای تربیت دینی
هدف اصلی در این مقاله تبیین چالشهای موجود در تعیین هدفهای تعلیم و تربیت دینی و معرفی روش جدیدی مبتنی بر احادیث معرف بهترینهای امت اسلامی است که در آن ضمن اشاره به گسست میان هدفهای فوقانی و فرودین، نقش منفعل هدفها، خطر التقاط و ابهام در ترکیب اندیشه دینی و اقتضائات در رویکردهای موجود و به منظور مرتفع ساختن آنها احادیث معرف بهترین افراد امت شامل دو نوع ساختار صفات عالی بدون مرجع و صفات عالی دارای مرجع برای تعیین اهداف، شناسایی و تحلیل شدهاند. برای پاسخ به چالشهای احتمالی رویکرد بدیل، اصل تقسیم پسینی، تعدیل با دو معیار، بیزمان بودن صیغه تفضیل، تکثر معنایی و وحدت مصداقی و خوشهبندی مخاطبان مورد بررسی قرار گرفت.
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1727_0ac9245c23fef51c192b5b1833bf61ca.pdf
2021-03-21
59
90
10.30471/edu.2020.4511.1873
هدفگذاری
تربیت دینی
تربیت اسلامی
هدفهای غایی
هدفهای عینی
رخساره
قصوری درگاهی
saradargahi@yahoo.com
1
دانشجوی دکترا، رشته فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
طاهره
جاویدی کلاته جعفرآبادی
tjavidi@um.ac.ir
2
دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
مجتبی
الهی خراسانی
moj_elahi@yahoo.com
3
عضو هیت علمی گروه فقه و مبانی اجتهاد، استاد حوزه علمیه مشهد
AUTHOR
بختیار
شعبانی ورکی
bshabani@um.ac.ir
4
استاد، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
شریف الرضی، محمد بن حسن، نهج البلاغه (1388)، ترجمه حسین انصاریان، قم: دارالعرفان.
1
اعرافی، علیرضا (1386)، درآمدی بر تعلیم و تربیت اسلامی (2) (اهداف تربیت از دیدگاه اسلام)، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تهران: سمت.
2
الهیزاده، محمدحسین (1395)، تربیت سیاسی، اجتماعی، وحیانی، مشهد: مؤسسه فرهنگی تدبر در قرآن و سیره.
3
باقری، خسرو (1387)، درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران، ج 2، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
4
باقری، خسرو (1390)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، ج1، تهران: مدرسه.
5
پاینده، ابوالقاسم (1382)، نهج الفصاحة، تهران: دنیای دانش.
6
حسن، عباس (2012)، النحو الوافی، بیروت: دار المعارف.
7
دارمی، عبدالله (1421ق)، مسند الدارمی المعروف بـ : (سنن الدارمی)، ریاض: دار المغنی.
8
دلبری، سیدمحمد؛ عباس مصلاییپور و حسن ملکی (1393)، «الگوی اهداف تربیت دینی مبتنی بر آموزههای قرآن کریم»، فصلنامه نوآوریهای آموزشی، سال سیزدهم، شماره 50.
9
رستمینسب، عباسعلی (1392)، هدف غایی در تربیت دینی با رویکردی اسلامی، https://rasekhoon.net.
10
رسولی محلاتی، هاشم (1378)، غرر الحکم و درر الکلم آمدی (به صورت موضوعی) با شرح و ترجمه فارسی، شامل بیش از پنج هزار از کلمات قصار امیرالمومنین علی بن ابی طالبg، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
11
رشاد، علیاکبر (1383)، سنتپژوهی، فصلنامۀ حقوق اسلامی، دوره 1، شماره 3، ص9-43.
12
سیبویه، عمرو بن عثمان بن قنبر الحارثی بالولاء، أبو بشر (1408هـ - 1988م )، الکتاب، تحقیق السلام محمد هارون، القاهرة: مکتبة الخانجی، الطبعة: الثالثة، عدد الأجزاء: 4.
13
شکوهی، غلامحسین (1367)، تعلیم و تربیت و مراحل آن، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
14
شیخی، ح. و محمدی ریشهری، م. (1389)، میزان الحکمة (با ترجمه فارسی)، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر.
15
الصدوق، ابی جعفرمحمد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی (1390ق)، من لا یحضرهالفقیه، تحقیق السید حسن الموسوی الخراسان، ج3، تهران: دارالکتبالاسلامیه.
16
کاویانی، محمد (1388)، «تربیت اسلامی (گذر از اهداف کلی به اهداف رفتاری)»، علوم قرآن و حدیث: پژوهشهای میان رشتهای قرآن کریم، شماره 3، ص79-91.
17
کرمی، فاطمه (1391)، واکاوی معیارهای تفضیل در روایات کافی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
18
کیلانی. ماجد عرسان (1998)، اهداف التربیه الأسلامیه، بیروت: مؤسسه الرّیان.
19
کیلانی، ماجد عرسان (1389)، فلسفه تربیت اسلامی، ترجمه بهروز رفیعی، تهران: سمت.
20
متقی، علاءالدین (1419ق)، کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، بیروت: دار الکتب العلمیه.
21
مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
22
میکائیلو، غلامحسین و خلیل سلطان القرائ (1394)، «اهداف و روشهای تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام»، بصیرت و تربیت اسلامی، سال دوازدهم، شماره 35، ص97-122.
23
عالمزاده نوری، محمد (1391)، «بررسی ساختار تفضیل در استنباط نظام اخلاقی از گزارههای دینی، پژوهشهای قرآنی»، شماره 69، ص60−91.
24
25. یالجن، مقداد (1424ق)، اهداف التربیه الأسلامیه و غایتها، ج1، ریاض: دار عالم الکتب.
25
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی آزادی آکادمیک در غرب معاصر و نقد مبانی آن از دیدگاه متفکران معاصر مسلمان
این مقاله با تبیین تاریخچه، خاستگاه و رویکردهای آزادی آکادمیک در غرب معاصر، به بررسی و نقد مبانی آن میپردازد. بدین منظور از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شد. از میان دستهبندی رویکردهای تجویز آزادی آکادمیک، دستهبندی بروبیکر در سه رویکرد (معرفتشناختی، سیاسی، اخلاقی) توصیف و پژوهش در دو زمینه اسناد (بیانیهها و لوایح حقوقی) و دیدگاههای صاحبنظران (جاندیویی، برتراندراسل، جان سرل، استنلی فیش، دونا ایبن و ریچارد رورتی) پیگیری شد. جمعبندی تعاریف و تجویزها، نتایج نشان داد: آزادی و عدالت، علم و خیر جمعی، بارزترین مبانی غرب در بنای آزادی آکادمیک است. این مبانی که متأثر از پیشفرضهای فلسفی برگرفته از امانیسم است، با استمداد از نظرات متفکران معاصر مسلمان مورد نقد قرار گرفت.
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1725_0ce0bacd3c2675456ee05bba6309da71.pdf
2021-03-21
91
111
10.30471/edu.2020.5060.1980
آزادی آکادمیک
غرب معاصر
متفکران معاصر مسلمان
محمد ابراهیم
قادری مقدم
ghaderi@rihu.ac.ir
1
دکترای تخصصی، دانش آموخته دکتری فلسفه تعلیم و تربیت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مدرس دانشگاه فرهنگیان (نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
محمود
نوذری
mnowzari@rihu.ac.ir
2
دکترای تخصصی، دانشیار گروه علوم تربیتی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
AUTHOR
محمد
شجاعیان
shojaiyan@rihu.ac.ir
3
دکترای تخصصی، استادیار گروه علوم سیاسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
AUTHOR
قرآن کریم ترجمه آیتالله مکارم شیرازی.
1
1. برت، آرتور (1369)، مبادى مابعد الطبیعى علوم نوین، ترجمه عبدالکریم سروش، تهران: علمى و فرهنگى.
2
2. جمشیدی، مهدی (1391)، «نقدهای علامه مطهری به مبانی و مبادی علوم انسانی سکولار»، کیهانفرهنگی، دی، بهمن و اسفند، شمارههای 313−314−315.
3
3. جوادی آملی، عبدالله (1372)، انسان در اسلام. چ1، قم: انتشارات فرهنگی رجاء.
4
4. حرعاملی، محمدبن حسن (1412)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: موسسه آلالبیتb لاحیاءالتراث.
5
5. حسنی، حمیدرضا و همکاران (1390)، علم دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
6
6. دیویس، تونی (1378)، اومانیسم، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: انتشارات نشر مرکز.
7
7. رمضانی، علی (1387)، «سکولاریسم علمی در غرب»، مجله معرفت، شماره 132.
8
8. سفیدخوش، میثم (1396)، ایده دانشگاه، تهران: انتشارات حکمت.
9
9. شاینر، لاری (1383)، مفهوم سکولار شدن در پژوهشهای تجربی، در کتاب چالشهای دین و مدرنیته، ترجمه و تألیف: سیدحسین سراج زاده، تهران: طرح نو.
10
10. شجاعىزند، علیرضا (1381)، عرفى شدن در تجربه مسیحى و اسلامى، تهران: بارز.
11
11. طباطبایی، محمدحسین (1344)، تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
12
12. گلشنى، مهدى (1377)، از علم سکولار تا علم دینى، تهران: پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى.
13
13. مگی، برایان (1386)، سرگذشت فلسفه، ترجمه حسن کامشاد، تهران: نشر نی.
14
14. نقیب العطاس، سیدمحمّد (1374)، اسلام و دنیوىگرى، ترجمه احمد آرام، تهران: مؤسسه اسلامى دانشگاه تهران.
15
15. واعظی، احمد (1382)، «اسلام و لیبرالیسم»، بازتاب اندیشه، شماره 46.
16
16. AAUP, Reports & Publications: Academic Bill of Rights (December 2003), Retrieved 9 October 2016.
17
17. Bertrand, Russell (1954), Human Society in Ethics and Politics, London: Allen & Unwin.
18
18. Bowers, C. A., (1974), Cultural literacy for freedom: An existential perspective on teaching, curriculum and school policy, Eugene, OR: Elan Publishers.
19
19. Brubacher John S., (1977), On the Philosophy of Higher Education, Jossey-Bass Publisher, San Francisco
20
20. Dewey John (1902), "Democracy in Education," The Elementary School Teacher, Vol. 12, No. 4.
21
21. Dewey John (January 1902), “Academic Freedom”, Educational Review, pp. 1-14.
22
22. Rorty, Richard (1994), “Does Academic Freedom Have Philosophical Presuppositions?” Academe, ERIC, Vol. 80, No.6, pp. 52-63, Nov-Dec.
23
23. Russell, Bertrand (1925), What I Believe, London: Kegan Paul, Trench, Trubner & Co..., Reprinted in BW.
24
24. Stanley, Fish (2014), Versions of Academic Freedom: From Professionalism to Revolution, University of Chicago Press (October 23).
25
25. Sorabji, Richard (2005), The Philosophy of the Commentators, 200–600 AD: Psychology (with Ethics and Religion), page 11. Cornell University Press.
26
ORIGINAL_ARTICLE
پیشبینی ویژگیهای اخلاقی و شخصیتی مورد تأکید اسلام مبتنی بر رفاه ذهنی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد و دلالتهای تربیت اقتصادی آن
آموزههای اسلامی و تجارب بشری نشان میدهد این امکان وجود دارد که در زندگی هر انسانی، آسایش و رفاه مادی (رفاه عینی) حاصل شده، ولی به دلائلی احساس رضایتمندی از زندگی و شادکامی (رفاه ذهنی) حاصل نشود. پژوهش حاضر به دنبال تبیین این موضوع است که نهادینه کردن ویژگیهای شخصیتی و اخلاقی مورد تأکید اسلام در کنار تربیت اقتصادی، ظرفیت این را دارد که علاوهبر تأمین رفاه عینی منجر به افزایش رفاه ذهنی شود. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی−پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه و با روش نمونهگیری تصادفی از 451 دانشجو از جامعۀ دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، روابط بین ویژگیهای اخلاقی و شخصیتی صبر، خلاقیت، اعتماد به نفس، عزت نفس و ریسکپذیری با رفاه ذهنی مورد بررسی قرار گرفته است. یافتههای این مطالعه نشان میدهد ارتباط مستقیم معنیدار، میان متغیرهای مذکور با رفاه ذهنی وجود دارد؛ همچنین بر مبنای تحلیل رگرسیونی، اعتماد به نفس، صبر و عزت نفس بهطور معناداری میتوانند رفاه ذهنی دانشجویان را افزایش دهند. نظام تعلیم و تربیت هر جامعهای به واسطۀ شناخت متغیرهای پیشبینیکننده معنادار در به وجود آمدن این حالت و با استفاده از ابزارهای خود، در جهت افزایش رضایتمندی از زندگی میتواند نقش خود را ایفا کند.
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1754_f178fc4a862cb288b10aca85b4190f28.pdf
2021-03-21
113
141
10.30471/edu.2020.6507.2248
رفاه ذهنی
صبر
عزت نفس
اعتماد به نفس
ریسکپذیری
خلاقیت
تربیت اقتصادی
وحید
ارشدی
v.arshadi@um.ac.ir
1
استادیار گروه اقتصاد اسلامی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
آزاده
ظفرمند
azadehzafarmand@yahoo.com
2
کارشناس ارشد مطالعات برنامه درسی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی
AUTHOR
زهرا
خدادوست
khodadoust92@gmail.com
3
دانشجوی دکترای اقتصاد ایران دانشکده علوم اداری و اقتصاد مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی
AUTHOR
زینب
شیرزاد
z.shirzad@edu.ui.ac.ir
4
دانشجوی دکترای آموزش عالی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
1. آقابابایی، ناصر؛ محمدتقی تبیک و جواد حاتمی (1393)، «رابطه صبر با شخصیت، سلامت روانی، و رضایت از زندگی»، پژوهشهای کاربردی روانشناختی، سال 5، شماره 2، ص17−28.
1
2. احمدپور داریانی، محمود و امیر عرفانیان (1386)، «نقش و جایگاه کارآفرینی در نیل به رشد و توسعه اقتصادی»، مجله اقتصادی، شماره 69 و 70، ص1−18.
2
3. بارگاهی، حسین و نرگس کبیری (1394)، «رفاه ذهنی و تأثیر اعتماد اجتماعی بر آن (مطالعه موردی جوانان ساکن شهر تهران)»، فصلنامه مطالعات جامعهشناختی جوانان، سال 6، شماره 20، ص9−32.
3
4. برادران، مراد و نسرین حسینپور (1391)، «رابطۀ سرمایۀ اجتماعی با رفاه ذهنی کارکنان وزارت رفاه و تأمین اجتماعی»، فصلنامه علمی−پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 13، شماره 49، ص35−56.
4
5. براندن، ناتانیل (1379)، روانشناسی عزت نفس، (ترجمه مهدی قراچهداغی)، تهران: نشر نخستین.
5
6. بروتون، کیت؛ برینلیان پلاتس (1388)، اعتماد به نفس به زبان ساده: اعتماد به نفس خود را تقویت کنید و به هدفهایتان برسید، ترجمه مهدی قراچهداغی، تهران: آسیم.
6
7. پسندیده، عباس (1395)، الگوی اسلامی شادکامی، چاپ سوم (ویراست دوم)، قم: انتشارات دارالحدیث.
7
8. پیغامی، عادل و سمانه منصوری (1393)، «مطالعه تطبیقی ادبیات اقتصاد تابآور و برنامهریزی رفاه اجتماعی؛ ارائه یک مدل مفهومی ترکیبی»، فصلنامه آفاق امنیت، سال 7، شماره 25، ص89−114.
8
9. تشکری صالح، پروین؛ مهدی خداپرست مشهدی و مهدی فیضی (1397)، «ترجیح زمانی و اکنونگرایی در رفتار بین دورهای جوانان ایران (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه مشهد)»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، سال 18، شماره 3، ص79−102.
9
10. توانایی، محمدحسین و الهه سلیمزاده (1389)، «بررسی تأثیر مثبتاندیشی از دیدگاه قرآن و حدیث»، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، سال 2، شماره 7، ص39−63.
10
11. حرانی، ابنشعبه (1363)، تحف العقول عن آل الرسولs، چاپ علیاکبر غفاری، قم.
11
12. حر عاملی، محمدحسن (1414)، تَفْصیلُ وَسائلِ الشیعَة إلی تَحْصیلِ مَسائلِ الشَّریعَة، ج2، قم: نشر آلالبیت.
12
13. خرمایی، فرهاد؛ اعظم فرمانی و اسماعیل سلطانی (1393)، «ساخت و بررسی ویژگیهای روانسنجی مقیاس صبر»، فصلنامه اندازهگیری تربیتی، سال 5، شماره 17، ص83−100.
13
14. دبیری، سولماز؛ علی دلاور و غلامرضا صرامی و محمدرضا فلسفینژاد (1391)، «تدوین مدل روابط سبکهای فرزندپروری، شخصیت، عزت نفس و شادکامی: الگوی تحلیل مسیر»، فصلنامه خانوادهپژوهی، سال 8، شماره 30، ص141−159.
14
15. دهقانپور، علیرضا و نرگس ضرغامیفر (1398)، موانع رضایت از زندگی از دیدگاه قرآن و روایات، کنفرانس بینالمللی علوم انسانی، اجتماعی و سبک زندگی، گرجستان: دانشگاه پیام نور مرکز بینالملل گرجستان.
15
16. الآمدی، عبدالواحد (۱۴۲۹)، غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق السید مهدی الرجایی، قم: مؤسسة دارالکتاب الاسلامی.
16
17. درویشی، باقر؛ مهدی امیدی و فرشته عصمت (1395)، «رویکرد چند بعدی به رفاه ذهنی مطالعه موردی: کارکنان دانشگاه ایلام»، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال 10، شماره 36، ص75−100.
17
18. دلالنصیری، سمانه؛ عبادالله احمدی و مجید برزگر (1391)، «رابطه خلاقیت و نوآوری با رضایت شغلی در شاغلان صنایع دستی شیراز»، فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، سال 2، شماره 3، ص169−204.
18
19. ربانی، رسول؛ وحید قاسمی و محمد عباسزاده (1388)، «رابطه ابعاد مادی و غیر مادی رفاه اجتماعی با مشارکت شهروندان در امور شهری»، فصلنامه علمی−پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 9، شماره 32، ص91−108.
19
20. سبزه، بتول (1394)، «طراحی الگوی برنامه درسی کارآفرینی برای کودکان پیش از دبستان و ارزشیابی آن از دیدگاه متخصصان برنامه درسی کارآفرینی و مربیان»، فصلنامه مطالعات پیش دبستانی و دبستان، سال 1، شماره 1، ص113−140.
20
21. سلیمانی، محمد؛ مهدی کیانی و ایمان عابدی (1398)، «بررسی اثرات بالقوه دینداری بر فقر ذهنی در ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال 19، شماره 73، ص155−181.
21
22. سیف، علی اکبر (1390)، روانشناسی پرورشی نوین (ویرایش ششم)، تهران: دوران.
22
23. شریف الرضی، محمد بن حسین (1414ق)، نهجالبلاغه (للصبحی صالح)، قم: هجرت.
23
24. شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390)، سند تحول آموزش و پرورش. www.nlai.irdocuments
24
25. طغیانی، مهدی و عادل پیغامی (1395)، تعلیم و تربیت اقتصادی، ج1، تهران: دانشگاه امام صادقj.
25
26. عابدی، جمال (1372)، «خلاقیت و شیوهای نو در اندازهگیری آن»، مجله پژوهشهای روانشناختی، سال 2، شماره 1 و 2، ص46−54.
26
27. عاملی، حر (1409ق)، وسائل الشیعه، ج2، قم: مؤسسه آل البیتb.
27
28. عاملی، حر (1409ق)، وسائل الشیعه، ج12، قم: مؤسسه آل البیتb.
28
29. عباسیان، عزتالله و میثم نسریندوست (1391)، اقتصاد رفاه، تهران: نور علم.
29
30. غفاری، غلامرضا و نرگس کبیری (1394)، «بررسی رابطۀ الگوهای مصرف و رفاه ذهنی در شهر تهران»، دو فصلنامه جامعهشناسی و توسعه، سال 4،شماره 2، ص105−136.
30
31. فیتز پتریک، تونی (1381)، نظریه رفاه، ترجمه هرمز همایونپور، تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
31
32. قاسمی، وحید؛ زهرا طاهری و مرضیه مهربانی (1392)، «تبیین رفاه اجتماعی و تأثیر آن بر احساس امنیت (مطالعه موردی شهر اصفهان)»، فصلنامه برنامهریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال 5، شماره 17، ص131−176.
32
33. کلانتری ، ابراهیم؛ اسماعیل کلانتری و فاطمه محمودی (زمستان 1392)، «شناسایی مؤلفههای سبک زندگی اسلامی در حوزه کسب و کار از دیدگاه برخی آیات و روایات»، پژوهشنامه اخلاق، سال 6، شماره 22، ص33−58.
33
34. گال، مردیت؛ والتر بورگ و جویس گال (1383)، روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی، ج2، ترجمه احمدرضا نصر و همکاران، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
34
35. مجلسی، محمدباقر (1403)، بحارالانوار، ج75، قم: دارالکتب الاسلامیه.
35
36. محبوبی، رضا (1393)، «بررسی رابطه دینداری و احساس رفاه اجتماعی (رفاه ذهنی)»، رساله دکتری، دانشکده علوم اجتماعی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
36
37. محمدی ریشهری، محمد (1384)، میزان الحکمه، ج9، قم: دارالحدیث.
37
38. مدیری، فاطمه و تقی آزادارمکی (1392)، «بررسی تفاوتهای جنسیتی در رفاه ذهنی ایرانیان»، مجلۀ علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، سال 10، شماره 2، ص225−242.
38
39. مذبوحی، سعید؛ محمد شرفی و مینا مقدم (1391)، «برنامه درسی آموزش کارآفرینی: هدف، محتوا، روش تدریس و شیوه ارزشیابی»، فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، سال 1، شماره 3، ص97−130.
39
40. مظلومی محمودآباد، سیدسعید؛ علی مهری و محمدعلی مروتی شریفآباد (1384)، «ارتباط بین اعتماد به نفس و خودکارآمدی با رفتارهای بهداشتی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد»، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، سال 3،شماره 2، ص111−117.
40
41. ملکی، امیر و مراد برادران (1394)، «تحلیل وضعیت رفاه ذهنی در نظامهای رفاهی با تأکید بر ایران»، فصلنامه علمی−پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 15، شماره 58، ص7−36.
41
42. موسیزاده، زهره و فاطمه صنعتی (1396)، «تبیین مؤلفههای تربیت اقتصادی براساس آموزههای اسلامی»، دو فصلنامه علمی−پژوهشی تربیت اسلامی، سال12، شماره 24، ص73−97.
42
43. نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج11، ص263.
43
44. نیلی، فرهاد و بهزاد بابازاده خراسانی (1391)، «شناسایی عوامل مؤثر بر رفاه ذهنی در ایران»، فصلنامه پژوهشهای پولی و بانکی، سال 6، شماره 14، ص27−48.
44
45. هرمزینژاد، معصومه؛ منیجه شهنی ییلاق و بهمن نجاریان (1379)، «رابطه ساده و چندگانه متغیرهای عزت نفس، اضطراب اجتماعی و کمالگرایی با ابراز وجود دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز»، مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، سال 7، شماره 3 و 4، ص29−50.
45
46. هزارجریبی، جعفر و رضا صفریشالی (1391)، آناتومی رفاه اجتماعی، تهران: جامعه و فرهنگ.
46
47. Beder, Sharon (2006), “The Role of Economic Education in Achieving Capitalist Hegemony”, State of Nature, 2, September/October 2006. https://ro.uow.edu.au/artspapers/67.
47
48. Diener, Ed; Oishi, Shigehiro; Lucas, Richard E., (2003), “Personality, Culture, And Subjective Well-Being: Emotional and Cognitive Evaluations of Life”, Annual Reviews Psychol, (54):403−25.
48
49. Du H, King RB, Chi P., (2017), “Self-esteem and subjective well-being revisited: The roles of personal”, relational, and collective self-esteem, PLoS one. 12(8), e0183958.IF: 2.806.
49
50. Dohmen, T., Enke, B., Falk, A., Huffman, D., & Sunde, U., (2015), Patience and the wealth of nations, Unpublished manuscript, University of Bonn.
50
51. Eysenck, H. J., & Eysenck, S. B. G. (1976). Psychoticism as a Dimension of Personality. London: Hodder & Stoughton.
51
52. Hills, Peter. Argyle, Michael. (2002), “The Oxford Happiness Questionnaire: a compact scale for the measurement of psychological well-being”, Personality and Individual Differences 33, (2002) 1073−1082.
52
53. Lun, V. M. −C., & Bond, M. H., (2013), “Examining the relation of religion and spirituality to subjective well-being across national cultures”, Psychology of Religion and Spirituality, Vol.5, No.4, PP. 148-156.
53
54. Padhy, Meera, Rana, Suvashisa; Mishra, Manisha (2011), “Self Esteem and Subjective Wellbeing: Correlates of Academic Achievement of Students”, The International Journal’s Research Journal of Social Science & Management, Vol.01, No. 07, PP. 148-156.
54
55. Tamannaeifar, Mohammad Reza; Motaghedifard, Mahshad. (2014), “Subjective well-being and its sub-scales among students: The study of role of creativity and self−efficacy”, Thinking Skills and Creativity , 12 , 37−42.
55
56. Torrance, E. P. (1974).The Torrance Tests of Creative Thinking–Norms—Technical Manual Research Edition—Ver-bal Tests, Forms A and B—Figural Tests, Forms A and B.Princeton NJ: Personnel Press.
56
57. Valickiene, Rasa Pilkauskaite, (2015), “The Role Of Character,Confidence, And Connection On Contribution And Subjective Well-Being”, Procedia−Social and Behavioral Sciences, 197, 265−270.
57
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیلی بر وضعیت ارزشهای اخلاقی در کتب درسی دوره ابتدایی: روش آنتروپی شانون
در پژوهش حاضر محتوای کتابهای درسی دوره ابتدایی به لحاظ میزان توجه به مؤلفههای ارزشهای اخلاقی بررسی شده است. جامعه تحلیلی شامل کتابهای درسی دوره ابتدایی در سال تحصیلی 1397−1398 میباشد که براساس نمونهگیری هدفمند پنج عنوان فارسی بخوانیم، فارسی بنویسیم، تعلیمات اجتماعی، هدیههای آسمان و آموزش قرآن بهعنوان نمونه انتخاب گردید. ابزار جمعآوری اطلاعات سیاهه تحلیل محتوا مشتمل بر هفده ارزش اخلاقی بود که عبارتاند از قناعت، عفت، ظلمستیزی، شجاعت، ایثار، تواضع، وطندوستی، امانتداری، همدلی، پشتکار، صداقت، صبر، مهرورزی، احترام، قدرشناسی، وفای به عهد و گذشت که روایی آن با استفاده از قضاوت متخصصان تعیین شد. دادههای حاصل با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان دادند که 413 مرتبه به ارزشهای اخلاقی در کتابها توجه شده است که سهم کتاب فارسی بخوانیم 122، فارسی بنویسیم 63، تعلیمات اجتماعی 61، هدیههای آسمان 87 و آموزش قرآن 80 مرتبه بوده است. براساس شاخص ضریب اهمیت ارزش اخلاقی شجاعت با ضریب (066/0)، قدرشناسی با ضریب (066/0)، ایثار با ضریب (065/0)، مهرورزی با ضریب (064/0)، وطندوستی با ضریب (063/0) و صبر با ضریب (062/0) شش ارزش مهم، پرتکرار و مورد توجه در کتابهای درسی دوره ابتدایی بودهاند.
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1749_f23b5cef7459265a0f968b503552c7e7.pdf
2021-03-21
143
164
10.30471/edu.2020.5898.2276
ارزش
اخلاق
کتب درسی
دوره ابتدایی
تحلیل محتوا
آنتروپی شانون
سید رمضان
عقیلی
aghilinour@gmail.com
1
دانش آموخته دوره دکتری رشته مطالعات برنامه درسی، دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
1. آذر، عادل (1380)، بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش دادهها در تحلیل محتوا، فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، 11، 38-37، 8-12.
1
2. ارسطو (1391)،اخلاق نیکوماخس، ج1 و 2، ترجمه سید ابوالقاسم پورحسینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
2
3. افکاری، فرشته (1393)، «نقد و بررسی رویکردهای تربیت اخلاقی در دوره ابتدایی در کتابهای درسی دوره ابتدایی»، رساله دکتری، رشته برنامهریزی درسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
3
4. بهروز، منیر؛ جواد حاتمی و محمود مهرمحمدی (1395)، «تحلیل محتوای کتابهای «بخوانیم و بنویسیم» پایۀ سوم ابتدایی براساس مؤلفههای کارکردهای اجرایی: روش آنتروپی شانون»، فصلنامه پژوهشهای علوم شناختی و رفتاری، 6 (10)؛ ص51−62.
4
5. بیات، قدسی و مرضیه قاسمی (1398)، «مفهومپردازی عدالت در نظام آموزشی ایران: مطالعه موردی کتابهای درسی پیش از دانشگاه»، فصلنامه مجلس و راهبرد،26 (100)، ص7−46.
5
6. حسنی، محمد و فاطمه وجدانی (1395)، «بررسی و نقد الگوی تربیت اخلاقی در کتاب قرآن دوره ابتدایی»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 24 (32)، ص127−161.
6
7. حسنی، محمد و فاطمه وجدانی (1396)، «تحلیل محتوای کیفی کتابهای مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از منظر تربیت اخلاقی»، دو فصلنامه تربیت اسلامی، 12 (25)، ص29−54.
7
8. حسنی، محمد (1391)، مدرسه و تربیت اخلاقی، تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی چند کشور جهان. تهران: نشر مدرسه.
8
9. حسنی، محمد (1395)، «بررسی رویکرد تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی و عمومی در دوره ابتدایی»، فصلنامه تربیت اسلامی، 11 (28)، ص1−28.
9
10. درامامی، نرگس (1390)، «تحلیل محتوای کتابهای بخوانیم، تعلیمات اجتماعی (مدنی)، هدیههای آسمانی و قرآن پایههای سوم تا پنجم ابتدایی سال 1388 به منظور بررسی برخی مقولههای تربیت اخلاقی»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
10
11. دلاور، علی (1383)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: انتشارات رشد.
11
12. سرمد، زهره و عباس حجازی (1380)، روشهای تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات سپهر.
12
13. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش (1390)، شورای عالی انقلاب فرهنگی.
13
14. صالحی عمران، ابراهیم؛ میمنت عابدینی بلترک و قنبر مهرعلی تبار فیروزجائی (1397)، «تحلیل محتوای کتابهای درسی دوره ابتدایی براساس میزان توجه به مؤلفههای انرژی نو. فصلنامه تعلیم و تربیت»، ش133، ص76−93.
14
15. صالحی عمران، ابراهیم؛ میمنت عابدینی بلترک و سیروس منصوری (1397) «تحلیل محتوای کیفی کتابهای درسی دوره ابتدایی بر مبنای مؤلفههای میراث فرهنگی»، فصلنامه مطالعات توسعهی اجتماعی−فرهنگی، 7 (1)،ص9−36.
15
16. کمالی، سلماز (1396)، «جایگاه تربیت اخلاقی در محتوای کتب درسی هدیههای آسمان دوره ابتدایی»، دومین کنگره بینالمللی علوم انسانی، مطالعات فرهنگی.
16
17. Ashiba. S. & Amer. M (2010), An Analysis of the Incorporated Values in English for Palestine 12, Master Degree thesis, The Islamic University of Gaza, Faculty of Education, & English Teaching Methods Department.
17
18. Arthur. G. Kristjánsson. K. Harrison. T. Sanderse. W. Wright. D., (2017), Teaching Character and Virtue in Schools, London and New York. Routledge. 19. Anzai.s (2014), “Values and Value Priorities Underlying Japanese Elementary-School Moral Education: Content Analysis of Japanese Elementary-School Moral Books”, Journal of Social Sciences, 5 (4):359-369
18
20. Anderson, D. (2014), “Character education: Who is responsible?”, Journal of Instructional Psychology, 27 (3), 139- 159.
19
21. Baehr, J. (Ed). (2016), Intellectual virtues and education: Essays in applied virtue epistemology, New York, NY: Routledge.
20
22. Berkowitz, M. W. & Bier, M. C., (2015), “Research-based character education”, Annals of the American Academy of Political and social Science, 591, 72–85.
21
23. Bischoff, K. (2016), “The Civic Effects of Schools: Theory and Empirics”, Theory and Research in Education, 14 (1), 91-106. http://dx.doi.org/10.1177/1477878515619794
22
24. Ugurlu, N. (2014), “Important values of American and Turkish students”, Eurasian Journal of Educational Research, 55, 91-108. http://dx.doi.org/ 10.14689/ejer.2014.55.6
23
25. Celement. S. Bollinger. R., (2016), Perspectives on Character Virtue Development, Research in Human Development, 13: 174–181, 2016. Available: https://sci-hub.cc/10.1080/15427609.2016.1172445
24
26. Curren. R (2016), “Aristotelian versus virtue ethical character education”, Journal of Moral Education, 45: pp: 490-501. Available at: https://sci-hub.cc/10.1080/03057240.2016.1238820
25
27. Jubilee Centre for Character and Virtues (2017), A Framework for Character Education in Schools, Available at: /uobschool.org.uk/wp-content/uploads/2017/08/Framework-for-Character-Education-2017-Jubilee-Centre.pdf
26
28. Kristjánsson. K (2016), “Aristotelian character education: A response to commentators”, Journal of Moral Education, 45 (4)pp: 527-534. Available at: https://sci-hub.cc/10.1080/03057240.2016.1244050
27
29. Kristjánsson, K., (2015), Aristotelian Character Education, London: Routledge
28
30. Kristjánsson, K., (2010b), “Emotion education without ontological commitment?”, Studies in Philosophy and Education, 29 (3), 259–274.
29
31. Maruyama. H., (2015), Moral Education in Japan National Institute for Educational Policy Research.
30
32. Protz. B., (2013), Content analysis of character education in school textbook... , phd. Degree thesis, The University of North Carolina at Charlotte, faculty of curriculum and instruction.
31
33. Sandeep. K., (2015), “Moral values education…”, Journal Of Humanities And Social Science, (IOSR-JHSS) Volume 20, Issue 3, Ver. III (Mar. 2015), PP 21-26 e-ISSN: 2279-0837, p-ISSN: 2279-0845. www.iosrjournals.org
32
34. Seligman, M. E. P., (2011), Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. New York: Free Press
33
35. Tan. B. Naidu. C. Jamil. A., (2017), “Moral values and good citizens in a multi-ethnic society: A content analysis of moral education textbooks in Malaysia”, The Journal of Social Studies Research, 22 (81): 41-55.
34
36. Shuayb, M., O’Donnel, S., (2015), Aims and Values in Primary Education: England and other countries. London, Cambridge University Press.
35