سلیمزاده, محمد جعفر, ناظری, افسانه, قاضی زاده, خشایار. (1398). مطالعه تطبیقی تصویرسازی و متن دو کتاب تعلیمات دینی چهارم ابتدایی سال‌های 1360 و 1394 با محوریت مفهوم خداشناسی. فصلنامه علمی تربیت اسلامی, 14(29), 97-131. doi: 10.30471/edu.2019.1567
محمد جعفر سلیمزاده; افسانه ناظری; خشایار قاضی زاده. "مطالعه تطبیقی تصویرسازی و متن دو کتاب تعلیمات دینی چهارم ابتدایی سال‌های 1360 و 1394 با محوریت مفهوم خداشناسی". فصلنامه علمی تربیت اسلامی, 14, 29, 1398, 97-131. doi: 10.30471/edu.2019.1567
سلیمزاده, محمد جعفر, ناظری, افسانه, قاضی زاده, خشایار. (1398). 'مطالعه تطبیقی تصویرسازی و متن دو کتاب تعلیمات دینی چهارم ابتدایی سال‌های 1360 و 1394 با محوریت مفهوم خداشناسی', فصلنامه علمی تربیت اسلامی, 14(29), pp. 97-131. doi: 10.30471/edu.2019.1567
سلیمزاده, محمد جعفر, ناظری, افسانه, قاضی زاده, خشایار. مطالعه تطبیقی تصویرسازی و متن دو کتاب تعلیمات دینی چهارم ابتدایی سال‌های 1360 و 1394 با محوریت مفهوم خداشناسی. فصلنامه علمی تربیت اسلامی, 1398; 14(29): 97-131. doi: 10.30471/edu.2019.1567
مطالعه تطبیقی تصویرسازی و متن دو کتاب تعلیمات دینی چهارم ابتدایی سال‌های 1360 و 1394 با محوریت مفهوم خداشناسی
هدف این مقاله بررسی این موضوع است که تصاویر درس‌های مربوط به کتاب تعلیمات دینی چهارم ابتدایی تا چه میزان در خدمت بیان مفاهیم مربوط به خداشناسی که در متن کتاب بیان شده، بوده و در این دو بازه زمانی این میزان چه تغییراتی داشته است. فایدة این تحقیق آن است که ضعف‌ها و نواقص این تصویرسازی‌ها از منظر مطابقت با متن شناسایی و زمینه‌ای برای اصلاح و بهبود این تصاویر پیدا شود. فرضیه اصلی این است که تصویرگران توجه عمیق و موشکافانه‌ای به متن نداشته‌اند و غالباً براساس سلیقه‌های شخصی به تصویرسازی متون پرداخته‌اند.روش تحقیق تحلیلی تطبیقی است نمونه مورد مطالعه هشت درس مربوط به مفهوم خداشناسی از دوکتاب دینی چهارم ابتدائی درایران متعلق به سال های 1360 و1394 می باشد. جامعه آماری متخصصین حوزه تصویرسازی در دسترس شامل پنجاه ودو نفر از استادان ، فارغ التحصیلان و ودانشجویان ارشد هنرهای تجسمی تهران و نیشابور هستند. فرآیند تحقیق بدین صورت بود که:بر اساس اسناد بالادستی وزارت آموزش وپرورش پرسش نامه ای تهیه گردید حاوی جدول مقایسه یازده شاخصه مشترک میان متن و تصویر و نظیر به نظیر میزان تبعیت تصاویر ازمحتوای متن و اهداف بالادستی مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که تصویرسازی درس‌های خداشناسی کتاب دینی چهارم دبستان در مجموع 46 درصد با متن مطابقت داشته‌اند که این عدد برای سال 1360، 49 درصد و برای سال 1394، 41 درصد بوده است و بیانگر این است که توجه تصویرگران به متن به‌ویژه مضامین محتوایی آن کافی نیست و آنها مفهوم خداشناسی نهفته در متن را به خوبی با تصویر بیان نکرده‌اند که هدف اصلی درس می‌باشد.
عنوان مقاله [English]
A Comparative Study of the Illustrations and text of the Grade Four Primary School Religious Education Course in 1981 and 2016 focused on the concept of theology
1PhD student of art research, Isfahan Art University
2Faculty member of Isfahan Art University
3Assistant Professor of Shahed University Art School
چکیده [English]
The most important role of illustration of religious textbooks is to express the hidden concepts of the text through images. Learning aspect of the images, especially in textbooks, is often neglected. Illustration theorists have suggested appropriate solutions for conveyance of message through image that can be utilized to illustrate the textbooks. The main question is that to what extent have the images of lessons related to the concept of theology in Grade Four of elementary school religious textbooks been at the service of the expression of this concept? What changes have occurred in this relationship within the two periods within the 1980s and 2010s? The main purpose is to overcome the weaknesses and disadvantages of these illustrations and find a platform for improvement and betterment of these images. The main hypothesis is that the illustrators did not have deep and close attention to the text and they have illustrated the texts according to their personal preferences. For this purpose, two textbooks belonging to years 1981 and 2016 were selected and analyzed comparatively. Eleven common features were picked up between the texts and images and the image compliance with the text was measured case by case. Based on its significance, a score was determined for each attribute, and a total score was obtained for each illustration. The results showed that the illustrations in the year 2016 were more in line with the text, especially in important attributes such as the main goals, the main concept and dominant sense.
کلیدواژه ها [English]
Keywords: Illustration, textbook, Religious Education, theology, visual style
مراجع
1. اقبالی، پرویز (1389)، تبیین رابطه تصویر و متن در تصویرسازی‌های داستانی کودک در ایران (1340 تا 1380)، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه شاهد.
2. اکرمی، جمال‌الدین (1384)، کودک و تصویر، تهران: مدرسه.
3. اکرمی، جمال‌الدین (خرداد 1384)، بخش دوم، قسمت دوم، کتاب ماه کودک و نوجوان، ش92.
4. اکرمی، جمال‌الدین (فروردین 1384)، «تصویرگری در ادبیات دینی کودکان و نوجوانان»، بخش نخست، قسمت دوم، کتاب ماه کودک و نوجوان، ش90.
5. اکرمی، جمال‌الدین (اردیبهشت 1384)، «تصویرگری در ادبیات دینی کودکان و نوجوانان»، کتاب ماه کودک و نوجوان، ش91.
6. باقری، خسرو (1389)، درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران.
7. پاکباز، روئین (1378)، دائرة المعارف هنر، تهران: فرهنگ معاصر.
8. حسن‌پور، محسن (1392)، تبیین هویت فرهنگی در تصاویر کتاب‌های درسی مقطع ابتدایی در ایران (1340 تا 1388).
9. رفیعی، محمدعلی (مرداد و شهریور 1387)، «پشتوانه‌های علمی برای تـصویرگری دینی»، کتاب ماه کودک و نوجوان، ش130، 131.
10. سوداگر، محمدرضا (1391)، وساطت هنر در آموزش تفکر فلسفی به کودکان، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تهران گروه مطالعات عالی هنر.
11. سوداگر، محمدرضا و دیگران (بهار و تابستان 1390)، «تفکر و کودک»، س2، ش1.
22. میرزابیگی، علی (1378)، نقش هنر در آموزش و پروش بهداشت روانی کودکان، تهران: مدرسه.
23. مقدسی، حمیده (1372)، روان‌شناسی هنر برای کودکان عادی و استثنایی، تهران: فرزانگان.
24. معین نمینی، سوسن (1372)، نقش نقاشی در تعلیم و تربیت کودک، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر رشته نقاشی.
25. مانی قلم، مبنا (تیر 1384)، «کودک و تصویر»، کتاب ماه کودک و نوجوان، ش۳۹.
26. محمدقاسمی، حمید (1387)، جلوه‌هایی از هنر تصویرآفرینی در قرآن.
27. مهرمحمدی، محمود (1358)، حقوق تعلیم و تربیتی کودک و نسبت آن با تربیت هنری، گارگاه آموزشی حقوق کودک، تهران.
28. مهرمحمدی، محمود (1358)، «تبیین چرخش زیباشناسانه در تعلیم و تربیت درس‌های خرد و کلان برای بهبود کیفیت آموزش با الهام از عالم هنر»، فصلنامه تعلیم و تربیت.
29. میر‌هادی، توران (1384)، «ضعف‌های تصویرگری کتاب کودک در ایران»، ویژه‌نامه رویش، ویژه جشن بزرگ کودکان، ش2، بهمن ۱۳۷۰، ص۲۸ تا ۳۲، کتاب ماه کودک و نوجوان، خرداد، شماره ۹۲.
30. نواب صفوی، مینا (1381)، گزارش اعتباربخشی راهنمای برنامه درسی هنر دوره ابتدایی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تهران: دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی.
ابتدای صفحه