افول ارزش‌های عفاف و حجاب در دانشکده پزشکی (یک مطالعه پدیدارشناسی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی و مدیر کارگروه عفاف‎گرایی و تربیت جنسی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد

4 دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد (استاد مشاور)

5 دانشیار، گروه آمار زیستی و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

این مطالعه با هدف کشف تجارب زیسته دانشجویان در زمینۀ برنامه‌درسی پنهان عفاف و حجاب دانشکده پزشکی مشهد و با استفاده از شیوه پدیدارشناسی انجام شد.
ابزار گردآوری داده مصاحبه نیمه‎ساختار‎یافته بود. به صورت نمونه‎گیری هدفمند با 25 نفر از دانشجویان مصاحبه انجام شد. داده‎های جمع‌آوری‌شده به شیوه کیفی و با استفاده از نرم‌افزار Maxq در سه مرحله (کدبندی آزاد، محوری و انتخابی) کدبندی و تحلیل شد. اعتبار و صحت یافته‎ها براساس بررسی مجدد داده‎ها توسط شرکت‎‎کنندگان پژوهش، استفاده از همتایان پژوهشی، سه سویه‌سازی بررسی و تأیید شد.
نتایج نشان داد که یادگیری‌های دانشجویان در زمینۀ عفاف و حجاب طی تحصیل در دانشکده پزشکی مشهد، در برخی موارد در تضاد با اهداف برنامه‌درسی رسمی بوده به‎گونه‎ای که حساسیت‌های مذهبی و فرهنگی برخی از دانشجویان در خصوص رعایت حد و مرزهای پوشش اسلامی و تعامل با جنس مخالف تا حدی کاهش یافته و رعایت آن کمرنگ‎تر شده است. به نظر می‎‎‎رسد که مسئولین باید توجه بیشتری به نقش برنامه‌درسی پنهان و یادگیری‌های ناآشکار حاصل از آن، به‌ویژه در زمینۀ عفاف و حجاب، داشته باشند و تلاش نمایند از ظرفیت‌های موجود در این زمینه جهت نهادینه‎سازی عفاف و حجاب استفاده نمایند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Decline in Chastity and Hijab Values at the Medical College: A Phenomenological Study

نویسندگان [English]

  • Masouma Muhammad Hussein-zade 1
  • Mahmoud Saidi Rezwani 2
  • Maqsoud Amin Khandaqi 3
  • Behrouz Mahram 4
  • Ali Taqi-Pur 5
1 PhD Student of Curriculum Planning, Ferdowsi University, Mashhad
2 Associate Professor in Ferdowsi University of Mashhad
3 Associate Professor in Ferdowsi University of Mashhad
4 Associate Professor in Faculty of Educational Sciences and Psychology, Ferdowsi University of Mashhad
5 Associate Professor of Biological Statistics and Epidemiology, Medical University, Mashhad
چکیده [English]

This study was conducted with the aim of discovering students' experiences in the field of hidden curriculum for chastity and veiling in the medical college of Mashhad using a phenomenological method. The data collection tool was semi-structured interview. An interview was conducted on the basis of purposeful sampling with 25 students. The collected data were encoded and analyzed using MaxQ software in three stages (free coding, axial coding, and selective coding). Validity and rightness of the findings were reviewed and confirmed by research participants, using research partners, and  triangulation method. The results showed that students' learning  regarding chastity and hijab while studying at Mashhad medical college was in some cases contrasted with the formal curriculum objectives, in a way that the religious and cultural sensitivities of some students regarding the attention to and observance of the boundaries of Islamic dress and interaction with the opposite sex have diminished to a lesser extent. It seems that authorities should pay more attention to the role of hidden curriculum and the related informal learning, especially with regard to chastity and hijab, and try to use existing capacities in this area to institutionalize chastity and hijab.

کلیدواژه‌ها [English]

  • hidden curriculum
  • chastity
  • hijab
  • medical ethics

مراجع

  1. آذرخش، اردشیر؛ حسن سرایی و باقر ساروخانی (1395)، «بررسی سلسله مراتب گروه مرجع دانشجویان دانشگاه رازی کرمانشاه»، فصلنامه مطالعات ملی، 65، سال هفدهم، ش1، ص71−89.
  2. آسمانی، امید (1391)، «نگاهی به مدل‎های ارتباطی پزشک−بیمار و چالش‎های مرتبط با آن»، مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره 5، ش4، ص33−46.
  3. اصغری، فریبا (1384)، «بررسی شیوع مسائل اخلاقی در طبابت بالینی برای تعیین محتوای آموزشی درس اخلاق پزشکی»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، دوره 5، شماره پیوست 14 (ویژه‌نامه هفتمین همایش کشوری آموزش پزشکی).
  4. بوذرجمهری، فتح‌اله و همکاران (1392)، «ارزیابی اخلاق حرفه‌‌ای اساتید دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد از دیدگاه دانشجویان این دانشگاه»، مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد، دوره 8، ش3 (11)، ص44−52.
  5. پارسیان علی (1388)، «جستاری در عوامل فراز و فرود تمدن اسلامی»، پژوهش‎های اعتقادی کلامی (علوم اسلامی)، دوره 4، ش16، ص157−190.
  6. جانعلیزاده چوب بستی، حیدر و همکاران (1392)، «تحلیلی جامعه‌شناختی از گروه‌های مرجع دانشجویان دانشگاه مازندران»، فصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، سال دوم، ش3، ص79−106.
  7. حدادی، حنانه (1390)، شاخۀ طوبی، تهران: میراث اهل قلم.
  8. حسینی‎نژاد و همکاران (1395)، اخلاق تحصیلی در محیط آموزشی: دیدگاه و تجربیات دانشجویان پزشکی، توسعه آموزش در علوم پزشکی: دوره 9، ش22، ص34−43.
  9. حق‎شناس، علی‌محمد و همکاران (1381)، فرهنگ معاصر هزاره، تهران: فرهنگ معاصر.
  10. خاقانی‌زاده، مرتضی و حسن ملکی (1392)، «نقدی بر محتوای برنامه درسی اخلاق پزشکی از دیدگاه صاحب‌نظران اخلاق پزشکی: مطالعه کیفی»، دوفصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، دوره 3، ش7، ص71−84.
  11. دهقانی، علی و سیما محمدخان کرمانشاهی (1391)، «میزان رعایت معیار‌های اخلاق حرفه‌ای در عملکرد پرستاری از دیدگاهکارکنان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران، مراقبت‌های نوین»، فصلنامه علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، ج۹، ش۳، ص208−۲16.
  12. راد، فیروز و راحله منبری (1388)، «مقایسه بررسی برخی عوامل روانی و اجتماعی مرتبط با میزان دینداری دانشجویان»، مطالعات جامعه‌شناسی، دوره 1، ش2، ص31−52.
  13. زین آبادی، مرتضی (1386)، «جامعه‎پذیری حجاب»، مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان)، دوره 10، ش38، ص180−218.
  14. سرمدی، بی‌بی عفت؛ هما زنجانی‌زاده و محمدجواد زاهدی (1391)، «سنجش ایستار دانش‌آموزان متوسطه ناحیه چهار آموزش ‌و پرورش شهر مشهد نسبت به حجاب و عوامل مؤثر بر آن» (کارشناسی ارشد پایان‌نامه)، دانشگاه پیام نور استان تهران − مرکز پیام نور تهران.
  15. سعیدی رضوانی، محمود و حسین باغگلی (۱۳۸۹)، نقدی بر روش‎های تربیت دینی با تأکید بر برنامه‎های درسی پنهان، چاپ اول، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
  16. طباطبایی، شیما و محمود عباسی (1390)، «نقش اخلاق فضیلت‌محور در آموزش و پرورش تعهد حرفه‌ای پزشکی»، مجله اخلاق پزشکی، دوره 5، ش18، ص143−160.
  17. قالیباف، جمیله (1390)، حجاب زیبایی است، چاپ دوم، مشهد: سخن‌گستر.
  18. مطهری، مرتضی (1390)، مسئله حجاب، ویراست 4، چاپ 93، تهران: صدرا.
  19. مستقیمی، رحمان سعیدی و مهدخت بروجردی علوی (1389)، بازتاب اجرای طرح عفاف و حجاب در خبرگزاری‌های ایران (تحلیل محتوای خبرگزاری‌های فارس، ایرنا، ایسنا، ایلنا)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دولتی − وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری − دانشگاه علامه طباطبایی − دانشکده علوم اجتماعی.
  20. معارفی، فریده؛ طاهره اشک‌تراب و عباس عباس‌زاده (1392)، «بررسی دیدگاه بیماردان در رابطه با میزان رعایت کدهای اخلاق حرفه‌ای توسط پرستاران در بیمارستان‌های علوم پزشکی جهرم در سال 1392»، فصلنامه اخلاق زیستی، سال سوم، ش10، ص35−57.
  21. معتمدجهرمی، محدثه و سیده لیلا دهقانی (1393)، «نگرش دانشجویان نسبت به اصول اخلاق پزشکی و تطبیق آن با اخلاق اسلامی»، مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل، دوره 16، ش7، ص29−35.
  22. مهرام، بهروز (1388)، «نقش مؤلفه‌های برنامه درسی در هویت دینی دانشجویان» (مطالعه موردی در دانشگاه فردوسی مشهد)، مجموعه مقالات همایش تربیت دینی، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe، ص83−109.
  23. نصرتی، شیما و ابوالفضل ذوالفقاری (1391)، «تأثیر میزان دینداری بر سبک زندگی جوانان تهرانی»، پژوهش اجتماعی، دوره 5، ش14، ص101−117.
  24. هزارجریبی، جعفر و رضا صفری‌شالی (1395)، بررسی چرایی دگرگونی‌های گروه مرجع در بین دانشجویان، فرهنگ در دانشگاه اسلامی 18، سال6، ش1، ص17−44.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار