بررسی و مقایسه وضع موجود و مطلوب ویژگی های دبیران دین و زندگی از دیدگاه دانش آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی انتظارات دانش‌آموزان از ویژگی‌های مطلوب دبیران دین و زندگی و مقایسه آن با وضعیت موجود بود. این پژوهش، به لحاظ هدف، کاربردی و به‌لحاظ روش، پیمایشی است. جامعه آماری آن تمامی دانش‌آموزان دختر و پسر رشته تجربی و انسانی شهر سرخس بود، که با استفاده از روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای، نمونه‌ای به حجم 280 نفر انتخاب و برای گردآوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌ محقق‌ساخته استفاده شد. برای احراز پایایی پرسش‌نامه‌ نیز از آلفای کرونباخ استفاده شد که نتایج آن برای مقوله اعتقادات و اخلاق فردی 79/0، مقوله شخصی و روانی 89/0، مقوله اخلاق بین فردی 90/0، مقوله ویژگی‌های ظاهری 78/0 و مقوله شایستگی‌های حرفه‌ای 89/0 به دست آمد. برای تحلیل داده‌ها از روش‌های آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آزمون‌های اندازه‌گیری مکرر و تی وابسته استفاده شد.
نتایج مربوط به اندازه‌گیری مکرر نشان داد که از دیدگاه دانش‌آموزان بین ویژگی‌های مطلوب و موجود دبیران دین و زندگی از لحاظ اولویت تفاوت کاملاً معناداری وجود دارد (P<0.01). رتبه‌بندی مقوله‌ها با توجه به انتظارات دانش‌آموزان از دبیران دین و زندگی در وضعیت مطلوب به ترتیب عبارت است از: 1. ویژگی‌های شخصی و روانی؛ 2. اعتقادات و اخلاق فردی و شایستگی‌های حرفه‌ای؛ 3. اخلاق بین فردی؛ 4. ویژگی‌های ظاهری و در وضعیت موجود یا در عملکرد دبیران دین و زندگی عبارت است از: الف) ویژگی‌های شخصی و روانی؛ ب) اعتقادات و اخلاق فردی؛ ج) اخلاق بین فردی؛ د) ویژگی‌های ظاهری؛ ھ) شایستگی‌های حرفه‌ای. همچنین، نتایج مربوط به آزمون تی وابسته در مقایسه بین وضع مطلوب و موجود ویژگی‌های دبیران دین و زندگی نشان داد که میان وضعیت مطلوب (انتظارات دانش‌آموزان) و وضعیت موجود (عملکرد معلمان) فاصله معناداری وجود دارد (P<0.01) و عملکرد معلمان در تمام مقوله‌ها نتوانسته انتظارات دانش‌آموزان را برآورده کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation and Comparison of the Existing and Desirable Conditions for the Characteristics of the Teachers of “Religion and life” Course in the Eyes of Students

نویسندگان [English]

  • Mahmod Saeidi Rezvani
  • Abdollah Mohajer
  • Seyed Javad Qandili
  • A'zam Mohammadzadeh Qasr
چکیده [English]

The present study aims at investigating the students’ expectations of the desired characteristics for the teachers of “Religion and Life” course, and comparing it with the existing condition. As to the goal, this study is practical and as to the method, it is a survey study. The statistical population is composed of all male and female students in science and humanities disciplines in Sarakhs city. We used quota sampling to select a sample of 280 subjects and used a researcher-made questionnaire to gather data. To verify the reliability of the questionnaire, we used Cronbach’s alpha whose results were as follows: 0.79 for the category of individual morality, 0.89 for personal and mental category, 0.90 for interpersonal morality, 0.78 for outward characteristics, and 0.89 for individual qualifications.  To analyze the data, we used descriptive statistics method (median and standard deviation) as well as repeated measurement test and T-test.
The results of the repeated measurement test showed that in the students’ eyes, there is a quite meaningful difference between the desired and existing characteristics of the teachers of “Religion and Life” as far as the priority is concerned (p<0.01). Considering the students’ expectations of the teachers of “Religion and Life” course, classification of the categories in the desired condition was as follows: (1) personal and mental characteristics; (2) individual beliefs and morality as well as professional qualifications; (3) interpersonal morality; (4) outward characteristics. And in the existing condition or in the teachers’ performance, the classifications are as follows: (a) personal and mental characteristics; (b) individual beliefs and morality; (c) interpersonal morality; (d) outward characteristics; (e) professional qualifications. Similarly, the results of the dependent T-test in comparing the existing and the desired condition of the teachers of “Religion and Life” course showed that there is a meaningful distance between the desired condition (students’ expectations) and the existing condition (teachers’ performance) (p<0.01), and the teachers’ performance could not fulfill the students’ expectations in all categories.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • students’ expectations
  • performance of the teachers’ of Religion and Life course
  • the desired and existing conditions
  • Religious education

مراجع

1. امین‌خندقی، مقصود و محمود سعیدی رضوانی (1390)، طرح ملی ارزشیابی برنامه درسی دین و زندگی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی کشور.
2. امینی، ابراهیم (1392)، اسلام و تعلیم و تربیت، قم: بوستان کتاب.
3. ایروانی، شهین؛ محمدرضا شرفی و مراد یاری دهنوی (1387)، «چرا معلمان به آموختن فلسفه تعلیم و تربیت نیاز دارند؟‌«، مجله تعلیم و تربیت، شماره 93، ص33−68.
4. ایمانی‌پور، معصومه (1391)، «اصول اخلاق حرفه‌ای در آموزش»، مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، 5(6).
5. به پژوه، احمد (1395)، اصول برقراری رابطۀ انسانی با کودک و نوجوان، تهران: دانژه.
6. تجاسب، کامیاب (1379)، نگاه نظام آموزشی به دین (دین‌دانی یا دینداری)، چاپ اول، تهران: امجد.
7. حاتم‌زاده، علیرضا؛ طرخان، رضاعلی؛ میزانی طهرانی‌نژاد، میترا؛ بهاره تحویلداری و امید فریبرز (1395)، (شناسایی صلاحیت‌های حرفه‌ای مربیان مراکز دولتی آموزش فنی و حرفه‌ای شهر تهران)، پنجمین همایش ملی و چهارمین همایش بین‌المللی مهارت‌آموزی و اشتغال، تهران: سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور.
8. حیدری، علی اشرف و عباسعلی شاملی (1389)، «بررسی نقش شخصیت و رفتارهای اخلاقی دبیران معارف اسلامی در الگوپذیری دانش‌آموزان مقطع متوسطه»، اسلام و پژوهش‌های تربیتی، سال دوم، شماره اول، ص189−222.
9. خروشی، پوران؛ احمدرضا نصر؛ سیدابراهیم میرشاه جعفری و نعمت‌الله موسی پور (1396)، «بررسی رویکرد تربیت معلم شایسته براساس اسناد تحولی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران»، راهبرد فرهنگ، 10 (37)، ص163−186.
10. داودی، محمد (‌1385)، نقش معلم در تربیت دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
11. رضاپور، یوسف (1381)، «کندوکاوی در ارزش‌ها و اعتقادات مذهبی نوجوانان»، مجلات: زبان و ادبیاتدانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، شماره 183 و 184، ص‌163−190.
12. رهنما، اکبر؛ فرزانه طباطبایی و حمید علیین (1385)، «آسیب‌شناسی تربیت دینی از دیدگاه مدیران مدارس شهر تهران» مجله رفتار دانشور دانشگاه شاهد 13(21).
13. سادئی، علی (1375)، «بررسی عوامل مؤثر در ترغیب دانش‌آموزان به نماز»، فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 47.
14. سبحانی‌نژاد، مهدی و امیررضا تژدان (1394)، «تبیین چارچوب صلاحیت‌های حرفه‌ای مربیان و استادکاران آموزش فنی و حرفه‌ای»، مجله مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 4 (8)، ص63−88.
15. سعیدی‌رضوانی، محمود و تقی بینقی (1380)، «تأملی در باب تناسب نظام آموزش و پرورش رسمی با تربیت دینی»، مجله تعلیم و تربیت اسلامی.
16. شاطریان محمدی، فاطمه و زهرا سلطان عینی (1385)، «بررسی فرا تحلیل عوامل مؤثر بر موفقیت دبیران دینی و قرآن در جلب علاقه‌مندی دانش‌آموزان به این دروس»، مجلات روان‌شناسی و علوم تربیتی، پژوهش‌های تربیت اسلامی، شماره 3، (پاییز 1385). ص‌115−140.
17. شحاته، حسن (1379، 1998)، «تعلیم‌ الدین بین النظریه و التطبیق»، مجله تربیت اسلامی، ترجمه اسدی.
18. شریف‌زاده، بهمن (1386)، «آموزش دین در فاصله از پرورش دینی»، فصلنامه کتاب نقد، شماره 42، ص169−181.
19. شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1380‌‌)، ویژگی‌های تعلیم و تربیت اسلامی، مجلات: مربیان، شماره 3.
20. عبدالهی، بیژن؛ عطیه دادجوی توکلی و غلامعلی یوسلیانی(1393)، «شناسایی و اعتبارسنجی شایستگی‌های حرفه‌ای معلمان اثربخش»، مجله نوآوری‌های آموزشی، 13 (1)، 25−48.
21. عسگری، فریبا و هاجر محجوب مؤدب (1389)، «مقایسه ویژگی‌های تدریس اثربخش از دیدگاه مدرسین و دانشجویان علوم پزشکی گیلان»، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، شماره اول، ص26−33.
22. کانت، ایمانوئل (1374)، تعلیم و تربیت (اندیشه‌هایی درباره آموزش و پرورش)، ترجمه غلام‌حسین شکوهی، تهران: دانشگاه تهران.
23. کرمی، مرتضی؛ فرح‌بخش، کیومرث؛ عباس عباس‌پور و غلامحسین رضایت (1395)، «کاوشی در عوامل اصلی تربیت اخلاقی: شناسایی ویژگی‌های اخلاقی الگو مبتنی بر بافت‌شناسی عمل تربیت» (مطالعه موردی بافت استادان، مربیان و مدیران آموزشی یک دانشگاه سازمانی)، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال 24، دوره جدید، شماره 30، ص‌113−138.
24. کریمی، عبدالعظیم (1376)، «تربیت بیرونی مانع تربیت درونی است»، رشد معلم، شماره 132، ص44−46.
25. کیومرثی، فیروز؛ کامبیز کامکاری و شهره شکرزاده (1388)، «ویژگی‌های مطلوب استادان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر از دیدگاه دانشجویان»، فصلنامه اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، 4(3).
26. لیاقتدار، محمدجواد؛ جعفر شانظری و معصومه مسلمی (1387)، «بررسی ویژگی‌های علمی، حرفه‌ای و شخصیتی اساتید دروس معارف اسلامی از دیدگاه دانشجویان شهر کرمان»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 7(15)، ص57−84.
27. محسن‌پور، بهرام) زمستان 1381 و بهار 1382)، «نقش تربیتی معلم در فرایند تعلیم و تربیت»، فصلنامه تعلیم و تربیت، ش72 و 73‌، ص89−100.
28. محمدی، مجید (1373)، آسیب‌شناسی دینی، چاپ اول؛ تهران: نشر تفکر.
29. محمدی، مژگان (1382)، «رویکرد کلی به آسیب‌شناسی تعلیم و تربیت»، مجموعه مقالات همایش آسیب‌شناسی تربیت دینی در آموزش و پرورش، ج1، تهران: محراب قلم.
30. مطلبی‌فرد، علیرضا؛ نوه ابراهیم، عبدالرحیم و ابراهیم محسن‌زاده (1390)، «بررسی و شناسایی نشانگرهای حرفه‌ای و اخلاقی در آموزش و تدریس از نقطه‌ نظر دانشجویان کارشناسی ارشد»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 6(4).
31. معروفی، یحیی؛ یوسف‌زاده، محمدرضا؛ محترم قبادی و عبداله افشار (1392)، «بررسی سطح توانمندی شغلی مربیان پرورشی دوره ابتدایی و راهکارهای توسعه آن»، مجله دانشور رفتار، 20‌(3)، ص163−178.
32. مقدم بدری (1363)، کاربرد روانشناسی در آموزشگاه، تهران: سروش.
33. ملکی، حسن (1382)، دین و برنامه درسی، تهران: انجمن اولیا و مربیان.
34. منصوری، مهشید (1372)، مقایسه نظرات دانشجویان کارشناسی ارشد و کارشناسی رشته کتابداری دانشگاههای دولتی تهران در مورد یک استاد خوب دانشگاهی، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد.
35. مهدوی هزاوه، منصوره؛ ملکی، حسن؛ محمود مهرمحمدی و عباس عباسپور (1395)، «حیات طیبه، چشم‌اندازی برای تربیت کودکان: ارائه چارچوب مفهومی برای تبیین ویژگی‌های معلم دوره ابتدایی»، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال 24، دوره جدید، شماره 30،‌ ص139−167.
36. مهرام، بهروز (1388)، نقش مؤلفه‌های برنامه درسی در هویت دینی دانشجویان، همایش تربیت دینی در جامعه معاصر.
37. میثاقیان اردکانی، ضیاء (1358)، تحقیقی درباره خصوصیات معلم خوب از نظر دانش‌آموزان دبستان‌ها و دبیرستان‌های شیراز و معلمین آنها، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
38. نساجی زواره (1388)، «آسیب‌شناسی تربیت دینی دانش‌آموزان»، همایش تربیت دینی در جامعه اسلامی معاصر، مقالات برگزیده قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، ص‌‌497−522.
39. نیکخواه، هدایت‌الله (1380)، سنجش دینداری جوانان و عوامل مؤثر بر آن (دانش‌آموزان سال سوم و پیش دانشگاهی شیراز)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهشگری اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی.
40. Arnona, S., and Reichelb, N., (2007),“Who is the ideal teacher? Am I? Similarity and difference in perception of students of education regarding the qualities of a good teacher and of theirown qualities as teachers”, Teachers and Teaching: theory and practice, Vol. 13, No. 5, pp. 441-464.
41. Strike, K., A, Haller, E.J. & Soltis, J.F. (2005), The ethics of school administration, NewYork and London: Teacher College.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار