بررسی محدوده سنی تحقق درک معقولات ثانیه فلسفی در کودکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری عرفان و تصوف، دانشگاه ادیان و مذاهب(نویسنده مسئول)

2 استادیار گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی ، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

هدف این مقاله بررسی و تعیین محدوده سنی‌ای است که کودکان در آن می‌توانند معقولات ثانیه فلسفی را درک کنند. پژوهش از نوع ترکیبی و با کاربرد روش کیفی و کمّی انجام شده است. از روش کیفی در تبیین چگونگی ادراک مفاهیم فلسفی و فرایند درک مفاهیم عقلی و فلسفی تا محدوده سنی شش سالگی، و از روش کمّی برای تعیین میزان درک مفاهیم فلسفی توسط کودکان در سن شش سالگی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش 24 نفر شامل شش دختر و هجده نفر پسر است.
در مراحل انجام پژوهش ابتدا مشخص شد که سه مرتبه نخست عقل نظری (عقل بالقوه، عقل بالملکه و عقل بالفعل) در چه محدوده سنی تحقق پیدا می‌کنند و سپس متناظر با آن کیفیت درک انواع مفاهیم در دوران کودکی تبیین و محدوده سنی درک معقولات ثانیه فلسفی در کودکان تعیین و در پایان میزان درک کودکان از مفاهیم فلسفی در این محدوده سنی بررسی شده است.
نتایج نشان می‌دهد که کودکان در مرتبه عقل بالقوه نمی‌توانند مفاهیم کلی را درک کنند. آنان در مرحله عقل بالملکه معقولات اولی مانند درخت، اسب، کوه و خانه را درک می‌کنند و در مرتبه عقل بالفعل، معقولات ثانیه فلسفی مانند وجود، عدم، ماهیت، علت و زمان را درک می‌کنند. برای تحلیل داده‌ها از آزمون‌های کولموگروف اسمیرنف و خی دو استفاده شده و با توجه به شواهد پژوهش کودکان در سن شش سالگی به مرتبه عقل بالفعل دست یافته و توانایی درک مفاهیم فلسفی را پیدا می‌کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Age Range for Realization of Understanding Secondary Philosophical Intelligibles in Children

نویسندگان [English]

  • mehdi parvizi 1
  • ali sattari 2
2 Assistant Professor, Department of Educational Administration and Planning, Faculty of Education and Psychology, Alzahra University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The present article aims at investigating and specifying the proper age range of the children to understand the secondary philosophical intelligibles. The study is a combined one conducted using both qualitative and quantitative methods. We used qualitative method in explaining the mode of perceiving philosophical concepts and the process of perceiving rational and philosophical concepts in the 6 years old children, and used quantitative method for specifying the extent to which 6 years old children perceive philosophical concepts. The statistical population consisted of 24 girls and 18 boys.
First, we found out when (i.e. in what age range) the three orders of theoretical intellect (potential intellect, habitual intellect and actual intellect) are realized; and then, accordingly, we investigated how children perceive various concepts  in their childhood and when the perception of secondary philosophical intelligibles is realized. Finally, the extent to which children realize philosophical concepts in that age range is investigated.
The findings show that children, in the stage of potential intellect, cannot perceive general conceptions. In the stage of habitual intellect, they perceive primary intelligibles such as tree, horse, mountain, and house; and in the stage of actual intellect, they perceive secondary philosophical concepts such as existence, nothingness, essence, reason and time. To analyze the data, we used Kolmogorov–Smirnov test and Chi-square test; considering the evidences, we found that 6 years old children obtain the actual intellect and are able to perceive philosophical concepts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • orders of theoretical intellect
  • perceiving rational concepts
  • secondary philosophical concepts
  • child
  • teaching Islamic philosophy to children
  • the age range for perceiving philosophical concepts
1. اسماعیلی، مسعود (1389)، معقول ثانی فلسفی در فلسفه اسلامی (سیر بحث در تاریخ فلسفه و نقد و تحلیل مسئله)، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe. 
2. ـــــــــــ (1388)، «معقول ثانی در فلسفه صدرالمتالهین»، ذهن، 10 (40)، ص17−54.
3. پرویزی، مهدی (1392)، فلسفه اسلامی؛ طرح درس‌هایی برای آموزش به کودکان، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
4. ـــــــــــ (1393)، شیوه آموزش مفاهیم فلسفه اسلامی به کودکان پیش از دبستان، بی‌جا.
5. روضاتی، سیدمحمد (1382)، «نقد نظریه ملاصدرا دربار معقول ثانی فلسفی»، مقالات و بررسی‌ها، 36 (74)، ص161−168.
6. سبزواری، ملاهادی (1416ق)، شرح المنظومه، تهران: ناب.
7. سجادى، سیدجعفر ‏(1373)، فرهنگ معارف اسلامى‏، تهران‏: دانشگاه تهران‏.
8. سیف، علی‌اکبر (1392)، روان‌شناسی پرورشی نوین، تهران: دوران.
9. شریف، زهرا (1388)، «معقول ثانی فلسفی در فلسفه مشائی‌اشراقی (از خواجه نصیر تا میرداماد)»، معرفت فلسفی، 7 (25)، ص38−80.
10. شیرازى‏، قطب‌الدین (1369)، درة التاج‏، تهران‏: حکمت‏.
11. صدرالمتألهین (1354)، ‏المبدأ و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران‏.
12. ـــــــــــ (1360)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
13. ـــــــــــ (1363)، مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
14. ـــــــــــ (1302ق)، اکسیر العارفین: مجموعة الرسائل التسعة، تهران: مکتبة المصطفوی.
15. ـــــــــــ ‏ (1981م)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث.
16. طباطبایی، سیدمحمد‌حسین (1373)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، در: مجموعه آثار شهید مطهری، ج‌6، تهران: صدرا.
17. ـــــــــــ (1422ق)، نهایة الحکمة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
18. فنائی اشکوری، محمد (1387ش)، معقول ثانی (تحلیلی از انواع مفاهیم کلی در فلسفه اسلامی و غربی)، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe.
19. مصباح، محمدتقی (1366)، آموزش فلسفه، تهران: سازمان تبلیغات.
20. مطهری، مرتضی (1372)، شرح منظومه، در: مجموعه آثار شهید مطهری، ج‌5، تهران: صدرا.
21. ـــــــــــ (1373)، اصول فلسفه و رئالیسم، در: مجموعه آثار شهید مطهری، ج‌6، تهران: صدرا.
22. ـــــــــــ (1374)، شرح مبسوط منظومه، در: مجموعه آثار شهید مطهری، ج9، تهران: صدرا.
23. ـــــــــــ (1375)، شرح مبسوط منظومه، در: مجموعه آثار شهید مطهری، ج10، تهران: صدرا.