سلیمزاده, محمد جعفر, ناظری, افسانه, قاضی زاده, خشایار. (1398). مطالعه تطبیقی تصویرسازی و متن دو کتاب تعلیمات دینی چهارم ابتدایی سال‌های 1360 و 1394 با محوریت مفهوم خداشناسی. فصلنامه علمی تربیت اسلامی, 14(29), 97-131. doi: 10.30471/edu.2019.1567
محمد جعفر سلیمزاده; افسانه ناظری; خشایار قاضی زاده. "مطالعه تطبیقی تصویرسازی و متن دو کتاب تعلیمات دینی چهارم ابتدایی سال‌های 1360 و 1394 با محوریت مفهوم خداشناسی". فصلنامه علمی تربیت اسلامی, 14, 29, 1398, 97-131. doi: 10.30471/edu.2019.1567
سلیمزاده, محمد جعفر, ناظری, افسانه, قاضی زاده, خشایار. (1398). 'مطالعه تطبیقی تصویرسازی و متن دو کتاب تعلیمات دینی چهارم ابتدایی سال‌های 1360 و 1394 با محوریت مفهوم خداشناسی', فصلنامه علمی تربیت اسلامی, 14(29), pp. 97-131. doi: 10.30471/edu.2019.1567
سلیمزاده, محمد جعفر, ناظری, افسانه, قاضی زاده, خشایار. مطالعه تطبیقی تصویرسازی و متن دو کتاب تعلیمات دینی چهارم ابتدایی سال‌های 1360 و 1394 با محوریت مفهوم خداشناسی. فصلنامه علمی تربیت اسلامی, 1398; 14(29): 97-131. doi: 10.30471/edu.2019.1567
مطالعه تطبیقی تصویرسازی و متن دو کتاب تعلیمات دینی چهارم ابتدایی سال‌های 1360 و 1394 با محوریت مفهوم خداشناسی
هدف این مقاله بررسی این موضوع است که تصاویر درس‌های مربوط به کتاب تعلیمات دینی چهارم ابتدایی تا چه میزان در خدمت بیان مفاهیم مربوط به خداشناسی که در متن کتاب بیان شده، بوده و در این دو بازه زمانی این میزان چه تغییراتی داشته است. فایدة این تحقیق آن است که ضعف‌ها و نواقص این تصویرسازی‌ها از منظر مطابقت با متن شناسایی و زمینه‌ای برای اصلاح و بهبود این تصاویر پیدا شود. فرضیه اصلی این است که تصویرگران توجه عمیق و موشکافانه‌ای به متن نداشته‌اند و غالباً براساس سلیقه‌های شخصی به تصویرسازی متون پرداخته‌اند.روش تحقیق تحلیلی تطبیقی است نمونه مورد مطالعه هشت درس مربوط به مفهوم خداشناسی از دوکتاب دینی چهارم ابتدائی درایران متعلق به سال های 1360 و1394 می باشد. جامعه آماری متخصصین حوزه تصویرسازی در دسترس شامل پنجاه ودو نفر از استادان ، فارغ التحصیلان و ودانشجویان ارشد هنرهای تجسمی تهران و نیشابور هستند. فرآیند تحقیق بدین صورت بود که:بر اساس اسناد بالادستی وزارت آموزش وپرورش پرسش نامه ای تهیه گردید حاوی جدول مقایسه یازده شاخصه مشترک میان متن و تصویر و نظیر به نظیر میزان تبعیت تصاویر ازمحتوای متن و اهداف بالادستی مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که تصویرسازی درس‌های خداشناسی کتاب دینی چهارم دبستان در مجموع 46 درصد با متن مطابقت داشته‌اند که این عدد برای سال 1360، 49 درصد و برای سال 1394، 41 درصد بوده است و بیانگر این است که توجه تصویرگران به متن به‌ویژه مضامین محتوایی آن کافی نیست و آنها مفهوم خداشناسی نهفته در متن را به خوبی با تصویر بیان نکرده‌اند که هدف اصلی درس می‌باشد.
عنوان مقاله [English]
Comparative Study of Images and Texts in Two Books of Religious Teachings in Grade Four of Primary School in 1360 and 1394 SH, with an Stress on Theology
1PhD student of art research, Isfahan Art University
2Faculty member of Isfahan Art University
3Assistant Professor of Shahed University Art School
چکیده [English]
The present article aims at investigating the following question: how much do the images in lessons related to books of Religious Teachings in grade four of primary school serve to state the concepts pertaining to theology expressed in the textbooks, and how much have they been changed in those two periods of time? The benefit of this research is identifying the weaknesses and deficiencies of the images as far as correspondence with the text is concerned, and preparing the background for modifying and improving those images. The main hypothesis is that illustrators have not paid deep and scrutinizing attention to the text, and they have done imaging mostly according to their personal taste. The research method is analytical-comparative. The sample studied consists of eight lessons related to the concept of theology from the two books of religious teachings in grade four of primary school in Iran in 1360 and 1394 SH. The statistical population was the experts in imaging available including 52 professors, graduates and MA students of visual arts in Tehran and Neyshabur. The process of research was as follows: a questionnaire was prepared according to the high-level documents of the Ministry of Education, containing a table of comparison for 11 indices common between the texts and the images, and the level of correspondence between the images and the related texts as well as the high-level documents were examined.
The findings showed that imaging of the lessons pertaining to theology in books of Religious Teachings in grade four of primary school, altogether, corresponded to the texts 46%. This was 49% for 1360 SH and 41% for 1394, showing that the illustrators’ attention to the text, especially its content themes, is not sufficient, and they have not well depicted the concept of theology hidden in the text as the main goal of the lesson.
کلیدواژه ها [English]
imaging, textbook, Religious Teachings, theology, visual index
مراجع
1. اقبالی، پرویز (1389)، تبیین رابطه تصویر و متن در تصویرسازی‌های داستانی کودک در ایران (1340 تا 1380)، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه شاهد.
2. اکرمی، جمال‌الدین (1384)، کودک و تصویر، تهران: مدرسه.
3. اکرمی، جمال‌الدین (خرداد 1384)، بخش دوم، قسمت دوم، کتاب ماه کودک و نوجوان، ش92.
4. اکرمی، جمال‌الدین (فروردین 1384)، «تصویرگری در ادبیات دینی کودکان و نوجوانان»، بخش نخست، قسمت دوم، کتاب ماه کودک و نوجوان، ش90.
5. اکرمی، جمال‌الدین (اردیبهشت 1384)، «تصویرگری در ادبیات دینی کودکان و نوجوانان»، کتاب ماه کودک و نوجوان، ش91.
6. باقری، خسرو (1389)، درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران.
7. پاکباز، روئین (1378)، دائرة المعارف هنر، تهران: فرهنگ معاصر.
8. حسن‌پور، محسن (1392)، تبیین هویت فرهنگی در تصاویر کتاب‌های درسی مقطع ابتدایی در ایران (1340 تا 1388).
9. رفیعی، محمدعلی (مرداد و شهریور 1387)، «پشتوانه‌های علمی برای تـصویرگری دینی»، کتاب ماه کودک و نوجوان، ش130، 131.
10. سوداگر، محمدرضا (1391)، وساطت هنر در آموزش تفکر فلسفی به کودکان، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تهران گروه مطالعات عالی هنر.
11. سوداگر، محمدرضا و دیگران (بهار و تابستان 1390)، «تفکر و کودک»، س2، ش1.
22. میرزابیگی، علی (1378)، نقش هنر در آموزش و پروش بهداشت روانی کودکان، تهران: مدرسه.
23. مقدسی، حمیده (1372)، روان‌شناسی هنر برای کودکان عادی و استثنایی، تهران: فرزانگان.
24. معین نمینی، سوسن (1372)، نقش نقاشی در تعلیم و تربیت کودک، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر رشته نقاشی.
25. مانی قلم، مبنا (تیر 1384)، «کودک و تصویر»، کتاب ماه کودک و نوجوان، ش۳۹.
26. محمدقاسمی، حمید (1387)، جلوه‌هایی از هنر تصویرآفرینی در قرآن.
27. مهرمحمدی، محمود (1358)، حقوق تعلیم و تربیتی کودک و نسبت آن با تربیت هنری، گارگاه آموزشی حقوق کودک، تهران.
28. مهرمحمدی، محمود (1358)، «تبیین چرخش زیباشناسانه در تعلیم و تربیت درس‌های خرد و کلان برای بهبود کیفیت آموزش با الهام از عالم هنر»، فصلنامه تعلیم و تربیت.
29. میر‌هادی، توران (1384)، «ضعف‌های تصویرگری کتاب کودک در ایران»، ویژه‌نامه رویش، ویژه جشن بزرگ کودکان، ش2، بهمن ۱۳۷۰، ص۲۸ تا ۳۲، کتاب ماه کودک و نوجوان، خرداد، شماره ۹۲.
30. نواب صفوی، مینا (1381)، گزارش اعتباربخشی راهنمای برنامه درسی هنر دوره ابتدایی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تهران: دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی.
ابتدای صفحه