پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
16
36
2021
06
22
تبیین و نقد روششناختی فرآیند تحلیل مفهومی تربیت در پژوهش «درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران»
7
37
FA
علیرضا
صادقزاده قمصری
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس، استادیار، دکترای تخصصی
alireza_sadeqzadeh@yahoo.com
سارا
حنیفه زاده
دکترای تخصصی فلسفه تعلیم وتربیت ، دانشگاه تربیت مدرس
s.hanifehzadeh@yahoo.com
10.30471/edu.2020.6165.2195
هدف از این تحقیق، تبیین و ارزیابی روششناختی فرایند تحلیل مفهومی «تربیت» در پژوهش «درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران» (باقری، 1389) است. تبیین این فرایند به روش تحلیل پسرونده و ارزیابی آن نیز به شیوه نقد بیرونی و درونی انجام شده است. در این راستا ابتدا تحلیل مفهومی مورد استفاده برای تعریف تربیت در این پژوهش، به لحاظ روششناختی تبیین شده که به شناسایی هفت مفروض انجامیده است. سپس این فرایند و مفروضات و نتایج آن، از وجوه متعددی و با تکیه بر پنج ملاک مورد نقد و ارزیابی واقع شدهاند. اهم مواردنقد عبارتند از: 1. بیتوجهی به جنبه ابداعی فلسفه تربیت و وجه اعتباری مفهوم تربیت؛ 2. عدم استفاده از استدلال جدلی در پردازش مفهوم تربیت؛ 3. عدم اشاره به مبانی ناظر به بیان واقعیات و حقایق فطری زندگی انسان در تعریف تربیت؛ 4. ملاحظه نکردن نیازها و جنبههای اجتماعی زندگی انسان در تعریف تربیت؛ 5. ملتزم نبودن به ملاکهای اعتباربخشی به مفاهیم تربیتی؛ 6. بیتوجهی به بسیاری از مفاهیم تربیتی قابل درج در شبکه معنایی تربیت اسلامی؛ 7. در نظر نگرفتن جنبههای ثابت و متغیر برای مفهوم تربیت؛ و 8. فراگیرنبودن تعریف پیشنهادی تربیت نسبت به ابعاد مختلف تحول آدمی.
فلسفه تربیت اسلامی,روششناسی,تحلیل مفهومی تربیت: رویکرد لفظی و متن محور,تبیین و نقد روششناختی,خسرو باقری
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1772.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1772_341c665d5e21898af00c510eef4c259b.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
16
36
2021
06
22
تبیین دلالتهای تربیتی فرایند نَسخ در قرآن
39
59
FA
طاهره
عبداللهی
دانشپژوه دکتری جامعه المصطفی، مجتمع آموزش عالی بنت الهدی (نویسنده مسئول)
abdolahee@gmail.com
حسین
علوی مهر
دانشیار جامعه المصطفی العالمیه.
halavimehr5@gmail.com
محمد
داودی
0000-0001-6567-9104
دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
mdavoudi@rihu.ac.ir
10.30471/edu.2019.5570.2080
هدایتگری و تربیت انسان بهعنوان کارکرد اصلی قرآن در تمامی آیات نمود دارد. در این میان فرایند نسخ و مجموعۀ آیات ناسخ و منسوخ بهعنوان بخشی از آیات قرآن، دربردارندۀ دلالتهای تربیتی قابل توجهی است که غفلت از این نقش، سبب تصور بیهودگی، لغویت و عدم کارایی این دسته از آیات و به دنبال آن منشأ نظریۀ انکار آیات منسوخ از جانب برخی قرآنپژوهان گردیده است؛ این نوشتار با روش اکتشافی به استخراج دلالتهای تربیتی فرایند نسخ پرداخته است. مبنایِ ضعف نفس و تطور وسع انسان، اهدافِ تثبیت ایمان، رسیدن به خودآگاهی و پرورش روحیه التزام به اوامر الهی، اصلِ مدارا، فضل، تکلیف به قدر وسع، ایجاد انگیزه و روش تربیتی ترغیب و ابتلاء از مهمترین دلالتهای تربیتی فرایند نسخ میباشد.
دلالتهای تربیتی,فرایند نسخ,نسخ در قرآن,آیات ناسخ و منسوخ
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1790.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1790_c1d7f1e0075b6b3944af58d0546e790b.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
16
36
2021
06
22
بررسی رویکرد یک دولت سکولار به «آموزشهای دینی»؛ مطالعۀ موردی آموزشهای اسلامی در کشور غنا
61
92
FA
محسن
معارفی
استادیار جامعه المصطفی العالمیه؛ رئیس سابق دانشگاه اسلامی غنا (1393-1398)
mohsen.nodehi@gmail.com
10.30471/edu.2020.6057.2179
بازگشت قوی دین به عرصههای اجتماعی طی سالهای اخیر، آیندۀ دولتهای سکولار را به «میزان توانایی مدیریت آنها در مواجه با دینداران» گره زده است؛ برخی دولتهای سکولار ارائهی هدفمند «آموزشهای دینی» را بهترین مسیر برای همزیستی مسالمتآمیز دینداران میدانند و برخی دیگر این آموزشها را مانعی در مسیر مدرنیته معرفی میکنند که باعث بروز اختلافات و تکهتکه شدن جامعه میشود. قضاوت کلی دربارۀ وضعیت آموزشهای دینی در کشورهای سکولار نادرست است و گریزی از «مطالعه موردی کشورها» در این خصوص نیست. سؤال اصلی این نوشتار این است که «آموزههای دینی، بهویژه آموزشهای اسلامی» در کشور غنا به عنوان یکی از کشورهای پیشگام در ارائۀ آموزشهای دینی توسط دولت سکولار چگونه است؟ روش تحقیق در این پژوهش تحلیلی−توصیفی است و اطلاعات مورد نیاز عمدتا با روش کتابخانهای و نیز بررسیهای میدانی جمعآوری شده است. براساس یافتههای تحقیق دولت غنا راهی بین دو رویکرد «تعلیم دربارۀ تعهد» و «تعلیم از روی تعهد» را برای ارائۀ آموزشهای دینی برگزیده است. ضمن اینکه دولت سعی میکند فعالیت مدارس و مراکز دینی را در چارچوب و ساختارهای مشخصی آزاد بگذارند. آشنایی با رویکردها و سیاستهای آموزشی این کشور، باعث ایفای نقش فعالتری در حوزه آموزش دینی برای تحقق اهداف بینالمللی جمهوری اسلامی ایران میشود.
غنا,آفریقا,آموزشهای دینی,مسیحیان,مسلمانان
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1779.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1779_1ba5dd4cee5d7b0ccf0ce22b21e429fa.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
16
36
2021
06
22
تبیین تحلیلی تربیت عبادی کودک براساس اندیشه تربیتی ابن سینا
93
111
FA
ناهید
حیدری
دانشگاه علامه طباطبایی، دکترای رشته فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی (نویسنده مسئول)
nahidheidari20@yahoo.com
سعید
بهشتی
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
beheshti@atu.ac.ir
علی
دلاور
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
delavarali@yahoo.com
محسن
ایمانی
0000-0002-4124-6133
هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس
eimanim@modares.ac.ir
10.30471/edu.2020.6495.2245
هدف این پژوهش تبیین تربیت عبادی کودک براساس اندیشه تربیتی ابن سینا می باشد. روش تحقیق نیزتوصیفی تحلیلی از نوع تحلیل محتوا میباشد. تربیت عبادی در نگاه ابن سینا، تجلی حکمت، رحمت و نعمت عظیم خداوندی است. حکمت، از آن جهت که نظام زندگی بشر را استوار میسازد. رحمت، از آن رو که خداوند به دین داران پاداش جزیل اخروی عطا می کند. نعمت از آن جهت که انسان مقید به اوامر شرع، به معرفت عالی از جهان آفرین نائل میگردد. «هدف اولیه» تربیت عبادی، آشناکردن متربی با اعمال عبادی است. مقصد نهایی آن از نظر ابنسینا، رسیدن به قرب حق اول،ذات احدیت، معرفی گردید. زمینههای تربیت عبادی ازدواج و محیط هستند. اصول تربیت عبادی نیز شامل آشنایی متربی با اعمال عبادی و اصل اعتدال است. در رابطه با روشها میتوان از روش آمادهسازی، الگوپذیری و آشنایی با اماکن مذهبی نام برد. محتوای تربیت عبادی نیز از دید ابن سینا کلیه شعایردینی است. براساس بیانات بوعلی عوامل تربیت عبادی شامل خانواده، مدرسه و دوستان است. روش تحقیق نیز تحلیل محتوای قیاسی میباشد.
