بررسی رابطه میان نظر و عمل در تربیت اخلاقی براساس نظریه اعتباریات علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شهید چمران اهواز

2 استاد دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز ، ایران(نویسنده مسئول)

3 دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

این مقاله یکی از چالش‌های مهم حوزه تربیت اخلاقی، یعنی شکاف میان نظر و عمل در تربیت اخلاقی را بررسی می‌کند. پرسش اصلی آن است که چرا فرد گاه با وجود دانستن قواعد اخلاقی، در عمل از آنها پیروی نمی‌کند؟ روش پژوهش، تحلیلی−استنتاجی است؛ بدین‌سان‌که در مقام تبیین نظریه اعتباریات علامه طباطبایی از روش تحلیلی و در مقام نتیجه‌گیری و کشف دلالت‌های تربیتی این نظریه در تربیت اخلاقی، از روش استنتاجی استفاده شده است.
‌نتایج نشان می‌دهد که نظریه اعتباریات علامه، راه‌حلی متفاوت پیش‌روی مسئله دیرینه رابطه نظر و عمل در اخلاق و تربیت اخلاقی است. این تفاوت اساسی را می‌توان در تفکیک میان حسن فی‌نفسه و حسن اعتباری و در اثبات تقدم اعتبار وجوب بر اعتبار حسن مشاهده کرد. چنان‌که در این دیدگاه،‌ دوگانگی میان نظر و عمل در تربیت اخلاقی وجود ندارد؛ زیرا امیال و عواطف انسان، نقش خود را در کنار شناخت‌های حقیقی، در ایجاد شناخت‌های اعتباری ایفا می‌کند و سرانجام این شناخت‌های اعتباری هستند که به‌عنوان علت تامه تحریک اراده، عمل اخلاقی را شکل می‌دهند.
این نظریه در بعد تربیتی نیز تصور متفاوتی از فرایند تربیت پدید می‌آورد که براساس آن، به‌جای تمرکز بر تقویت اراده، باید در کنار ارائه و تبیین شناخت‌های حقیقی، زمینه محیطی و روانی لازم را نیز برای ایجاد ادراک‌های اعتباری، متناسب با آنچه که به‌عنوان حسن حقیقی شناخته شده‌اند، فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of the Relationship between Theory and Practice in Moral Education Based on Allamah Tabataba’i’s Theory of Virtual Perceptions

نویسندگان [English]

  • ahmad haghi 1
  • Masoud Safaie Muqaddam 2
  • ​Seyed Mansour Marashi 3
  • Ali Muhammad Hossein-zade 3
1 Ph.D. Student in Educational Sciences/ Shahid Chamran University of Ahwaz
2 Professor in Shahid Chamran University of Ahwaz
3 Associate Professor of Philosophy of Education , Department of Educational Sciences , Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz
چکیده [English]

The present article examines one of the important challenges in the field of moral education, namely the gap between theory and practice in moral education. The main question of the article is as follows: ‘why do, sometimes, individuals not follow the moral rules in spite of knowing them?’
The research method used in this article is an analytical-inferential one. In other words, the inference method has been used to explain the theory of Allamah Tabataba’i’s credentials from the analytical method, and in concluding and discovering the educational implications of this theory in moral education.
The results of this study show that Allamah’s theory of credentials is a different solution to the relation of opinion and practice in ethics and moral education. This fundamental difference can be seen in the separation between intrinsic goodness and virtual goodness and in proving the priority of validity of incumbency over validity of goodness, as there is no dichotomy between the theory and practice in moral education in this view. This is because human desires play their role alongside real knowledge in creating virtual knowledge, and ultimately this virtual knowledge is generated by the incitement of will and as the main cause of the incitement of will, they form a moral act.
 This theory, in the educational dimension, also creates a different conception of the process of education, according to which one must prepare the peripheral and mental ground necessary for creating virtual perception along with presenting and explaining true recognition instead of focusing on reinforcement of will

کلیدواژه‌ها [English]

  • moral education
  • virtual perceptions
  • true perceptions
  • validity of goodness
  • validity of incumbency
  • Tabataba’i
الرود، فردریک (1381)، «فلسفه‌های معاصر تربیت اخلاقی»، معرفت، ترجمه حسین کارآمد، ش‌61، ص71−85.
پارسانیا، حمید (1393)، «دلالت‌های نظریه اعتباریات برای تحول در علوم انسانی»، اسلام و مطالعات اجتماعی، ش1، ص23−48.
جوادی آملی، عبدالله (1375)، مبادی اخلاق در قرآن، قم: اسرا.
جمعى از نویسندگان (1361)، یادنامه مفسر کبیر استاد علامه طباطبایى، قم: شفق.
حقانى، حسین (1378)، شرح نهایة الحکمة، 2ج، تهران: دانشگاه الزهراء‌.
سروش، عبدالکریم (1358)، دانش و ارزش (پژوهشی در ارتباط علم و اخلاق)، تهران: سیستمافرم.
‏‏طباطبایى، سیدمحمدحسین (1427)، تفسیر البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن، 6ج، تصحیح اصغر ارادتى، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات‏.
‏ـــــــــــ (1371)، المیزان فی تفسیر القرآن‏، 20ج، قم: اسماعیلیان.
ـــــــــــ (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، 20ج، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
‏ـــــــــــ (1387الف)، مجموعه رسائل علامه طباطبایى، 2ج، قم: بوستان کتاب.‏
ـــــــــــ (1387ب)، اصول فلسفه رئالیسم‏، قم: بوستان کتاب.
ـــــــــــ (1387ج)،‏ برهان، قم: بوستان کتاب.
ـــــــــــ (1387د)، ترجمه و شرح نهایة الحکمة، 3ج، قم: بوستان کتاب.
ـــــــــــ (1388)، بررسی‌های اسلامی‏، 2ج، قم: بوستان کتاب.
کاپلستون، فردریک چارلز (1388)، تاریخ فلسفه، ج1، یونان و روم، ترجمه سیدجلال‌الدین مجتبوی، تهران: علمی−فرهنگی.
کریمی، یوسف (1382)، روان‌شناسی اجتماعی، چ11، ﺗﻬﺮان: ارسباران.
کوثری، مسعود (1368)، تغییر نگرش و رادیو تلویزیون برگفته از کتاب وفاق اجتماعی و فرهنگی عمومی (مجموعه مقالات اسلامی)، تهران: وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مصلح، علی‌اصغر (1392)، ادراکات اعتباری علامه طباطباییe و فلسفه فرهنگ، تهران:
روزگار نو.
مطهری، مرتضی (1360)، «جاودانگی و اخلاق»، در: یادنامه استاد شهید مرتضی مطهری، تهران: آموزش انقلاب اسلامی.
ـــــــــــ (1379)،‏ اصول فلسفه و روش رئالیسم، 5ج، تهران: صدرا.
مهرآرا، امیر (1373)، زمینه روان‌شناسی اجتماعی، تهران: مهرداد.
نوری، ابوالقاسم (1379)، «نقش عوامل روانی اجتماعی در بهینه‌سازی مصرف انرژی و تغییر رفتار مصرف‌کنندگان»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی فرهنگ، آموزش و بهینه‌سازی مصرف انرژی، تهران: سازمان بهره‌وری انرژی ایران، ص28−68.
Ryan, K., (1991), The International Encyclopedia of Curiculum, Moral and Values Education, Pergamon Press, pp. 736-741.