واکاوی ابعاد تربیت‎یافتگی شخصیت مالک اشتر در نهج‎البلاغه به مثابه یک حاکم و زمامدار الگو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی دانشگاه جیرفت، مأمور به تحصیل در دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشجوی دکتری فلسفه و تعلیم و تربیت، گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان ایران

3 استاد، گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان ایران

چکیده

مالک اشتر یک شخصیت تربیت‎یافته براساس آموزه‎های تربیتی اسلام در نهج‎البلاغه می‎باشد. تربیت‎یافتگی او باعث انتخابش به‎عنوان یکی از حاکمان و زمامداران دوره امامت امام علیj شده است. ازاین‎رو هدف این پژوهش، شناسایی مؤلفه‎های شخصیتی تربیت‎یافتگی ایشان در ابعاد مختلف (جسمانی، دینی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، عقلانی، عاطفی) می‎باشد. بدین منظور از روش پژوهش تحلیل مضمون و شبکه معانی استفاده شده است؛ طبق این روش، ابتدا گزاره‎ها و مضامین ناظر به ابعاد شخصیت مالک اشتر از کتاب نهج‎البلاغه و کتب تاریخی مرتبط، شناسایی، کدگذاری و سپس تحلیل شده‎اند. نتایج پژوهش، نشان‎دهنده شخصیت تربیت‎یافته مالک اشتر در ابعاد مختلف تربیتی، چون: برخورداری از سلامت و صلابت جسمانی، داشتن اعتقادات و باورهای معنوی، مقیّد به اعمال صالح و فضایل اخلاقی، ظلم‎ستیزی و عدالت و تلاش برای وحدت و استواری حکومت، توجه به رفاه مادی مردم، عامل به تعاون و همکاری، اندیشه‎ورزی، شناخت و بصیرت، عطوفت و مهربانی و اعتدال در امیال می‎باشد که این امر می‎تواند، الهام‎بخش چگونگی تربیت حاکمان و زمامداران شایسته در جامعه اسلامی−ایرانی ما باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Educated Dimensions of Malik Ashtar’s Personality in Nahj al-Balagha as a Model Governor and Ruler

نویسندگان [English]

  • Zeinab Rostaminasab Dolatabad 1
  • Morad Yari Dehnavi 2
  • Seyed Hamid Reza Alavi 3
1 Educator in Jiroft University, Student in Shahid Bahonar University in Kerman, PhD Student Philosophy and Education, Department of Educational Sciences, Shahid Bahoner University, Kerman, Iran
2 Associate Professor in Department of Educational Sciences, Faculty of Humanities, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran
3 Professor in Department of Educational Sciences, Faculty of Humanities, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran
چکیده [English]

 Malik Ashtar is a personage educated based on the educational doctrines of Islam in Nahj al-Balagha. The way he was educated led to his selection as one of the governors and rulers during the Imamate (leadership) of Imam Ali (A.S.). Accordingly, this study aimed at identifying the componenets of his educated personality in various dimensions (physical, religious, moral, political, economic, social, intellectual, and emotional). To this end, we used content analysis and semantic network. According to this method, the propositions and themes related to Malik Ashtar’s personality dimensions in Nahj al-Balagha and related historical books were first identified and coded and then analyzed. The research results indicated that Malik Ashtar was educated in various educational dimensions including enjoying physical strength and health, having spiritual beliefs, commitment to righteous deeds and moral virtues, struggling with oppression, doing justice, and making effort to have unity and strength of government, paying attention to people’s material welfare, cooperation and assistance, intellectualism, recognition and insight, affection and loving, and moderation. This can be an inspiration for educating competent rulers and governors in the Islamic society of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balagha
  • being educated
  • Malik Ashtar
  • model
  • ruler

مراجع

  1. * قرآن کریم

    1. ابن ابی‎الحدید معتزلی، عبد الحمیدبن‎هبه الله (۱۳۹۴)، ترجمه شرح نهج‎البلاغه ابن ابی‎الحدید معتزلی، ج۲، ج۶، ج۱۵، ج۱۶، ج۲۰، ترجمه غلام‎رضا لایقی، تهران: انتشارات کتاب نیستان.
    2. ابن‎اثیر، علی‎بن‎محمد (۱۳۷۴)، تاریخ کامل، ج۲، ترجمه حسین روحانی، تهران: انتشارات اساطیر.
    3. ابن‎اعثم کوفی، محمدبن‎علی (۱۳۹۳)، الفتوح، ترجمه محمدبن‎احمد مستوفی هروی، تصحیح غلام‎رضا طباطبایی مجد، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
    4. امینی، عبدالحسین (۱۳۹۱)، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج۹، ترجمه جلال‎الدین فارسی، تهران: انتشارات بنیاد بعثت.
    5. باقری، خسرو (۱۳۹۵)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: انتشارات مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان (انتشارات مدرسه).
    6. باقری، مسلم و علی‎اصغر مباشری (۱۳۹۸)، «شناسایی ویژگی‎های کارگزاران بااستعداد از منظر امام علیj (با تأکید بر ویژگی‎های مالک اشتر)»، نشریۀ اسلام و پژوهش‎های مدیریتی، سال 9، ش2 (پیاپی 19)، ص5−
    7. ثقفی کوفی، ابواسحاق ابراهیم‎بن‎محمد بن سعید بن هلال (۱۳۷۴)، الغارات، ج۱، ترجمه: عبدالمحمد آیتی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    8. حرانی، ابومحمد (۱۳۹۵)، تحف العقول عن آل‎رسولj، ترجمه احمد جنتی، تهران: انتشارات شرکت چاپ و نشر بین الملل.
    9. حکیم، محمدرضا (۱۳۸۵)، مالک الاشتر، قم: انتشارات مکتبه الحیدریه.
    10. دادجو، یدالله (۱۳۸۸)، «امامت در آیینه انسان کامل، انتظار موعود»؛ فصلنامه علمی−تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم، ش۳۰، ص۲۶−۴۳.
    11. دلشاد تهرانی، مصطفی (۱۳۷۹)، منظر مهر: مبانی تربیت در نهج‎البلاغه، تهران: وزارت، فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    12. دهقان، محمّدحسن (۱۳۸۷)، شخصیّت مالک اشتر «او که بود و چه کرد؟»، تهران: دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
    13. رستمی نسب، عباسعلی (۱۳97)، تعلیم و تربیت در نهج‎البلاغه، کرمان: دانشگاه شهید باهنرکرمان.
    14. سلوکلایی، فلاح (۱۳۸۴)، سیمای کارگزاران دولت اسلامی از منظر امام علیj، ادیان، مذاهب و عرفان: معرفت، قم: نشریه موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe، شماره ۹۳ (ISC)، ص۱۰۲−۱۱۸.
    15. سید رضی، محمد‎بن‎حسین‎ بن‎ موسی (۱۳۸۷)، نهج‎البلاغه، ترجمه علی دوانی، انتشارات، تهران: بنیاد نهج‎البلاغه.
    16. طبری، محمد‎بن‎جریر (۱۳۷۹)، تاریخ طبری «تاریخ الرسل و الملوک»، ج۴، ج۶، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: انتشارات: اساطیر.
    17. عابدی جعفری و همکاران (۱۳۹۰)، «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده های کیفی»، نشریه علمی−پژوهشی وزارت علوم دانشگاه امام صادقj؛ اندیشه مدیریت راهبردی سال پنجم، شماره ۲ (پیاپی ۱۰)، ص۱۵۱−۱۹۸.
    18. العسقلانی، أبوالفضل أحمدبن‎علی بن محمد بن أحمد بن حجر (۱۴۱۵ق)، الإصابه فی تمییز الصحابه، ج۵، بیروت: دار الکتب العلمیه.
    19. علوی لنگرودی، سیدکاظم (۱۳۹۱)، تربیت عقلانی در نهج‎البلاغه، انتشارات: دانشگاه یزد.
    20. قندی، محمّدامین (۱۳۹۵)، مالک اشتر، تهران: انتشارات طوی.
    21. کلینى، محمّدبن یعقوب (۱۳۸۸)، اصول کافى، ج۸، ترجمه على اکبر غفارى، تهران: انتشارات: دارالکتب الاسلامیه.
    22. گراوند، سعید (۱۴۰۰)، «منظومۀ فکری و سلوک معنوی شهید سلیمانی»، دانشگاه جیرفت: نخستین همایش بین‎المللی علمی و فرهنگی تاریخ و ادبیات پایداری در مکتب حاج‎قاسم، ص1−
    23. المجلسی، محمدباقر (بی تا)، بحارالانوار، ج۷۷، بیروت: مؤسسه الوفاء.
    24. محمدی ری‎شهری، محمد (۱۴۲۱ق)، موسوعه الامام علی‎بن‎ابیطالب فی الکتاب و السنه و التاریخ، قم: مؤسسه دارالحدیث العلمیه والثقافیه.
    25. مسعودی، علی‎بن‎حسین (۱۳۸۴)، مروج الذهب و معادن الجواهر، ج۱، محقق محمد محیی‎الدین عبدالحمید، مصر: مکتب التجاریه−الکبری.
    26. مطهری، مرتضی (۱۳۸۵)، انسان کامل، تهران: انتشارات صدرا.
    27. مفید، ابوعبداله محمدبن‎محمد بن نعمان (۱۳۹۴)، نبرد جمل، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: نشر نی.
    28. مفید، محمدبن‎محمد مفید (۱۳۹۰)، الارشاد فی معرفه حجج‎الله علی‎ العباد، ج۱، ترجمه سیدهاشم رسولی‎محلاتی، انتشارات تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    29. المنقری، نصربن‎مزاحم (۱۳۸۲)، وقعه صفین، تحقیق و شرح عبدالسلام محمد هارون، قاهره: المؤسسه العربیه الحدیثه.
    30. یعقوبی، احمدبن‎اسحاق (۱۳۸۹)، تاریخ یعقوبی، ج۲، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، ناشر: انتشارات علمی و فرهنگی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار