آموزه‌ها و دلالت‌های نهضت عاشورا برای تربیت سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی‌سینای همدان

2 دانشگاه بوعلی سینا همدان، مدرس و دانشجوی دکتری

چکیده

نهضت سترگ عاشورا آموزه‌ها و پیام‌های پیدا و پنهان فراوانی برای ابعاد مختلف زندگی انسان دارد. یکی از مهم‌ترین ابعاد این نهضت بزرگ، بعد سیاسی آن است که می‌تواند دلالت‌های فراوانی برای تربیت بعد سیاسی دانش‌آموزان و تدوین یک برنامه درسی سیاسی داشته باشد که نقش مهمی در موفقیت و رشد بعد سیاسی و اجتماعی دانش‌آموزان دارد.
هدف این مقاله تعیین دلالت‌های نهضت عاشورا برای تربیت سیاسی است. روش پژوهش تحلیل و تفسیر مفهومی است. یافته‌ها نشان می‌دهد مؤلفه‌های مهم تربیت سیاسی براساس نهضت عاشورا شامل حمایت از حق و مقابله با باطل، امر به ‌معروف و نهی از منکر، نپذیرفتن ذلت، عزتمندی و سربلندی، عدالت‌خواهی، بصیرت و تدبیر، آزادی و آزادگی، مسئولیت‌پذیری و نظارت همگانی مردم بر مسائل سیاسی، تأکید بر نقش نخبگان و دانشمندان در مسائل سیاسی و سرانجام ولایت‌مداری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Teachings and Implications of Ashura Movement for Political Education

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Yoosefzadeh 1
  • Murteza Shah Muradi 2
2 Ph.D. Graduate in Educational Planning/ Avicenna University
چکیده [English]

Ashura great movement has numerous explicit and implicit teachings and messages for various aspects in human life. One of the most important aspects of this great movement is its political dimension, which can have great implications for the political education of students and developing a political curriculum that plays an important role in students' success and growth of social and political dimension.
The present study aims at determining the implications of Ashura movement for political education. The research method is conceptual analysis and interpretation. The findings shows that the important components of political education based on the Ashura movement include supporting the truth and countering the falsehood, enjoining good and forbidding evil, rejecting abjection, honor and dignity, seeking justice, insight and expedience, freedom and largess, accepting responsibility and public supervision on political issues, the emphasis on the role of elites and scientists in political issues and, finally, following leadership.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ashura movement
  • political education
  • supporting the truth
  • enjoining good and forbidding evil
* قرآن کریم، ترجمه آیت‌الله مکارم شیرازی.
آقا تهرانی، مرتضی (1385)، یاران شیدایی حسین بن علیj، چ2، قم: مؤسسه فرهنگی ولاء منتظر.
ابن‌اثیر، عزالدین (1370)، الکامل فی التاریخ، ترجمه سیدمحمدحسین روحانی، تهران: اساطیر.
اسلامی، سیده زهرا و محسن آیتی (1390)، «غنی‌سازی برنامه‌های درسی، رویکردی برای پرورش استعدادهای برتر و زمینه‌سازی نخبه پروری»، اولین همایش ملی آموزش در ایران 1404، تهران: پژوهشکده سیاست‌گذاری علم، فناوری و صنعت.
افتخاری، ارکیده؛ معصومه شیخ قاسمی و اسماعیل کاظم‌پور (۱۳۹۲)، «طراحی مدل عدالت آموزشی مبتنی بر تفاوت‌های فردی و تغییر برنامه درسی»، همایش ملی تغییر برنامه درسی دوره‌های تحصیلی آموزش و پرورش، بیرجند: دانشگاه بیرجند.
بدیعیان گورتی، راضیه؛ سیدابراهیم میرشاه جعفری و محمدجواد لیاقت‌دار (1390)، «الگوی روابط انسانی عزت‌مدار با تأکید بر سیره امام حسینj»، تربیت اسلامی، 6 (13)، ص7−24.
بهشتی، سعید (1392)، «نگاهی به شماری از آموزه‌های فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی در سخنان همیشه ماندگار سالار شهیدان، امام حسینj»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 21 (18)، ص5−9.
جراحی دربان، مهدی؛ مجید بابازاده و رمضانعلی رودمقدس (1393)، «مبانی، اصول و روش‌های تربیت سیاسی در اسلام از منظر قرآن»، بصیرت و تربیت اسلامی، 11 (31)، ص95−143.
حرانی، ابومحمد حسن بن علی بن حسین بن شعبه (1416ق)، تحف العقول، ترجمه محمدباقر کوه کمره‌ای، تهران: کتابچی.
خوارزمی، موفق بن احمد (1423 ق)، مقتل الحسینj الخوارزمی، قم: انوارالهدی.
دری نجف‌آبادی، قربانعلی (1387)، جلوه‌هایی از اندیشه سیاسى امام حسینj در سخنرانى منا، قم: تبیان.
رستمیان، محمدعلی (1381)، «نگاهى کوتاه به نقش خواص در آغاز نهضت کربلا»، حکومت اسلامی، ش26، ص162−184.
رنجبر، مقصود (1387)، «تربیت سیاسى در چارچوب نظام‌های سیاسى و نظریه‌های مختلف»،
راه تربیت
، ش5، ص176−155.
سلحشوری، احمد؛ محمدجواد یدالهی‌فر و معصومه خنکدار طارسی (1391)، «مبانی و مؤلفه‌های تربیت سیاسی از دیدگاه امام خمینیe، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 2 (5)، ص111−126.
سید بن طاووس (1361)، زندگانی اباعبداللهg، ترجمه سیدمحمد صحفی، قم: اهل‌بیتb.
شریفی ... و دیگران (گروه حدیث پژوهشکده باقرالعلومj)، (1387)، موسوعه کلمات الامام الحسینj «فرهنگ جامع سخنان امام حسینj»؛ ترجمه علی مؤیدی،‏ قم: معروف.
شکوهی، غلام‌حسین (1394)، مبانی و اصول آموزش و پرورش، چ34، مشهد: آستان قدس رضوی.
شیرمحمدی، محمدمهدی (1385)، «فلسفه عاشورا از واقعه تا اسطوره»، کتاب نقد، ش41، ص35−61.
طاهری، مهدی (1390)، «ولایت‌مداری در الگوی پیشرفت سیاسی اسلامی ایرانی»، معرفت سیاسی، 3 (2)، ص101−134.
الطبرسی، منصور احمد بن علی بن ابی‌طالب (1381)، الاحتجاج، ترجمه بهراد جعفری،
قم: اسلامیه.
علاقهبند، علی (1385)، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، تهران: روان.
فتحی واجارگاه، کوروش (1392)، برنامه درسی به سوی هویت‌های جدید، جلد اول: شرحی بر نظریات معاصر برنامه درسی، تهران: آییژ.
فغانی، مهری (1393)، ولایت‌پذیری حضرت زینبh نسبت به امام عصر خود امام حسینj، پایان‌نامه سطح دو (کارشناسی) طلاب حوزه علمیه خواهران استان تهران، مدرسه علمیه فاطمیهh پاکدشت.
قلتاش، عباس (1391)، «مبانی اجتماعی و سیاسی تعلیم و تربیت: بررسی تطبیقی رویکردها و دیدگاه‌های تربیت شهروندی»، پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، 2 (1)، ص47−64.
لطیفی، علی؛ حمید پارسانیا و محمد داودی (1392)، «روش‌شناسی دانش تربیت اسلامی براساس رویکرد استنباطی تأسیسی دکتر خسرو باقری»، روش‌شناسی علوم انسانی، ۱۹ (77)، ص7−۳۸.
مجلسی، محمدباقر (1362ق)، بحارالأنوار، تحقیق و تعلیق سیدجواد علوی، تهران: دارالکتب اسلامیة.
محدثی، جواد (1381)، فرهنگ عاشورا، قم: معروف.
مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان (1392)، فتح الفتوح:بیاناتمقاممعظمرهبریحضرتآیت‌الله ‌العظمیخامنه‌ای(مدظله العالی)دردیدارهایسالانهنخبگان شرکت‌کنندهدرهمایشملینخبگانجوان1386۱۳۹۱، تهران: دانش بنیان فناور.
مسعودیان، پریسا و سعید بهشتی (1391)، «بررسی اهداف و اصول و روش‌های تربیت سیاسی بر مبنای نهج‌البلاغه»، پژوهشدرمسائلتعلیموتربیتاسلامی، 20 (17)، ص7−26.
مطهری، مرتضی (1386)، حماسه حسینی: سخنرانی‌ها، ج 1، چ56، قم: صدرا.
مفید، محمد بن محمد (1380)، الإرشاد للمفید، ترجمه محمدباقر ساعدى خراسانى، تهران: اسلامیه‌.
منصورنژاد، محمد (1381)، «حرکت اصلاحى امام حسینj و نسبت میان تکلیف و نتیجه»، حکومت اسلامی، ش26، ص336−374.
موسوی بغدادی، سیدابوالقاسم علی بن حسین (1405ق)، رسائل الشریف المرتضی، ج2، تحقیق سیدمهدی رجائی، قم: دارالقرآن الکریم.
نظری منفرد، علی (1384) قصه کربلا، چ13، تهران: سرور.
نیک‌نشان، شقایق؛ رضاعلی نوروزی و احمدرضا نصر اصفهانی (1389)، «تحلیلی بر رویکردهای روایی در پژوهش کیفی»، روش‌شناسی در علوم انسانی، 16 (62)، ص141−160.
یاری‌قلی، بهبود و سعید ضرغامی (1393)، «بررسی امکان بهره‌گیری از عدالت تربیتی برآمده از نظریه عدالت جان رالز در نظام‌های آموزشی: رویکرد هرمنوتیک انتقادی»، نوآوری‌هایآموزشی، 13 (5)، ص100−123.
یوسف‌زاده، محمدرضا؛ یحیی معروفی و مهین طاهری تیزرو (1389)، تربیت انتقادی (پیشگامان، اصول و برنامه درسی)، همدان: سپهر دانش.
Acosta, C., (2015), The Impact of Humanizing Pedagogies and Curriculum Upon the Identities, Civic Engagement, and Political Activism of Chican Youth, Doctoral dissertation, the University of Arizona.‏
Adamu, A., Evuti, S. M., & Fadeyi, T. J., (2016), “The Role of Political Education in the Sustenance of Democracy in Nigeria”,‏ International Journal of Humanities & Social Science Studies (IJHSSS), A Peer-Reviewed Bi-monthly Bi-lingual Research Journal, pp 339-347.
Dan, N. I. E., (2016), “Analysis of the Effectiveness of the Discourse Power of Ideological and Political Education”, Journal of the Party School of Shengli Oilfield, 6, 030.‏
Gutorov, V., (2015), “Citizenship, National Identity and Political Education: Some Disputable Questions”, Studies of Transition States and Societies, 7 (1), 77-93.
Jarrar, A. G., (2014), “Political Concepts in Jordanian Schools Curricula of the Scientific and Literary Streams (Grades 11th and 12th)”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 307-315.
Person, M., (2015), “Education and Political Participation”, British Journal of Political Science, 45, 689-703.
Predescu, M., & Darjan, I., (2010), “Promoting Political Participation Through Adult Education”, Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 3241–3245.
Tormey, R., (2006), “Social and Political Education in Senior Cycle”, a Background Paper.‏