پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
7
15
2013
03
10
روش حکمت آموزی در قرآن کریم
7
35
FA
سید علی
حسینی زاده
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم
ali_hosseini@rihu.ac.ir
ابوطالب
خدمتی
دانشجوی دکتری پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی تهران
akhedmaty@rihu.ac.ir
یکی از روشهای آموزشی که قرآن کریم بر آن تأکید دارد و ویژه تعلیم و تربیت اسلامی است، روش حکمتآموزی است. این که آموزش حکمت به چه معناست و در تعلیم و تربیت اسلامی چه جایگاهی دارد، چه تفاوتی با موعظه و جدل دارد، انواع آن کدامند، چه شیوههای برای ارائه آن مطرح است، شرایط تأثیر گذاری آن کدامند، عوامل و اسباب تحصیل و یا اعطای آن کدامند، چه آثاری ممکن است بر آموزش حکمت مترتب شود، موانع تأثیر آن چیست و با چه آسیبهایی ممکن است مواجه شود، سؤالاتی است که در این مقاله با بهرهگیری از روش تحلیل اسنادی و تفسیر در قرآن کریم بررسی میشود. <br /> نتایج حاصل از این تحقیق این است که حکمت به معنای یقین قلبی به علم یا عمل راست و درست مبتنی بر مبانی عقلانی است که دارای سه نوع نظری، عملی و حقیقی است و دارای آثاری چون هدایت، فرقان، عصمت و شکر است و با تحصیل، تزکیه نفس، ایمان، اخلاص، سکوت و تفکر انفاق بهترینها برای انسان حاصل میشود.
آموزش,حکمت,روشهای آموزش,حکمتآموزی,حکمت در قرآن
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_28.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_28_d8649c8c4e658b12e902928c38c58049.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
7
15
2013
03
10
سیر تکاملی «الگوی خود تربیتی» مشاء و نقد آن
37
64
FA
محمد
داودی
0000-0001-6567-9104
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
mdavoudi@rihu.ac.ir
هدف این مقاله استخراج «الگوی خود تربیتی» از آثار تربیتی فیلسوفان مشاء و نیز بررسی سیر تحولات آن است. افزون بر این، تعیین مبانی و ساختار این الگو و بررسی نقاط قوت و ضعف آن نیز مورد نظر است. این تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی و روش تجزیه و تحلیل آن نیز تفسیری - استنباطی است. این تحقیق مشخص کرد که نخستین بار در آثار فارابی به صورت ضمنی الگویی برای خودتربیتی ارائه شده و سپس توسط مسکویه، ابنسینا و خواجه تکمیل شده است. این الگو ساختاری کامل دارد که در آن هدف، فعالیتهای لازم برای تحقق هدف، ترتیب و مراحل فعالیتها و روش انجام این فعالیتها به خوبی بیان شده است. این الگو بر تلقی خاصی از ماهیت و چگونگی شکلگیری صفات و نیز نقش متربی در خودتربیتی استوار است. همچنین بر این فرض استوار است که پزشکی الگوی کاملی برای تربیت است. این الگو در عین برخورداری از نقاط قوت، نقاط ضعفی نیز دارد که در متن به تفصیل آمده است.
خودتربیتی,الگو,مشاء,فارابی,مسکویه,تربیت
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_29.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_29_01d4c5970c461e15a3be225aa116c312.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
7
15
2013
03
10
مؤلفههای اخلاق علمی و شاگردپروری در سیرة علمی- آموزشی امام خمینی(ره)
65
88
FA
زاهد
غفاری هشجین
عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد
ghafari@shahed.ac.ir
عباس
کشاورز شکری
عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد
: abbaskeshavarz1@yahoo.com
محمد حسن
میرزامحمدی
0000-0002-2239-9388
عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد
mir.educated@gmail.com
نرگس
آمر ورامینی
کارشناس ارشد جامعه شناسی انقلاب، دانشگاه شاهد
varamini22@yahoo.com
مقاله حاضر به بررسی مؤلفههای اخلاق علمی و شاگردپروری در سیرة علمی- آموزشی امام خمینی(ره) میپردازد. روش مورد استفاده در این پژوهش تحلیل اسنادی بوده و در این باره منابع و مراجع موجود و مرتبط با موضوع مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفتهاند. یافتهها که حاصل بررسی سه سؤال پژوهشی است، نشان میدهد امام خمینی(ره) به تربیت صحیح انسان و کسب عادات و رفتارهای درست و درونی ساختن آنها توجه خاص داشته است و مسئله اساسی در زمینه تعلیم و تربیت را روح و قلب آدمی میداند و معتقد است که اگر قلب آدمی الهی شود، همه کردار، رفتار و نیات او نیز الهی خواهد شد. در این راستا سیرة علمی – آموزشی امام میتواند الگوی خوبی برای تعلیم و تعلم باشد. در ادامه مقاله تلاش شده است به مؤلفههای اخلاق علمی امام مانند نظم و تواضع، احاطه و تسلط علمی، خلاقیت و نوآوری علمی و روحیه انتقادپذیری اشاره شود. در بخش پایانی نیز مؤلفههای شاگردپروری در سه محور تربیت اخلاقی، تربیت سیاسی و تربیت علمی از نگاه امام مورد بحث قرار گرفته است.
امام خمینی(ره),تعلیم و تربیت,شاگردپروری,اخلاق علمی,نظم,تواضع و تسلط علمی
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_30.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_30_9abb0c3be564c527f293801cfde9d7d4.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
7
15
2013
03
10
بررسی مفهوم ، اصول و روشهای تربیت معنوی از دیدگاه علامه طباطبایی
89
112
FA
زهرا
اشعری
کارشناس ارشد فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران
za.ashari@gmail.com
خسرو
باقری
0000-0001-6032-9789
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
khbagheri@ut.ac.ir
افضل السادات
حسینی
0000-0002-0692-2271
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
afhoseini@ut.ac.ir
مفهوم تربیت معنوی یکی از مسائل چالش برانگیز در فلسفة تعلیم و تربیت است. در این مقاله برای دستیابی به این مفهوم، دیدگاه علامه طباطبایی به عنوان مبنا مدنظر قرار میگیرد. این مقاله در دو بخش تنظیم شده است؛ در بخش اول، مفهوم تربیت معنوی مورد بررسی قرار گرفته است، روش مطالعه در این بخش، تحلیل پیش رونده است؛ بدین معنی که پس از بررسی و اتخاذ پیشفرضهای لازم از رویکرد فلسفی و اسلامی علامه، به سمت استنباط مفهوم تربیت معنوی پیش میرویم. در دیدگاه علامه طباطبایی تربیت معنوی، جهتدهی به فرایند تجرد نفس، متناسب با فطرت ربوبی او معنا مییابد که در پی تقویت میل، تفصیل معرفت و انجام عمل متناسب با آن است. بدین ترتیب، اهداف تربیت معنوی دارای سه جنبۀ شناختی، گرایشی و عملی است. در قسمت دوم، برخی از اصول و روشهای تربیت معنوی با استفاده از روش قیاسی فرانکنا بدست آمده است. اصول و روشهایی نظیر اصل عدم تشبیه خدا به سایر موجودات و روش ذکر تسبیحی، اصل پالایش خیال و روش تمرکز بر یک صورت خیالی، اصل ایجاد ملکه و روش تکرار عمل.
تربیت معنوی,اصل,روش,علامه طباطبایی
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_31.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_31_6c346146bd09a3896f4b34f1b2fae086.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
7
15
2013
03
10
کاربردزیباگرایی و هنر در تربیت دینی
113
134
FA
رضا
صابری
دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی دانشگاه فردوسی مشهد
r_saberir@yahoo.com
محمود
سعیدی رضوانی
0000-0001-9553-9380
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
saeedy@um.ac.ir
این نوشته، افزایش اثر بخشی آموزههای دینی را در چارچوب پاسخ گویی به مفاهیم زیباشناسی، نمادهای هنری، تربیت هنری و ارتباط آنها با تربیت دینی بررسی نموده است. این مطالعه با روش علمی- مروری و با استفاده از مبانی دینی، ادبیات، هنر و زیباشناسی به شکل پژوهش تلفیقی به تجزیه و تحلیل سؤالات پژوهش و نهایتاً استنتاج یافتههای تحقیق پرداخته است.
این تحقیق نشان داد که 1. اوج مفهوم زیبا شناسی به زیبایی مطلق یعنی خداوند بر میگردد و گرایش به زیبایی ریشه فطری داشته و بر این اساس هنرو خلق آثار هنری جلوه بارز زیبایی است.2.یکی از مولفه های مرتبط با تربیت هنری و زیباشناسی، مفهوم نمادها است. نمادها به شکل بیان نمادین و در قالب رنگ، شکل، صدا و به اشکال عینی – تمثیلی و ذهنی در آیات قرآن در معنایی غیر ظاهری مثل ایمان، صبر و گذشت به کار رفتهاند. 3. استفاده از هنرهای بصری مثل رنگ، گل و زیباییهای طبیعت، در تلفیق با هنرهای دیگر میتواند در تربیت دینی موثر باشد.
تربیت دینی,زیبایی شناسی,نماد,هنر
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_32.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_32_1c31e8c10265bd99fba0bd5773f50113.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
7
15
2013
03
10
بررسی راههای خداشناسی در کتابهای شعر کودک و نوجوان انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سالهای 1376 تا 1387
135
162
FA
سودابه
شکرالله زاده
دانشجوی کارشناسی زبان و ادبیات انگلیسی
shokrollahzadehs@yahoo.com
فریبا
خوشبخت
استادیار بخش آموزش و پرورش پیشدبستانی دانشگاه دانشگاه شیراز
farimah2002us@yahoo.com
هدف از مطالعه حاضر، بررسی راههای خداشناسی موجود در شعر کودک و نوجوان بود. به این منظور با جستوجو در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، هفده کتاب شعر که اشعار آنها در رابطه با خدا سروده شده و در فواصل سالهای 1387-1376، در انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، به چاپ رسیده است، بررسی شد. روش پژوهش مطالعه حاضر تحلیل محتوای کیفی قیاسی بود که واحد تحلیل، شعر، در نظر گرفته شد. تحلیل اشعار با توجه به چهار مقولة مربوط به راههای خداشناسی (تجلی خدا در همة پدیدهها و بحث زیباشناسی، هدایت تکوینی، بازگشت همة موجودات به سوی خدا و تسبیح همة موجودات) انجام گرفت. همچنین تلاش شده است تناسب بین اشعار سروده شده و گروه سنی کودک و نوجوان بر اساس مراحل رشد شناختی پیاژه نیز کاویده شود. نتایج نشان داد راههای خداشناسی بیان شده در اشعار کودک و نوجوان وجود دارد. بیشتر مفاهیم ذکر شده، مربوط به گروه سنی «ب» تا «د» است؛ اما برخی از مفاهیم متعلق به این سه گروه، با بیانی سادهتر در گروه سنی الف نیز دیده میشود. در بعضی از اشعار، مفاهیم ذکر شده، بالاتر و در برخی موارد پایینتر از درک کودک است. همچنین هر چه گروه سنی بالاتر میرود، شعر، جنبة انتزاعیتری میگیرد و کودک را به تفکر و چالش میکشد.
ادبیات کودک و نوجوان,خداشناسی,شعر کودک و نوجوان,نظریة پیاژه
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_33.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_33_d62680a0a77a876981dcf18064965ab7.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
7
15
2013
03
10
بررسی مبانی، اصول و فرایند تألیف کتابهای درسی دوره ابتدایی در نظام آموزش و پرورش ایران
163
191
FA
سید امیر
رون
عضو هیئت علمی سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی
am_ravan@yahoo.com
هدف از انجام این تحقیق آگاهی از مبانی، اصول و فرایند تألیف کتابهای درسی دوره ابتدایی در ایران و پیشنهاد اصول و فرایند مناسب برای آن است. پژوهش حاضر در دومرحله انجام شده است؛ در مرحله اول به روش مطالعه اسنادی و نظرخواهی از مؤلفان کتابهای درسی شاخصها انتخاب شد و در مرحله دوم به کمک این شاخصها ، فرایندها و اصول تألیف کتاب درسی از نظر تعدادی از صاحبنظران بررسی شد. <br />جامعه و نمونه آماری این پژوهش شامل 28 کتاب درسی دوره ابتدایی درکشور ایران،50 نفر از معلمان مجرب و 25 نفر از کارشناسان خبره در دوره ابتدایی است. ابزارهای گردآوری دادهها پرسشنامه نظرسنجی بود. برای تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده از روش آمار توصیفی(مقیاس رتبهبندی، میانگین و درصدگیری) استفاده شده است. <br />یافتههای این پژوهش بیانگر آن است که در طراحی و تألیف یک کتاب درسی دستکم باید ده فرایند طی شود، از سوی دیگر، در انتخاب و سازماندهی محتوای دروس مختلف افزون بر معیارهای عمومی، رعایت معیارهای ویژه برای هر ماده درسی ضروری است. <br />
مبانی,اصول,فرایند,کتاب درسی,محتوا
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_34.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_34_7ae879163fef49e67a2703deb5511486.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
7
15
2013
03
10
تأملی بر جایگاه «انسان دوستی» در فلسفه تربیتی اسلام
193
211
FA
محمد حسین
حیدری
0000-0002-1391-2258
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان
mhheidari1353@gmail.com
ستاره
موسوی
دانشجوی کارشناسی ارشد برنامهریزی آموزشی، دانشگاه اصفهان
setareh.mousavi@gmail.com
در مقالة حاضر تلاش شده است که با بهرهگیری از روش تحلیلی و با استناد به آیات و روایات مربوطه، دربارة موضوعاتی چون خاستگاه محبت در انسان، حدود و ثغور انساندوستی در اسلام و انگیزههای حقیقی و غیر حقیقیِ انساندوستی، به برخی نکات اصلی اشاره گردد تا بر اساس آن بتوان الگوی انساندوستی اسلامی را به مثابه هدفی تربیتی مطرح نمود. در این نوشتار این نتیجه به دست آمد که در مقابل برخی دیدگاههای مادیگرا و سکولار که روابط انسانی را بر مبنای رقابتی ستیزهجویانه و نوعدوستی منفعتطلبانه مطرح میکنند، در الگوی انساندوستی اسلامی، مبنای روابط انسانی، نوعی محبت با صبغه الهی است که بدون توقع عوض و پاداش به عموم بندگان خدا ارزانی میشود و نهایتاً تعالی نوع بشر را به دنبال خواهد داشت. در بخش پایانی نیز بیان شده است که نظام تربیت اسلامی با انعکاس انساندوستی در اهداف، برنامهها و روشهای تربیتی خود، میتواند زمینة ایجاد روابط سالم، انسانی و مسالمتآمیز را بین افراد جامعه مهیا سازد.
محبت,انساندوستی,تربیت اسلامی,هدف تربیتی
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_35.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_35_ab6621e748dfe766fb91734882b9cef6.pdf