عاشورا تبلور دیدگاه‎های نوین تربیتی: سیرۀ تربیتی امام حسین (ع) بسترساز خودگردانی متعالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

2 استادیار دانشکده علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

3 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تحلیل ابعاد تربیتی واقعه عاشورا، به دنبال واکاوی این حادثۀ عظیم از منظر خودگردانی است. در راستای تحقق این هدف نویسندگان مقاله‎ به شیوه توصیفی−تحلیلی به دنبال تحلیل رفتاری نقش‎آفرینان واقعه عاشورا بر مبنای خودگردانی هستند. یافته‌های پژوهش به دو بخش قابل تفکیک است. بخش اول به مفهوم‌شناسی خودگردانی و ملاک‎های سه‎گانه خودگردانی اختصاص دارد. یافته‌های بخش دوم مربوط به تحلیل سیرۀ امام حسین (ع) و یارانش بر مبنای ملاک‎های سه‌گانۀ خودگردانی (اصالت، عقلانیت و اراده) شکل گرفته است. یافته‎های مرتبط با بخش دوم پژوهش مبین آن است که عملکرد امام حسین (ع) و یارانش مصداق بارز تحقق خودگردانی منبعث از تعالیم قرآنی است. رویکرد امام در اعطای آزادی و پرورش عقلانیت نیز از مصادیق بسترسازی در جهت تحقق خودگردانی محسوب می‌شود. یافته‎های مرتبط با تحلیل رفتاری دشمنان نیز مبین آن است که فقدان ملاک‌های سه‌گانه خودگردانی در عملکرد عوام و خواص به خوبی مشهود است. بر این اساس دشمنان امام مصداق بارز انسان دگرگردان هستند. جبن و فقدان بصیرت و آگاهی در مردم و ارعاب، تبلیغات مسموم و هواپرستی حاکمان در این گروه نیز از زمینه‎های بسترساز دگرگردانی محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ashura, Manifestation of New Educational Perspective: Imam Hussein’s Educational Method, Preparing the Ground for Transcendental Autonomy

نویسندگان [English]

  • Raziya Badi’yan Gurti 1
  • Muhammad najafi 2
  • Muhammad Hussein Heydari 3
1 PhD Student of Educational Sciences/ Isfahan University
2 Assistant Professor in Faculty of Educational Sciences/ Isfahan University
3 Associate Professor in Faculty of Educational Sciences/ Isfahan University
چکیده [English]

The present study aims at analyzing the educational dimensions of Ashura incident to explore that great event from the viewpoint of autonomy. To do so, the authors use a descriptive-analytical method to analyze the behaviors of those playing roles in Ashura incident, based on autonomy principle. The findings of the study may be divided into two sections. The first section deals with the concept of autonomy and its three criteria. The findings of the second section are related to the analysis of Imam Hussein’s way of life and that of his companions on the basis of the three criteria of autonomy (originality, rationality and willpower). These findings suggest that Imam Hussein’s action and that of his companions were prominent instances of autonomy originated from the teachings of the Quran. Imam’s approach in giving freedom and nurturing rationality is also an instance of preparing the ground for realization of autonomy. The related findings with an analysis of the enemies’ behaviors show that the lack of the three criteria of autonomy is evident in the performance of the ordinary people and the elite.    
Accordingly, the enemies of imam are the prominent examples of non-autonomous men. Fear and lack of insight and knowledge among people and scaring them, as well as poisonous propaganda and the rulers’ egoism are also among the things preparing the ground for non-autonomy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Hussein
  • Ashura
  • autonomy
  • originality
  • rational thinking
  • willpower
  1. * قرآن.

    * مفاتیح الجنان.

    1. ابن‌اثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن محمد (1385ق)، الکامل فی التاریخ، ج4، بیروت: دارالصادر.
    2. ابن‌شهر آشوب، ابوجعفر محمد بن علی (1403ق)، مناقب آلابیطالب، ج4، بیروت: دارالاضواء.
    3. ابن‌طاووس، رضی‌الدین ابوالقاسم علی بن موسی (1404 ق)، الملهوف علی قتلی الطفوف، دارالاسوه للطباعه و النشر.
    4. ابن‌مسعودی، علی بن الحسین (بی‌تا)، مروج الذهب و معادن الجواهر، بیروت: دارالاندلس.
    5. بهشتی، سعید؛ محمدجواد زارعان و هادی رزاقی (1395)، «معنا و حدود استقلال به‌مثابه هدف در تربیت دینی»، فصلنامۀ اسلام و پژوهشهای تربیتی، س8، ش2، ص5−28.
    6. بهمنی، طاهره؛ مسعود صفایی مقدم و محمدجعفر پاک سرشت (1395)، «تبیین استقلال اخلاقی به‌عنوان هدفی تربیتی»، دوفصلنامۀ فلسفه و تربیت، س1، ش1، ص69−90.
    7. بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر (1354)، انساب الاشراف، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    8. حرانی، ابومحمد الحسن بن علی بن الحسین (1394ق)، تحف العقول عن آل رسول، قم: مکتبة بصیرة.
    9. حیدری، محمدحسین (1387«خودگردانی فردی به‌مثابه یک هدف تربیتی و بررسی زمینه‌ها و جایگاه آن در تعلیم و تربیت ایران، پایان‌نامه دکتری دانشگاه شهید چمران اهواز.
    10. دلاور، علی (1381)،روشتحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی، چاپ سوم، تهران: انتشارات ویرایش.
    11. دینوری، ابوحنیفه (1368)، اخبار الطوال، قم: منشورات الرضى.
    12. شوشتری، قاضی نورالله (1019ق)، احقاق الحق وازهاق الباطل، مع تعلیقات السید شهاب‌الدین المرعشی النجفی، قم: مکتبه المرعشی النجفی.
    13. کاپلستون، فردریک (1374)، تاریخ فلسفه، ج6، مترجم اسماعیل سعادت، تهران: سروش.
    14. طباطبایى، محمدحسین (1375)، تفسیر المیزان، ج2، ترجمۀ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    15. الطبری، محمد بن جریر (1979)، تاریخ الرسل والملوک (تاریخ طبری)، ج5، القاهره: دارالمعارف.
    16. عاملی، سیدمحسن الامین (بی‌تا)، اعیان الشیعه، بیروت: دارالتعارف.
    17. گال، مردیت؛ بورگ، والتر؛ گال، جویس (1386)، روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی، ترجمه احمدرضا نصر و همکاران، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
    18. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالأنوار الجامعه لعلوم الائمه الاطهار، ج44، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
    19. مصباح یزدی، محمدتقی (1365)، آموزش فلسفه، تهران: سازمان تبلیغات.
    20. مطهری، مرتضی (1378)، حماسه حسینی، ج1 و 2، چ31، تهران: انتشارات صدرا.
    21. مقرم، عبدالرزاق الموسوی (1391ق)، مقتل الحسین، قم: مکتبة البصیرة.
    22. موسوی خمینی، روح الله (1368)، صحیفه نور، ج15، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    23. نجفی،‏ محمدجواد (1362)،زندگانی حضرت امام‌حسینg، چ3، ‏تهران: انتشارات اسلامیه.
      1. Dearden, R.F (1975), Autonomy as an Education Ideal in Brown, S.C.(ed) philosophers Discuss Education, London:Macmillan.
      2.  Hume, David (2007), An Enquiry Concerning Human Understanding, ed. by Stephen Buckle, Cambridge.
      3. Kant, Immanuel (1972), Groundwork of Metaphysic of morals, tr: Paton, H.J, PP, 55-123, in: The moral law, London, Hutchinson University Library, 1972.
      4. Maykat, P. and Morehouse, R. (1994), Beginning qualitative research, London: The Falmer.
      5. Peters, R. S. (1973), Feeeddom and the development of the free man, London: Routledge and Kegan paul.