پیش‎بینی ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی مورد تأکید اسلام مبتنی بر رفاه ذهنی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد و دلالت‌های تربیت اقتصادی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد اسلامی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول)

2 کارشناس ارشد مطالعات برنامه درسی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی

3 دانشجوی دکترای اقتصاد ایران دانشکده علوم اداری و اقتصاد مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی

4 دانشجوی دکترای آموزش عالی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان

10.30471/edu.2020.6507.2248

چکیده

آموزه‌های اسلامی و تجارب بشری نشان می‌دهد این امکان وجود دارد که در زندگی هر انسانی، آسایش و رفاه مادی (رفاه عینی) حاصل شده، ولی به دلائلی احساس رضایتمندی از زندگی و شادکامی (رفاه ذهنی) حاصل نشود. پژوهش حاضر به دنبال تبیین این موضوع است که نهادینه کردن ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی مورد تأکید اسلام در کنار تربیت اقتصادی، ظرفیت این را دارد که علاوه‌بر تأمین رفاه عینی منجر به افزایش رفاه ذهنی شود. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی−پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسش‌نامه و با روش نمونه‌گیری تصادفی از 451 دانشجو از جامعۀ دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، روابط بین ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی صبر، خلاقیت، اعتماد به نفس، عزت نفس و ریسک‌پذیری با رفاه ذهنی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد ارتباط مستقیم معنی‌دار، میان متغیرهای مذکور با رفاه ذهنی وجود دارد؛ همچنین بر مبنای تحلیل رگرسیونی، اعتماد به نفس، صبر و عزت نفس به‌طور معناداری می‌توانند رفاه ذهنی دانشجویان را افزایش دهند. نظام تعلیم و تربیت هر جامعه‌ای به واسطۀ شناخت متغیرهای پیش‌بینی‌کننده معنادار در به وجود آمدن این حالت و با استفاده از ابزارهای خود، در جهت افزایش رضایتمندی از زندگی می‌تواند نقش خود را ایفا کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Predicting the Moral and Personality Traits Emphasized by Islam Based on the Subjective Well-being (SWB) of Students in Ferdowsi University of Mashhad and the Implications of its Economic Education

نویسندگان [English]

  • VAHID ARSHADI 1
  • Azadeh Zafarmand 2
  • Zahra Khodadoust 3
  • zeynab shirzad 4
1 Assistant Professor of Department of Islamic Economics, Research Center of Islamic Studies in the Humanities, Ferdowsi University Of Mashhad
2 MA in Studies of Curriculum, Research Center for Islamic Studies in Humanities, Ferdowsi University of Mashhad
3 PhD Student in Iranian Economics, Faculty of Office and Economic Sciences in Mashhad, Ferdowsi University if Mashhad
4 PhD student in Higher Education, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Isfahan University
چکیده [English]

Islamic doctrines and human experiences show that  material comfort and well-being (objective well-being) may be achieved in the life of every human being, but for some reason a sense of life satisfaction and happiness (subjective well-being) is not achieved. The present study seeks to explain that the institutionalization of personality and moral characteristics emphasized by Islam along with economic education has the capacity to increase the subjective well-being (SWB) in addition to providing objective well-being. In this study, by using descriptive-survey method along with a questionnaire and random sampling method in selecting 451 students from the student community of Ferdowsi University of Mashhad, the relationships of moral and personality traits of patience, creativity, self-confidence, self-esteem and risk-taking with subjective well-being (SWB) has been examined. The findings of this study show that there is a significant direct relationship between these variables and subjective well-being. Also, based on regression analysis, self-confidence, patience and self-esteem can significantly increase students' subjective well-being. The education system of any society can play its role in increasing life satisfaction by recognizing significant predictor variables in the creation of this state and using its tools.

کلیدواژه‌ها [English]

  • subjective well-being
  • Patience
  • self-esteem
  • Self-confidence
  • risk-taking
  • creativity
  • economic education

مراجع

1. آقابابایی، ناصر؛ محمدتقی تبیک و جواد حاتمی (1393)، «رابطه صبر با شخصیت، سلامت روانی، و رضایت از زندگی»، پژوهش‎های کاربردی روان‎شناختی، سال 5، شماره 2، ص17−28.
2. احمدپور داریانی، محمود و امیر عرفانیان (1386)، «نقش و جایگاه کارآفرینی در نیل به رشد و توسعه اقتصادی»، مجله اقتصادی، شماره 69 و 70، ص1−18.
3. بارگاهی، حسین و نرگس کبیری (1394)، «رفاه ذهنی و تأثیر اعتماد اجتماعی بر آن (مطالعه موردی جوانان ساکن شهر تهران)»، فصلنامه مطالعات جامعه‎شناختی جوانان، سال 6، شماره 20، ص9−32.
4. برادران، مراد و نسرین حسین‎پور (1391)، «رابطۀ سرمایۀ اجتماعی با رفاه ذهنی کارکنان وزارت رفاه و تأمین اجتماعی»، فصلنامه علمی−پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 13، شماره 49، ص35−56.
5. براندن، ناتانیل (1379)، روان‎شناسی عزت نفس، (ترجمه مهدی قراچه‎داغی)، تهران: نشر نخستین.
6. بروتون، کیت؛ برینلی‎ان پلاتس (1388)، اعتماد به نفس به زبان ساده: اعتماد به نفس خود را تقویت کنید و به هدف‎هایتان برسید، ترجمه مهدی قراچه‎داغی، تهران: آسیم.
7. پسندیده، عباس (1395)، الگوی اسلامی شادکامی، چاپ سوم (ویراست دوم)، قم: انتشارات دارالحدیث.
8. پیغامی، عادل و سمانه منصوری (1393)، «مطالعه تطبیقی ادبیات اقتصاد تاب‎آور و برنامه‎ریزی رفاه اجتماعی؛ ارائه یک مدل مفهومی ترکیبی»، فصلنامه آفاق امنیت، سال 7، شماره 25، ص89−114.
9. تشکری صالح، پروین؛ مهدی خداپرست مشهدی و مهدی فیضی (1397)، «ترجیح زمانی و اکنون‎گرایی در رفتار بین دوره‎ای جوانان ایران (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه مشهد)»، فصلنامه پژوهش‎های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، سال 18، شماره 3، ص79−102.
10. توانایی، محمدحسین و الهه سلیم‎زاده (1389)، «بررسی تأثیر مثبت‎اندیشی از دیدگاه قرآن و حدیث»، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، سال 2، شماره 7، ص39−63.
11. حرانی، ابن‎شعبه (1363)، تحف العقول عن آل ‎الرسولs، چاپ علی‎اکبر غفاری، قم.
12. حر عاملی، محمدحسن (1414)، تَفْصیلُ وَسائلِ الشیعَة إلی تَحْصیلِ مَسائلِ الشَّریعَة، ج2، قم: نشر آل‌البیت.
13. خرمایی، فرهاد؛ اعظم فرمانی و اسماعیل سلطانی (1393)، «ساخت و بررسی ویژگی‎های روان‎سنجی مقیاس صبر»، فصلنامه اندازه‎گیری تربیتی، سال 5، شماره 17، ص83−100.
14. دبیری، سولماز؛ علی دلاور و غلامرضا صرامی و محمدرضا فلسفی‎نژاد (1391)، «تدوین مدل روابط سبک‎های فرزندپروری، شخصیت، عزت نفس و شادکامی: الگوی تحلیل مسیر»، فصلنامه خانواده‎پژوهی، سال 8، شماره 30، ص141−159.
15. دهقان‎پور، علیرضا و نرگس ضرغامی‎فر (1398)، موانع رضایت از زندگی از دیدگاه قرآن و روایات، کنفرانس بین‎المللی علوم انسانی، اجتماعی و سبک زندگی، گرجستان: دانشگاه پیام نور مرکز بین‎الملل گرجستان.
16. الآمدی، عبدالواحد (۱۴۲۹)، غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق السید مهدی الرجایی، قم: مؤسسة دارالکتاب الاسلامی.
17. درویشی، باقر؛ مهدی امیدی و فرشته عصمت (1395)، «رویکرد چند بعدی به رفاه ذهنی مطالعه موردی: کارکنان دانشگاه ایلام»، فصلنامه مدل‎سازی اقتصادی، سال 10، شماره 36، ص75−100.
18. دلال‎نصیری، سمانه؛ عبادالله احمدی و مجید برزگر (1391)، «رابطه خلاقیت و نوآوری با رضایت شغلی در شاغلان صنایع دستی شیراز»، فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، سال 2، شماره 3، ص169−204.
19. ربانی، رسول؛ وحید قاسمی و محمد عباس‎زاده (1388)، «رابطه ابعاد مادی و غیر مادی رفاه اجتماعی با مشارکت شهروندان در امور شهری»، فصلنامه علمی−پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 9، شماره 32، ص91−108.
20. سبزه، بتول (1394)، «طراحی الگوی برنامه درسی کارآفرینی برای کودکان پیش از دبستان و ارزشیابی آن از دیدگاه متخصصان برنامه درسی کارآفرینی و مربیان»، فصلنامه مطالعات پیش دبستانی و دبستان، سال 1، شماره 1، ص113−140.
21. سلیمانی، محمد؛ مهدی کیانی و ایمان عابدی (1398)، «بررسی اثرات بالقوه دینداری بر فقر ذهنی در ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال 19، شماره 73، ص155−181.
22. سیف، علی اکبر (1390)، روان‌شناسی پرورشی نوین (ویرایش ششم)، تهران: دوران.
23. شریف الرضی، محمد بن حسین (1414ق)، نهج‌البلاغه (للصبحی صالح)، قم: هجرت.
24. شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390)، سند تحول آموزش و پرورش. www.nlai.irdocuments
25. طغیانی، مهدی و عادل پیغامی (1395)، تعلیم و تربیت اقتصادی، ج1، تهران: دانشگاه امام صادقj.
26. عابدی، جمال (1372)، «خلاقیت و شیوه‎ای نو در اندازه‎گیری آن»، مجله پژوهش‎های روان‎شناختی، سال 2، شماره 1 و 2، ص46−54.
27. عاملی، حر (1409ق)، وسائل الشیعه، ج2، قم: مؤسسه آل البیتb.
28. عاملی، حر (1409ق)، وسائل الشیعه، ج12، قم: مؤسسه آل البیتb.
29. عباسیان، عزت‌الله و میثم نسرین‎دوست (1391)، اقتصاد رفاه، تهران: نور علم.
30. غفاری، غلامرضا و نرگس کبیری (1394)، «بررسی رابطۀ الگوهای مصرف و رفاه ذهنی در شهر تهران»، دو فصلنامه جامعه‎شناسی و توسعه، سال 4،شماره 2، ص105−136.
31. فیتز پتریک، تونی (1381)، نظریه رفاه، ترجمه هرمز همایون‎پور، تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
32. قاسمی، وحید؛ زهرا طاهری و مرضیه مهربانی (1392)، «تبیین رفاه اجتماعی و تأثیر آن بر احساس امنیت (مطالعه موردی شهر اصفهان)»، فصلنامه برنامه‎ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال 5، شماره 17، ص131−176.
33. کلانتری ، ابراهیم؛ اسماعیل کلانتری و فاطمه محمودی (زمستان 1392)، «شناسایی مؤلفه‎های سبک زندگی اسلامی در حوزه کسب و کار از دیدگاه برخی آیات و روایات»، پژوهشنامه اخلاق، سال 6، شماره 22، ص33−58.
34. گال، مردیت؛ والتر بورگ و جویس گال (1383)، روش‎های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‎شناسی، ج2، ترجمه احمدرضا نصر و همکاران، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
35. مجلسی، محمدباقر (1403)، بحارالانوار، ج75، قم: دارالکتب الاسلامیه.
36. محبوبی، رضا (1393)، «بررسی رابطه دینداری و احساس رفاه اجتماعی (رفاه ذهنی)»، رساله دکتری، دانشکده علوم اجتماعی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
37. محمدی ری‎شهری، محمد (1384)، میزان الحکمه، ج9، قم: دارالحدیث.
38. مدیری، فاطمه و تقی آزادارمکی (1392)، «بررسی تفاوت‎های جنسیتی در رفاه ذهنی ایرانیان»، مجلۀ علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، سال 10، شماره 2، ص225−242.
39. مذبوحی، سعید؛ محمد شرفی و مینا مقدم (1391)، «برنامه درسی آموزش کارآفرینی: هدف، محتوا، روش تدریس و شیوه ارزشیابی»، فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، سال 1، شماره 3، ص97−130.
40. مظلومی محمودآباد، سیدسعید؛ علی مهری و محمدعلی مروتی شریف‎آباد (1384)، «ارتباط بین اعتماد به نفس و خودکارآمدی با رفتارهای بهداشتی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد»، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، سال 3،شماره 2، ص111−117.
41. ملکی، امیر و مراد برادران (1394)، «تحلیل وضعیت رفاه ذهنی در نظام‎های رفاهی با تأکید بر ایران»، فصلنامه علمی−پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 15، شماره 58، ص7−36.
42. موسی‎زاده، زهره و فاطمه صنعتی (1396)، «تبیین مؤلفه‎های تربیت اقتصادی براساس آموزه‎های اسلامی»، دو فصلنامه علمی−پژوهشی تربیت اسلامی، سال12، شماره 24، ص73−97.
43. نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج11، ص263.
44. نیلی، فرهاد و بهزاد بابازاده خراسانی (1391)، «شناسایی عوامل مؤثر بر رفاه ذهنی در ایران»، فصلنامه پژوهش‎های پولی و بانکی، سال 6، شماره 14، ص27−48.
45. هرمزی‎نژاد، معصومه؛ منیجه شهنی ییلاق و بهمن نجاریان (1379)، «رابطه ساده و چندگانه متغیرهای عزت نفس، اضطراب اجتماعی و کمال‎گرایی با ابراز وجود دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز»، مجله علوم تربیتی و روان‎شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، سال 7، شماره 3 و 4، ص29−50.
46. هزارجریبی، جعفر و رضا صفری‎شالی (1391)، آناتومی رفاه اجتماعی، تهران: جامعه و فرهنگ.
47. Beder, Sharon (2006), “The Role of Economic Education in Achieving Capitalist Hegemony”, State of Nature, 2, September/October 2006. https://ro.uow.edu.au/artspapers/67.
48. Diener, Ed; Oishi, Shigehiro; Lucas, Richard E., (2003), “Personality, Culture, And Subjective Well-Being: Emotional and Cognitive Evaluations of Life”, Annual Reviews Psychol, (54):403−25.
49. Du H, King RB, Chi P., (2017), “Self-esteem and subjective well-being revisited: The roles of personal”, relational, and collective self-esteem, PLoS one. 12(8), e0183958.IF: 2.806.
50. Dohmen, T., Enke, B., Falk, A., Huffman, D., & Sunde, U., (2015), Patience and the wealth of nations, Unpublished manuscript, University of Bonn.
51. Eysenck, H. J., & Eysenck, S. B. G. (1976). Psychoticism as a Dimension of Personality. London: Hodder & Stoughton.
52. Hills, Peter. Argyle, Michael. (2002), “The Oxford Happiness Questionnaire: a compact scale for the measurement of psychological well-being”, Personality and Individual Differences 33, (2002) 1073−1082.
53. Lun, V. M. −C., & Bond, M. H., (2013),  “Examining the relation of religion and spirituality to subjective well-being across national cultures”, Psychology of Religion and Spirituality, Vol.5, No.4, PP. 148-156.
54. Padhy, Meera, Rana, Suvashisa; Mishra, Manisha (2011), “Self Esteem and Subjective Wellbeing: Correlates of Academic Achievement of Students”, The International Journal’s Research Journal of Social Science & Management, Vol.01, No. 07, PP. 148-156.
55. Tamannaeifar, Mohammad Reza; Motaghedifard, Mahshad. (2014), “Subjective well-being and its sub-scales among students: The study of role of creativity and self−efficacy”, Thinking Skills and Creativity , 12 , 37−42.
56. Torrance, E. P. (1974).The Torrance Tests of Creative Thinking–Norms—Technical Manual Research Edition—Ver-bal Tests, Forms A and B—Figural Tests, Forms A and B.Princeton NJ: Personnel Press.
57. Valickiene, Rasa Pilkauskaite, (2015), “The Role Of Character,Confidence, And Connection On Contribution And Subjective Well-Being”, Procedia−Social and Behavioral Sciences, 197, 265−270.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار