سبک زندگی خانوادگی از دیدگاه قرآن و مدرنیته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هئیت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

هدف این پژوهش عبارت است از: بررسی تطبیقی میان سبک زندگی خانوادگی از دیدگاه قرآن و مدرنیته. سؤال اصلی این است که نقاط اصلی تمایز میان آن دو کدام است؟ به این منظور، با تکیه بر روش توصیفی−تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای و رویکرد علمی−دینی به مطالعه آموزه‌های قرآن کریم و دیدگاه‌های اندیشمندان مدرنیته و آمارهای جوامع متأثر از آن، پرداختیم. دستاورد اصلی این تحقیق این است که هفت تفاوت عمده بین آن دو، کشف شد؛ بعضی از آن تفاوت‌ها عبارت است از: 1. سبک زندگی قرآنی، بر آزادی «خدامحور» و سبک زندگی مدرنیته، بر آزادی «انسان‌محور» مبتنی است؛ 2. خانواده، در سبک زندگی قرآنی، برخلاف سبک زندگی مدرنیته، جایگاهی والا دارد؛ 3. ساختار خانواده اسلامی بر ازدواج «شرعی و قانونی»، «خانواده دوجنسیتی» و «خانواده تک‌شوهری»، تأکید دارد، در حالی که در سبک زندگی مدرنیته، خانواده، از ارزش چندانی، برخوردار نیست و بشر در ساختار خانواده، آزادی کامل داشته و خانواده «هم‌بالینی»، خانواده «تک‌جنسیتی» و خانواده «چندشوهری» تجویز می‌گردد. براساس این تفاوت‌ها، تفاوت‌های دیگری نیز شکل می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Family lifestyle from the perspective of Quran and Modernity

نویسنده [English]

  • mohammad kavyani
faculty member of hawzeh and university
چکیده [English]

The aim of this research is the comparative  investigation of family lifestyle from the perspective of Quran and Modernity; the main question is that  what are the distinctive points between these two. In doing so, using analytical-descriptive approach along with library tools and religious-scientific approach, the teachings of Quran and modernity scholars' perspective as well as the statistics of the two societies were addressed. The central achievement of this study is that there are seven differences between the two poles some of which are as follows: 1) Quranic lifestyle is based on God-centered freedom while in that of modernity it is human-centered. 2) family in Islamic lifestyle, contrary to modern lifestyle, has a great position. 3) the structure of the qur'anic family emphasizes religious and legal marriage, double-sex family, and single-husband family while in the modern approach, family does not enjoy a high stance and persons are free in the structure of family; that is, they prescribe sexual-intercourse, single-sex family, multi-husband family. Based on the above-mentioned differences, some other discrepancies, also, occur.

کلیدواژه‌ها [English]

  • God-centered freedom
  • Islamic lifestyle
  • modern family
  • Islamic psychology
* قرآن کریم.
آزاد ارمکی، تقی (1386)، جامعه‌شناسی خانواده ایرانی، تهران: سمت.
آزبورن، پیتر (1380)، مدرنیته: گذار از گذشته به حال، ضمن کتاب «مدرنیته و مدرنیسم»، ترجمه و تدوین حسین‌علی نوذری، تهران: انتشارات نقش جهان.
آذرنگ، عبدالحسین (1376)، مدرنیته و پست‌مدرنیته و تمدن غرب، مجله نگاه نو، ش35.
آلوسی، سیدمحمود (1415ق)، روح المعانی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
احمدی، بابک (1373)، مدرنیته و اندیشه انتقادی، تهران: نشر مرکز.
ـــــــــ (1377)، معمای مدرنیته، تهران: نشر مرکز.
افشارکهن، جواد (1389)، بازخوانی جامعه‌شناختی سنت‌گرایی و تجددطلبی در ایران بین دو انقلاب، تهران: آوای نور.
امیدوار، عیسی و امیدوار عبداﷲ (1341)، سفرنامه برادران امیدوار، تهران، چاپ درخشان.
انوری، حسن (1382)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن.
بستان نجفی، حسین (1390)، خانواده در اسلام، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بیضاوی، عبداﷲ (1418ق)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ثعلبی، احمد (1422ق)، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جوادی آملی، عبداﷲ (1389)، فطرت در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء.
حسینی، ابراهیم (1379)، فمینیزم علیه زنان، مجله کتاب نقد، ش17.
داوری اردکانی، رضا (1375)، دین و تجدد، مجله‌نامه فرهنگ، ش21، ص80−87.
دو بووار، سیمون (1388)، جنس دوم، ترجمه قاسم صنعوی، تهران: انتشارات توس.
رازی، احمد (1387)، ترتیب مقاییس اللغه، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
راغب، حسین (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن الکریم، دمشق: دار القلم، بیروت: الدار الشامیه.
زمخشری، محمود (1407ق)، الکشاف، بیروت: دارالکتاب العربی.
سالاری‌فر، محمدرضا (1391)، خانواده در نگرش اسلام و روان‌شناسی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
سجادی، سیدمهدی (1391)، هویت دینی و آموزه‌های چالش‌برانگیز معاصر، تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
سلم آبادی، مجتبی و همکاران (1395)، «جایگاه خانواده در سبک زندگی اسلامی و سبک زندگی مدرنیته»، ماهنامه علوم انسانی اسلامی.
شلیت، وندی (1388)، دختران به عفاف روی می‌آورند، ترجمه و تلخیص سمانه مدنی، قم: دفتر نشر معارف.
صاحب‌جمعی، حمید (1385)، وداع با تجدد، تهران: نشر ثالث.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
طوسی، محمد (1991)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فاضلی، محمد (1382)، مصرف و سبک زندگی، قم: انتشارات صبح صادق.
فاضلی، نعمت‌اﷲ (1383)، سبک زندگی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فاکس، الیزابت (1381)، زنان و آینده خانواده، آزادی رفتار جنسی و تأثیر آن بر خانواده، ترجمه اصغر افتخاری و محمد تراهی، مجله کتاب زنان، ش17.
فرهمند، مریم (1385)، «واگردهای فمینیستی در ازدواج»، مجله کتاب زنان، قم: ش 31، س8.
فرهمند، مریم؛ بختیاری، آمنه (1386)، واگردهای فمینیستی در ازدواج، ضمن کتاب «فمینیسم و خانواده (مجموعه مقالات)»، تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی−اجتماعی زنان.
فریدمن، جین (1381)، فمینیسم، ترجمه فیروز مهاجران، تهران: نشر آشیان.
فیروزآبادی، محمد (1426)، القاموس المحیط، بیروت: مؤسسة الرساله.
فیض کاشانی، محمد محسن (1415)، تفسیر الصافی، تهران: مکتبة الصدر.
فیومی مقری، احمد (1405)، المصباح المنیر، قم: دارالهجره.
قرطبی انصاری، محمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
کاویانی، محمد (1394)، درسنامه سبک زندگی (با رویکرد تجویزی)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کردستانی، مثنی امین (1388)، فمنیسم، ترجمه عبدالظاهر سلطانی، مشهد: انتشارات حافظ ابرو.
کارد، کلودیا (1383)، اخلاق فمینیستی، ترجمه زهرا جلالی، مجله حوراء، ش6.
گاردنر، ویلیام (1387)، جنگ علیه خانواده، برگردان و تلخیص معصومه محمدی، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
 ـــــــــ (1389)، فروپاشی خانواده در غرب، ترجمه و تلخیص پریسا پورعلمداری، ضمن کتاب «وای وای اروپا، آمریکا»، قم: دفتر نشر معارف.
 گراگلیا، اف کارولین (1386)، آرامش در خانه، ترجمه مریم فرهمند، ضمن کتاب «فمینیسم و خانواده (مجموعه مقالات)»، تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی−اجتماعی زنان.
لعل علیزاده، محمد (۱۳۹۳)، سبک زندگی اسلامی و مدرنیته نگاهی مقایسه‌ای با تأکید بر خانواده و صله رحم، کنگره بین المللی فرهنگ و اندیشه دینی، قم: مرکز راهبری مهندسی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی استان بوشهر.
مؤسسه فرهنگی طه (1377)، نگاهی به فمینیسم، تازه‌های اندیشه، ش2، قم.
محمدی، محمدعلی (1386)، نقد رویکردهای فمینیستی به خانواده، ضمن کتاب «فمینیسم و خانواده (مجموعه مقالات)»، تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی−اجتماعی زنان.
مراغی، احمد (بی‌تا)، تفسیر المراغی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مشهدی، محمد (1368)، کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
معین، محمد (1371)، فرهنگ فارسی معین، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1370)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب العلمیه.
موسوی لاری، سیدمجتبی (1391)، اسلام و سیمای تمدن غرب، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
موسوی، معصومه (1378)، تاریخچه مختصر تکوین نظریه‌های فمینیستی، ضمن کتاب «بولتن مرجع فمینیسم»، تهران: انتشارات بین‌‌المللی الهدی.
میرساردو، طاهره (1379)، فرهنگ جامع جامعه‌شناسی، تهران: انتشارات سروش.
هودشتیان، عطا (1381)، مدرنیته، جهانی شدن و ایران، تهران: چاپخش.
ویلسون، جیمز کیو (1386)، تأثیر روشنفکری غرب بر ازدواج و خانواده، تلخیص‌ هاجر حسینی، ترجمه معصومه محمدی و پروین قائمی، قم: دفتر نشر معارف، ویراست دوم.
ویلفورد، ریک (1378)، فمینیسم، ضمن «بولتن مرجع فمینیسم»، تهران: انتشارات الهدی.
Albert D. Klassen, et al (1989), Sex and morality in the U. S., Middletown: Wesleyan University Press.
Cronan, Sheila(1985), Marriage, in Koedt Levine.
Greer, Germaine (1970), The Female Eunuch, McGraw Hill, New York.
Russel, Bertrand (1929), Marriage and Morals, Liveright, New York.
Shepard, Jon M. (1999), Sociology, Wadsworth, New York and Boston.