کارکردهای تربیتی پرسشگری در مثنوی معنوی با تأکید بر دفتر اول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ربان و ادبیات عرفانی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان ایران

3 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان

چکیده

مولوی از جمله شاعران و نویسندگانی است که در آثار خود به تأثیرگذاری کلام بر مخاطب و برانگیختن او توجه زیادی دارد. یکی از دلایل این ادعا، علاوه‌بر اشاره‎های مستقیم او به رعایت حال مخاطب و وجود پرسش‎های هم‎گرا، تبیینی و واگرا در مثنوی معنوی است که باعث فعال شدن فکر و ایجاد تغییر مثبت می‎شود. پژوهش حاضر ابتدا به جمع‎آوری پرسش‎های موجود در دفتر اول مثنوی معنوی پرداخته است، سپس ضمن جداسازی پرسش‎های تربیتی، برای آنها کارکردهای تربیتی براساس برانگیزانندگی که در مخاطب دارند ارائه کرده است. محققان پس از مطالعه و انتخاب نمونه و جمع‎آوری داده‎ها، برای تحلیل داده‎ها از روش تحلیل محتوای کیفی بهره برده‎اند. حاصل این پژوهش قرار گرفتن پرسش‎های تربیتی دفتر نخست مثنوی در کارکردهایی چون ایجاد یادآوری، پذیرش ناتوانی، توجه و تمرکزدهی بر یک موضوع، نمایاندن غفلت و نادانی، غفلت‎زدایانه، استدلال خواهانه، بسط بینش و دانش، تردیدزدایانه، بیان پشیمانی و تلاش برای جبران، خواهش از خدا، خواهش از دیگران بوده است. مدرسان می‎توانند از پرسش در کارکردهایی که از مثنوی مولوی استخراج شد، جهت برانگیزانندگی، رفع اشکالات آموزشی و تربیتی، رشد خلاقیت و تفکر منطقی دانش‎آموزان و دانشجویان استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Educational Functions of Inquiry in Masnavi-ye-Ma‘navi with Emphasis on the First Book

نویسندگان [English]

  • Fateme Davari Dolatabadi 1
  • Mohsen Mohammadi Fesharaki 2
  • Mohammad Hossein Heidari 3
1 Ph.D student in Farsi Language and Literature(Mystical literature
2 Associate Professor, Department of Farsi Language and Literature, University of Isfahan
3 Associate Professor Department Of Education Faculty of Education and Psychology University of Isfahan
چکیده [English]

 





 

 
 
 
 

 
 





Molavi is one of the poets and writers who has paid much attention, in his works, to the influence of words on the audience and to arousing them. One of the reasons for this claim is, in addition to his direct references to observe the audience's situation, that there are convergent, explanatory, and divergent questions in Masnavi-ye-Ma‘navi, which activates thought and creates positive change. The present study has first collected the questions in the First Book of Masnavi-ye-Ma‘navi, then, while separating educational questions, it has provided educational functions for them based on their arousal in the audience. Having studied and selected the sample, and collected the data, the researchers used the method of qualitative content analysis to analyze the data. The result of this study is that the educational questions of the First Book of Masnavi-ye-Ma‘navi are extracted in functions such as creating reminders, accepting inability, paying attention to and focusing on a subject, revealing neglect and ignorance, by removing neglect, demanding reasoning, expanding insight and knowledge, removing doubt, expressing regret and trying to compensate, asking Allah, and asking others. Teachers can use questions in the functions that were extracted from Masnavi-ye-Ma‘navi to rouse, resolve training and educational problems, develop students’ creativity and logical thinking.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Molavi
  • questioning method
  • educational question
  • function of inquiry
  • educational function
  • Masnavi-ye-Ma‘navi

مراجع

1. قرآن (1367)، ترجمه: مهدی الهی قمشه‎ای، تهران: بنیاد نشر قرآن.
2. آقاحسینی، حسین؛ محمود براتی و فاطمه جمالی (1390)، «اهمیت پرسش در متون عرفانی»، فصلنامۀ علمی پژوهشی کاوشنامه، س12، ش22، ص131−160.
3. ابراهیمی، نامدار و محمود مهرمحمدی (1393)، «از پرسش‎های متخیلانه تا پاسخ‎های خلاقانه»، مجلۀ علمی پژوهشی پژوهشنامۀ تعلیم و تربیت، س4، ش2، ص29−50.
4. اوورهلسر، جیمز (1395)، راه و رسم پرسشگری سقراطی در روان‎درمانی، ترجمۀ: آرزو حسینی، تهران: ابن‎سینا.
5. باردن، لورنس (1374)، تحلیل محتوا، ترجمۀ: محمد یمنی دوزی سرخابی و ملیحه آشتیانی، تهران: شهید بهشتی.
6. باقری، خسرو (1392)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، ج1، تهران: نشر مدرسه.
7. برقی‌مقدم، جعفر؛ بتول مشرف‌جوادی؛ سیدامیراحمد مظفری، و مسیرتقی فرشی گروسی (1388)، «ارتباط سبک‎های هویت با عوامل برانگیزاننده و احساس موفقیت»، مجلۀ فراسوی مدیریت، س3، ش11، ص135−155.
8. حاجیان، بهناز (1391)، «نقش تربیتی پرسش‎های قرآنی در تغییر فرهنگ جاهلی»، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم.
9. حجتی‎زاده، راضیه (1394)، «پرسش از پرسش‎گونه‎ها و کارکرد پرسش در دیوان ناصرخسرو»، دوفصلنامۀ زبان و ادبیات فارسی، س23، ش79، ص113−139.
10. رنجبرتیلکی، زهرا (1389)، «کارکردهای تربیتی پرسش در قرآن»، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه‎های آموزش عالی غیردولتی−‎غیرانتفاعی، دانشکده اصول الدین.
11. زمانی، کریم (1372)، شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر اول، چاپ اول، تهران: اطلاعات.
12. سجادیه، نرگس؛ نیکو دیالمه و سارا طوسیان خلیل‎آباد (1396)، «رویکرد تربیتی به کارکردهای پرسشگری از منظره قرآن کریم»، دوفصلنامۀ علمی پژوهشی کتاب قیّم، س7، ش16، ص69−90.
13. شکیبایی، زهره؛ ناصر گلیجی و جواد خلعتبری (1389)، «تأثیر داستان‎های مثنوی مولانا بر مهارت پرسشگری فلسفی نوجوانان»، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات مدیرت آموزشی، س2، ش2، ص117−134.
14. صادقی، جواد (1394)، «پرسشگری در قرآن و عهد جدید»، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم.
15. عبدالله‎پور، رویا (1398)، «تأثیر فلسفه‎ورزی بر پرسشگری دانش‎آموزان و تبیین آن از منظر قرآن»، مجلۀ فلسفه و کودک، ش20، ص43−48.
16. فصیح، نگار (1393)، «ماهیت پرسش‏گری در قرآن کریم و ویژگی‏های آموزشی آن»، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
17. فلیک، یو (1382)، درآمدی بر پروهش‎های کیفی در علوم انسانی، ترجمۀ: عبدالرسول جمشیدیان، علی سیادت و رضاعلی نوروزی، قم: سما قلم.
18. فیضی شلمانی، محسن (1380)، «پرسش و پرسشگری در قرآن کریم»، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
19. کزازی، میرجلال‎الدین (1380)،معانی (زیبا‎شناسی سخن پارسی ۲)، تهران: مرکز.
20. مولوی، جلال‎الدین محمد (1389)، مثنوی معنوی براساس تصحیح نیکلسون، قم: کمال الملک.
21. مؤمنی‎راد، اکبر؛ خدیجه علی‎آبادی؛ هاشم فردانش و ناصر مزینی (1392)، «تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش، ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج»، فصلنامۀ اندازه‎گیری تربیتی، ش1، س4، ص187−222.
22. Nowrozi, Reza, Mohamadreza Nasr Isfahani, Fateme Davari (2014), “Sufi educational purposes from Suhrewardi’s perspective”. Journal of Education and Practice, Vol.5, No.34, pp: 174-183.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار