ملاحظات تربیتی ناظر بر فیلم و انیمیشن کودک از دیدگاه رویکرد اسلامی عمل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای فلسفه تعلیم و تربیت، استادیار دانشگاه تهران

2 دانشگاه تهران/دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی/ گروه تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش

چکیده

دوران کودکی از مهمترین دوران رشد فرد است. در این دوران که اوج تأثیرپذیری کودک از محیط اطراف است، انیمیشن به لحاظ جذابیت و درهم آمیختن تصویر و حرکت توجه کودک را به خود جلب می‎کند و تاثیر زیادی بر روح و روان وی خواهد داشت. با این وجودابعاد تربیتی آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پرسش اساسی پژوهش حاضر این است که بر اساس رویکرد اسلامی عمل چه ملاحظات تربیتی−روان‎شناختی‎ای ناظر بر انیمیشن کودک می‎توان داشت؟ روش استفاده شده استنتاج پیش‎رونده است، بدین صورت که از اهداف و اصول تربیت مطرح شده در رویکرد اسلامی عمل، ملاحظات تربیتی−روانشناختی فیلم و انیمیشن کودک به شکل ضمنی و در 5 دسته کلی استخراج شده است. برخی از این ملاحظات بدین قرارند: پرهیز از مضامین و موارد ضدتربیت چون خشونت] روابط جنسی و احساسات منفی، مواجهه‎ گام‎به‎گام و تعویقی با واقعیت‎های حساسیت برانگیز، پرداخت تبیینی به ارزش‎ها و طرح آن‎ها در فضاسازی زندگی واقعی، پرهیز از اشباع اطلاعاتی، توجه به وضوح و تجسم ارزشی، تبعیت ساختار روایی از ساختارهای علی وخطی روایت، توجه به لایه‎مندی حوادث و موقعیت‎ها، برجسته‎سازی موقعیت‎های انتخاب و تصمیم، پرداخت فرایندی به زندگی و عملکرد شخصیت‎های اصلی و تلاش در جهت تنوع هویتی عدم برتری آن‎ها.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Educational criteria regarding child’s films and animations from the perspective of Islamic theory of action

نویسندگان [English]

  • Narges Sadat Sajjadieh 1
  • Sadigheh Soltanynejad 2
1 Ph.D. in Philosophy of Education, Assistant Professor, University of Tehran, Iran
2 University of Tehran / Faculty of Psychology and Educational Sciences / Department of History and Philosophy of Education
چکیده [English]

While there are many pieces of research about the technical dimensions of animation, its educational dimensions are not studied. The main research question of this paper is: what educational−psychological criteria should be considered in the child's media (animation) based on Islamic theory of action? The method approach used in this research is progressive inference, in which, regarding the educational goals and principles of the Islamic theory of action, the educational−psychological criteria of the film and the child's animation are implicitly extracted. We can classify the criteria into five categories: Criteria for physical and mental health, Criteria for familiarizing children with moral/religious values, Criteria for strengthening children's thinking, Criteria for enforcement of the dispositions of the choosing and responsibility in children, and Criteria for dynamist rational identities. Some of these criteria are as follows: avoiding the institutionalization of negative emotions in the audio−visual and narrative aspects of animation; avoiding negative themes and issues such as violence and sexual relations in narratives and visual effects, step−by−step and delayed encountering with dolorous realities in the narrative−visual structure of animation, explanatory attention to moral−religious values, avoidance of information saturation, attention to clarity and value embodiment in animation, designing real−life values in the narration, following the narrative structure of the animation from the causal and linear structures of narration, highlighting the choosing and decision making situations in animation, considering the process of the life in animation, and attempting to diversify the identities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • animation
  • educational criteria
  • Islamic theory of action
  • education
  • child
  1. آزادمنش، سعید (1393)، تبیین ماهیت دوران کودکی از منظر رویکرد اسلامی عمل و اهداف تربیت اخلاقی کودک بر اساس آن، (پایان نامه کارشناسی ارشد فلسفه تعلیم و تربیت)، دانشگاه تهران، تهران.
  2. آزادمنش، سعید؛ سجادیه، نرگس؛ باقری، خسرو (الف1395)، «تبیین ماهیت دوران کودکی در هندسه نظریه اسلامی عمل»، پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، 6 (1)، 103−
  3. آزادمنش، سعید؛ سجادیه، نرگس؛ باقری، خسرو (ب1395)، «تبیین اهداف و ملاحظات «تربیت» اخلاقی کودک با نظر به مفهوم عاملیت انسان در اندیشه اسلامی»، فصلنامه تربیت اسلامی، 11(23)، ص151−
  4. باقری، خسرو (1387)، درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  5. باقری، خسرو (1382)، هویت علم دینی؛ نگاهی معرفتشناختی به نسبت دین با علوم انسانی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ سازمان چاپ و انتشارات.
  6. باقری، خسرو (1389)، الگوی مطلوب آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات مدرسه.
  7. باقری، خسرو (1390)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، ج1، تهران: انتشارات مدرسه.
  8. باقری، خسرو (1384)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، ج2، تهران: انتشارات مدرسه.
  9. باقری، خسرو (1391)، تعلیم و تربیت اسلامی؛ چارچوب تئوریک و کاربرد آن، تهران: هیات حمایت از کرسی‎های نظریه‎پردازی، نقد و مناظره.
  10. باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس؛ توسلی، طیبه (1389)، رویکردها و روشهای پژوهش در تعلیم و تربیت، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  11. باهنر، ناصر (1390)، دین، رسانه، کودک، تهران: اتجادیه رادیو تلویزیون‎های اسلامی.
  12. باهنر، ناصر؛ بلندیان، هدی (1392)، «الگوی مطلوب برنامه‎های دینی کودکان (7تا12سال) در تلویزیون بر اساس آرای کارشناسان و خبرگان»، مجله علوم خبری، شماره7، ص137−
  13. توکلی، معصومه (1392)، تحلیل مفهوم خیال و حدود آن در قرآن کریم بر اساس نظریه اسلامی عمل و بررسی بایسته‎ها و نبایسته‎های آن در تربیت (پایان‎نامه کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش)، دانشگاه تهران، تهران.
  14. درخشانی، شیوا و همکاران (1388)، راهنما و آیین برنامه‌سازی برای خردسال، کودک و نوجوان، تهران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز طرح و برنامه .
  15. سجادیه، نرگس (1397)، اهداف و اصول تربیت در دوران تمهید، پژوهش منتشر نشده برای مجموعه آموزشی میزان.
  16. سجادیه، نرگس (1394)، «نقد و بررسی رویکرد سواد اخلاقی از منظر عاملیت انسانی»، پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، دوره 5، شماره 2؛ ص 88−
  17. سجادیه، نرگس و آزادمنش، سعید (1392)، «نقد و بررسی «اهداف تفضیلی فعالیت‎های دوره پیش‎دبستانی» در برنامۀ درسی ملی جمهوری اسلای ایران از منظر رویکرد اسلامی عمل»، دوفصلنامۀ نظریه و عمل در برنامه درسی، سال اول، شماره 2، ص65−
  18. سجادیه، نرگس(1393). تحلیل تطبیقی اسناد رسمی نگاشته شده در فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران. پژوهش‎نامه مبانی تعلیم و تربیت، سال چهارم، شماره1.
  19. سجادیه، نرگس؛ آزادمنش، سعید (1395)، «زیرساخت‎های مفهومی کودکی در تطور تاریخ: به سوی مفهوم‎پردازی اسلامی از کودک»، دوفصلنامه فلسفه تربیت، سال اول، شماره1، ص115−
  20. سجادیه، نرگس؛ مدنی‎فر، محمدرضا؛ باقری، خسرو (1394)، «اهداف واسطی تربیت در دوران کودکی بر اساس رویکرد اسلامی عمل»، تربیت اسلامی، 2 (21)، ص29−
  21. سجادیه، نرگس و صادقی، زهره (1400)، «جایگاه ادبیات کودکان در جغرافیای تربیت: از چالش‌های پیش پا تا افق‌های پیش رو»، فلسفه تربیت، 9(2)، 81−
  22. فرنیس، مورین (1383)، زی‍ب‍ای‍ی ش‍ن‍اس‍ی ان‍ی‍م‍ی‍ش‍ن‎، مترجم: اردشیر کشاورزی (1383)، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
  23. گله‎باس، فرانسیس (2009)، کارگردانی داستان:داستانگویی حرفهای و تکنیکهای طراحی استوری بورد در فیلم زنده و انیمیشن، مترجم: داریوش نوروزی و شیوا زنگنه (1394)، تهران: بنیادسینمایی فارابی.
  24. محمدی، مریم. (1396)، انگاره‌ای از تربیت اجتماعی در دوران کودکی (7تا11سال) از منطر نظریۀ اسلامی عمل و کاربردپذیری آن درعرصۀ عمل تربیتی، (پایان‎نامه کارشناسی ارشد فلسفه تعلیم و تربیت)، دانشگاه تهران، تهران.)
  25. منصوری، یوسف (1394)، تحلیل محتوای پرمخاطب‎ترین فیلم‎های ژانر سینمای کودک از منظر رویکرد تربیت اخلاقی فضیلت‎گرا در بازۀ زمانی بعد از انقلاب اسلامی ایران، (پایان‎نامه کارشناسی ارشد فلسفه تعلیم و تربیت)، دانشگاه تهران، تهران.
  26. منظومه «صیرورت» (1394)، سند راهبردی برای برنامه‌های صدا و سیما، تهران: سازمان اوج.
  27. نادری، زینب (1396)، بررسی و نقد رویکردهای فلسفی−تربیتی حاکم بر انیمیشن‌های کودکان از منظر فلسفه تربیت اسلامی (رساله دکتری فلسفه تعلیم و تربیت)، دانشگاه شهیدباهنر، کرمان.
  28. Ainsworth, Shaaron (2008). How do animations influence learning? In D. Robinson & G. Schraw (Eds.), Current perspectives on cognition, learning, and instruction: Recent innovations in educational technology that facilitate student learning. pp 37−
  29. D. (2023). Animation. Encyclopedia Britanica. https://www.britannica.com/art/animation. Accessed 4 March 2023.
  30. Holmes, J. (2006). John Bowlby and attachment theory. Routledge: London and New York.
  31. Ghahreman, M.; Sedaei, M & Fattahi, J. (2006). Comprehensive dictionary of audiology. Tehran: Danesh Faryar Publication.
  32. Rorty, Richard (1989). Education without dogmas: Truth, freedom, and our universities, Dissent 36, 198−204.