حیا از منظر قرآن و روایات و جایگاه آن در تعلیم و تربیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استادیار روانشناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

در این پژوهش که به روش توصیفی از نوع تحلیل اسنادی انجام گرفته است، ضمن بررسی مبانی قرآنی و روایی حیا، اهداف، اصول و روش‎های پرورش حیا تبیین شده است. مطالعه آیات و روایات نشان داد که حیا از ارکان بنیادین خود کنترلی است که انگیزه آن را نه ترس و نه طمع، بلکه احترام به خود تشکیل داده است. همچنین، اهداف تعلیم و تربیت حیا در چهار حیطه اعتقادی، اخلاقی، دنیوی و اخروی عبارتند از: قرب الهی، رشد مکارم اخلاقی، تسلط بر نفس و امیدواری و اصول تربیتی آن عبارتند از: اصل تفکر، اصل کرامت، اصل اعتدال و اصل زهد و روش‎های تربیت آن عبارتند از: روش الگودهی، روش محبت و روش تذکر.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Modesty from the Viewpoint of the Quran and Hadiths and its Status in Education

نویسندگان [English]

  • Kamran Jabbari 1
  • Ghasem Mohammadyari 2
  • Zahra Etminan ZerehNas 3
1 Assistant Professor of Philosophy of Education, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor of Psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran
3 Graduated from Payame Noor University with a master's degree in history and philosophy of education, Tehran, Iran
چکیده [English]

Modesty is the basis of most completely moral system and is based on preserving human dignity. In the modesty-centered moral system, understanding the presence of God leads to self-control on tendency to good thought, good emotions and behaviors and avoiding bad thought, emotions and behaviors due to the feeling of dignity and worth and greatness based on modesty cause one to turn away from guilt and lay the groundwork for nearness to God. In this research, done through descriptive method of documentary analytical type, while studying the Quran and the hadith principles of modesty, the position of modesty in the field of goals, principles and methods of education are discussed. The study of verses and hadiths showed that modesty is one of the basic pillars of self-control that is motivated neither by fear nor greed, but by self-respect. Also, the position of modesty in the field of educational goals is in four areas of belief, morality, worldly affairs and hereafter. These include nearness to God, growth of moral virtues, self-control and hope. The position of modesty in the field of principles of education includes the principle of thinking, the principle of dignity, the principle of moderation and the principle of asceticism, and the position of modesty in the field of educational methods includes methods patterning, the method of love and the method of reminding.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Hadiths
  • Modesty
  • Supervisor
  • Self-control
قرآن کریم
* نهج‌البلاغه، ترجمه شیخ عباس قمیe
1. ابونعیم، احمدبن‌عبدالله بن ‌احمدالاصبهانی (بی‌تا)، حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیاء، بیروت: دارالفکر.
2. احمدبن‌فارس (بی‌تا)، معجم مقاییس اللغه، ج2، تحقیق محمد‎هارون عبدالسلام، بی‌جا.
3. اسلامی، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
4. بانکی‌پورفرد، امیرحسین (1389)،حیا، اصفهان: حدیث راه عشق.
5. پسندیده، عباس (1383)، پژوهشی در فرهنگ حیا، قم: انتشارات دارالحدیث.
6. تمیمی‌آمدی، عبدالواحدبن‌محمد (1366ش)، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، تصحیح مصطفی درایتی، ج2، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
7. حرزاده، محمد مهدی (1383)، حیا زیبایی بی‌پایان، قم، انتشارات شفق.
8. حلوانی، حسین‌بن‌محمد (1408ق)، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، قم: مدرسه الإمام المهدیf.
9. دلشاد تهرانی، مصطفی (1382)، سیری در تربیت اسلامی، تهران: دریا.
10. دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه دهخدا، تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا وابسته به دانشگاه تهران.
11. دیلمی، احمد و مسعود آذربایجانی (1381)، اخلاق اسلامی، قم: دفتر نشر معارف.
12. دیلمی، شیخ حسن (1376)، ارشاد القلوب الی‌الصواب، ترجمه علی سلگی نهاوندی، قم: انتشارات ناصر.
13. شیخ صدوق، محمد بن ‌علی بن حسین (1376)، الامالی، تهران: انتشارات کتابچی.
14. طباطبایی، سید محمدحسین (بیتا)، تفسیرالمیزان، مترجم: سید محمدباقر موسوی‌همدانی، قم: دفتر انتشارات.
15. غزالی، امام محمد (1374ش)، کیمیایسعادت (چاپ ششم)، به کوشش حسین خدیوجم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
16. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق)، کتاب العین، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامراتی. قم.
17. قزوینی، محمد بن‌یزید (1395ق)، سنن ابن ماجه، به تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دار الإحیاء التراث.
18. الکافی، ج2، ص106.
19. کلینی (1362ش)، ج3، ص165−166.
20. متقی هندی، علی‌بن‌حسام (1379ق)، کنزالعمال، فی سنن‌الاقوال و الافعال، تصحیح صفوه الصفا، بیروت: مکتب التراث الاسلامی.
21. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار الجامعه لعلوم الائمه اطهار، تصحیح جمعی از محققان، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
22. مجلسی، محمدباقر (1404ق)، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهارb، بیروت: مؤسسه الوفاء.
23. مکارم‌شیرازی، ناصر با همکاری جمعی از نویسندگان (1369)، تفسیر نمونه، قم: دارالکتب الاسلامیه.
24. نراقی، مهدی (1367)، گزیده علم اخلاقاسلامی) کتاب جامع السّعادات)، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، تهران: انتشارات حکمت.
25. نوری طبرسی، حاج میرزا حسین (1408 ق)، مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل، بیروت، موسسه آل البیتb، لاحیاء التراث.
26. هدایت‌خواه، ستار (1385)، زیور عفاف (پاسخ به اشکالات و شبهات وارده بر حجاب اسلامی)، مشهد: مؤسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی ضریح آفتاب.
27. الهیاری، حمیده و اعظم پرچم (1389)، نقش خانواده در تربیت دینی فرزندان، سومین همایش ملی قرآن کریم سفینة‌النجاه عصر، تبریز: دانشگاه تربیت معلم آذربایجان.