ابن سینا,تربیت عبادی,کودک
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1768.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1768_f264ff5232df0d8dbca62fc2a113c8db.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
16
36
2021
06
22
مؤلفههای شناختی و فراشناختی سبک زندگی عفیفانه
113
135
FA
حسین
کارآمد
0000000175064680
استادیار گروه علوم تربیتی مجتمع آموزش عالی علوم انسانی وابسته به جامعهالمصطفی (نویسنده مسئول)
hkaramadbi@gmail.com
محمدعلی
عباسی
0000-0003-2713-7704
دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی مجتمع آموزش عالی علوم انسانی وابسته به جامعهالمصطفی
yareza1400@gmail.com
10.30471/edu.2020.6672.2280
این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی و به منظور بررسی مؤلفههای شناختی و فراشناختی سبک زندگی عفیفانه با نگرش به منابع اسلامی انجام شده است. یافتهها حاکی از آن است که آگاهی به ارزش عفاف، پاداش الهی عفیفان، آثار فردی و اجتماعی عفیف بودن، آسیبهای دوری از عفاف، نگرش صحیح به عفاف و مسایل مرتبط به آن، موانع درونی عفاف، موانع بیرونی عفاف، احکام شرعی مربوط به عفاف، عوامل و موقعیتهای بازدارنده از عفاف و روش صحیح ارضای نیازها و کنترل هیجانات از جمله مهمترین مؤلفههای شناختی سبک زندگی عفیفانه در منابع اسلامی است. همچنین، با بررسی و پایش نگرش و میزان باور به عفاف، بررسی دلایل نگرش به عفاف، تصحیح و تعمیق شناختهای مربوط به معنا و ارزش عفاف، اعتبارسنجی نگرش و باورها در مورد مسایل مرتبط با نگرش به عفاف، پایش و اصلاح ارزشها، الگوها و اهداف، پالایش پیوسته ورودیهای ذهنی و اندیشهها و دستیابی به هویت عفیف بودن، میتوان به فراشناخت سبک زندگی عفیفانه دست یافت.
سبک زندگی,عفاف,مؤلفههای شناختی,مؤلفههای فراشناختی,سبک زندگی عفیفانه
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1817.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1817_4eda35601e8bf6a8820e429d013177be.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی تربیت اسلامی
1735-4536
2588-4611
16
36
2021
06
22
بررسی تأثیر داستانهای فکری برگرفته از سیرۀ حضرت فاطمه (س) بر رشد اخلاقی دانشآموزان دختر پایۀ ششم دبستان در شهرستان شهربابک
137
162
FA
فریبا
حسین محمدی
https://orcid.org/00
دانش آموخته تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش، گروه مدیریت و برنامه ریزی
آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
h.mohamadi5313@yahoo.com
علی
ستاری
0000-0002-9557-8045
استادیار گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی ، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
alisattari@alzahra.ac.ir
هدی السادات
محسنی
https://orcid.org/00
استادیار گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی ، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
sadatmohseni@alzahra.ac.ir
10.30471/edu.2021.6897.2332
هدف از انجام این پژوهش، بررسی میزان تأثیر داستانهای فکری برگرفته از سیرۀ حضرت فاطمه (س) بر رشد اخلاقی دانشآموزان بوده است. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش شبه آزمایشی بوده و در انجام آن از طرح پیشآزمون−پسآزمون با دو گروه گواه و آزمایش استفاده شد. جامعه آماریشامل تمامی دانشآموزان دختر پایه ششم دبستان شهرستان شهربابکبوده کهبا استفاده از نمونهگیری در دسترس در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامۀ محققساخته با طیف پنج درجهای لیکرت بود. روایی پرسشنامه با استفاده از روش دلفی به دست آمد. پایایی پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ حاصل شد که بیانگر پایایی قابل قبول (بیش از ۸/۰) بود. مؤلفههای رشد اخلاقی عبارت بودند از: حقمداری، پذیرش مسئولیت، کمک به دیگران، راستگویی، وفای به عهد و بخشش اشتباهات دیگران. دادههای حاصل با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی و استنباطی در محیط نرمافزار spss تحلیل شدند. در تجزیه و تحلیل اطلاعات، در سطح آمار توصیفی از فراوانی درصدی تراکمی، شاخص مرکزی و پراکندگی و در سطح آمار استنباطی از آزمون t مستقل و آزمون مقایسۀ میانگین t مستقل و t تک متغیره استفاده شد. با استفاده از این آزمونها رتبهبندی میانگینها به تفکیک گویههای هر یک از مؤلفههای اخلاقی صورت گرفت. نتایج نشان داد که استفاده از داستانهای برگرفته از سیره حضرت فاطمه (س) در برنامه فلسفه برای کودکان و با بهرهگیری از حلقه موسوم به اجتماع پژوهشی بر رشد اخلاقی دانشآموزان تأثیر مثبت داشته است. پیشنهاد پژوهشگر استفاده از داستانهای بومی و برگرفته از فرهنگ اسلامی همراه با شخصیتهای الگو برای تربیت اخلاقی کودکان است.
سیره حضرت فاطمه (س), داستان فکری,رشد اخلاقی,فلسفه برای کودکان,اجتماع پژوهشی
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1890.html
https://islamicedu.rihu.ac.ir/article_1890_bfbc01b8ae1a7e2e0cf3dadd06202a82.pdf