غایت تربیت از دیدگاه اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم تربیتی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

هدف غایی در تعلیم و تربیت اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. متخصصان تعلیم و تربیت اسلامی اهداف متفاوتی را به‌عنوان هدف غایی مطرح کرده‌اند؛ اهدافی چون قرب الی الله، حیات طیبه، خلیفة الله، فناء فی الله و رضوان الله را به‌عنوان هدف غایی تربیت اسلامی مطرح کرده‌اند، در حالی که هدف غایی یکی بیش نیست. سؤال این است که براساس آیات و روایات، هدف غایی تعلیم و تربیت اسلامی کدام یک از این اهداف است. این پژوهش با روش تحلیل و تفسیر آیات و روایات و دیدگاه علمای اخلاق درصدد بررسی هدف غایی تربیت از دیدگاه اسلامی است. نتایج تحقیق حاکی از این است که تعلیم و تربیت اسلامی تنها یک هدف غایی دارد و آن عبارتست از رضوان الله. موارد دیگر یا در طول این هدف هستند و یا از اهداف کلی تربیت اسلامی در ابعاد و حیطه‌های مختلف تربیت عبادی، دینی، اجتماعی و... هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Ultimate Goal of Education from the Islamic Point of View

نویسنده [English]

  • Sayyid Ali Husseini-Zada
Associate Professor in Department of Educational Sciencesl Research Center of Seminary and University
چکیده [English]

The ultimate goal in Islamic education enjoys a special position. The experts of Islamic education have mentioned various goals as the ultimate goals. They have mentioned goals such as proximity to Allah, pure life, Allah’s vicegerency, annihilation in Allah, and Allah’s consent, while there is just one ultimate goal. The question is as follows: “What is the ultimate goal of Islamic education according to Quranic verses and Islamic traditions?” The present study analyzes the Quranic verses and Islamic traditions as well as the views of the scholars of morality to investigate the ultimate goal of education form the Islamic viewpoint. The findings of the study suggest that Islamic education has just one goal and that is Allah’s consent. Other things are either in line with that goal or are among the general goals of the Islamic education in various domains such as ritual, religious, social education and the like.

کلیدواژه‌ها [English]

  • educational goals
  • ultimate goal
  • Allah’s consent
  • Islamic education
  1. قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
  2. قرآن کریم، ترجمه سیدمحمدحسین طباطبایی (ترجمه المیزان).
  3. قرآن کریم، ترجمه علی مشکینی.
  4. ابن‎بابویه، محمد بن علی (1403ق)، معانی الاخبار، قم: جامعه مدرسین.
  5. ــــــــــــــ (1413ق)، من لایحضره الفقیه، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  6. ابن‎شهر آشوب مازندرانی، محمدبن علی (1379)، مناقب آلابیطالب، قم: علامه.
  7. ابن‎طاووس، علی بن موسی (1409ق)، الاقبال، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  8. ابن‎فارس، احمد (1387)، ترتیب معجم مقاییس اللغه، به کوشش: سعیدرضا علی‌عسگری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  9. اعرافی، علیرضا و همکاران (1376)، درآمدی بر تعلیم و تربیت اسلامی2؛ اهداف تربیت از دیدگاه اسلام، تهران: سمت.
  10. انصاریان، حسین (بی‎تا)، عرفان اسلامی (شرح مصباح الشریعه)، قم: دارالعرفان.
  11. باقری، خسرو (1368)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: وزارت آموزش و پرورش.
  12. تفلیسی، حبیش بن ابراهیم (1371)، وجوه قرآن، تهران: مؤسسه چاپ و نشر دانشگاه تهران.
  13. جوادی آملی، عبدالله (1376)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج9، سیره رسول اکرم در قرآن کریم، قم: اسراء.
  14. حقی برسوی، اسماعیل بن مصطفی (بی‎تا)، روح البیان، بیروت: درالفکر.
  15. خزاز رازی، علی بن محمد (1401ق)، کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر، قم: بیدار.
  16. خمینی، سیدروح‎الله (1382)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.
  17. ــــــــــــــ (1387)، تهذیب نفس در سیر و سلوک از دیدگاه امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.
  18. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1376)، المفردات فی غریب القرآن، [بی‎جا]: مرتضوی.
  19. راوندی، قطب‎الدین (1407ق)، الدعوات، قم: مدرسه امام مهدیf.
  20.  شرفی، محمدرضا (1388)، فلسفه تربیتی اسلام با رویکرد تطبیقی، تهران: وزارت آموزش و پرورش، مؤسسه فرهنگی منادی تربیت.
  21. شجاعی، محمد (1381)، مقالات: جلد سوم: طریق عملی تزکیه 2، تهران: سروش.
  22. ــــــــــــــ (1389)، رساله محبت، به انضمام نه کلام در باب معارف الهی، تهران: سروش.
  23. شعیری، محمد بن محمد (بی‎تا)، جامع الاخبار، نجف: مطبعة حیدریه.
  24. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  25. طبرسی، فضل بن حسن (1412ق)، تفسیر جوامع الجامع، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
  26. طبرسی، علی بن حسن (1374)، مشکاة الانوار، ترجمه عزیزالله عطاردی قوچانی، تهران: عطارد.
  27. طبرسی، علی بن حسن (1385)، مشکاة الانوار، نجف: حیدریه.
  28. طوسی، محمد بن الحسن (1414ق)، الامالی (للطوسی)، قم: دارالثقافه.
  29. قرشی، علی‎اکبر (1372)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  30. ــــــــــــــ (1375)، تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت.
  31. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  32. کوفی، فرات بن ابراهیم (1410ق)، تفسیر فرات الکوفی، تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
  33. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  34. ــــــــــــــ (1423ق)، زاد المعادمتفاح الجنان، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
  35. مصباح یزدی، محمدتقی و دیگران (1390)، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: مدرسه.
  36. مکارم شیرازی، ناصر (1416ق)، انوار الاصول، ج1، قم: نسل جوان.