فقه و اخلاق معلمی: هم‌نشینی یا جانشینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان

چکیده

ادبیات اخلاق حرفه‎ای در حال رشد است و به مرزهای آموزش و تربیت رسیده و مقولاتی چون اخلاق حرفه‎ای معلم را به بار نشانده است که لازم است برای بومی‎سازی آن تلاش نمود. همچنین فقه تربیتی به‌عنوان عرصه‌ای جدید در تربیت−پژوهی در حال تکوین است و می‌توان از قلمروی بنام فقه معلمی سخن گفت. نسبت‎سنجی اخلاق معلمی و فقه معلمی در دو مقام پژوهش (تولید علم) و آموزش (برنامه آموزشی و درسی) ضرورت دارد و مسأله این مقاله است. نوشتار حاضر با روش توصیفی و تحلیلی ضمن تبیین چیستی فقه معلمی و اخلاق معلمی آن دو را نسبت‎سنجی نموده و به این نتیجه رسیده که این دو حوزه مطالعاتی ضمن تمایز، ترابط زیادی با یکدیگر دارند و در مقام پژوهش، اخلاق معلمی (اسلامی) می‎تواند به فقه معلمی تکیه کند و تَن به روش‎شناسی اجتهادی وی دهد تا نظام جامعی از احکام، آداب و اخلاق معلمی به صورت روشمند استنباط شود. در پایان سرفصل درس اخلاق معلمی در برنامه درسی تربیت معلم، مورد ارزیابی قرار گرفته و پیشنهاداتی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Jurisprudence and Teacher’s Ethics: Companionship or Succession

نویسنده [English]

  • Seyyed Naqi Mosavi
Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Farhangian University
چکیده [English]

The literature of professional ethics is increasing. It is broken through the boundaries of education, and categories such as teacher’s professional ethics are derived from it; therefore, it is necessary to attempt to localize this literature. On the other hand, educational jurisprudence is developing as a new field in education, so it is necessary to have a specialized approach to teachers and teacher training. The ratio of teacher’s ethics to teacher’s jurisprudence is necessary in research (science production) and education (educational program and curriculum) and this is the main issue of this paper. this study, through a descriptive and analytical method, explaining what the teacher’s jurisprudence and teacher’s ethics are, has determined the ratio between them and come to a conclusion that these two fields of study, while different, are closely related to each other, and in the position of research, (Islamic) teacher’s ethics can rely on teacher’s jurisprudence and submit to its methodology of Ijtihad so that a comprehensive system of teacher’s rules, manners, and ethics can be deduced systematically. At the end of paper, teacher’s ethics in the teacher training curriculum has been evaluated, and some suggestions have been offered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • educational jurisprudence
  • teacher’s studies
  • teacher training
  • jurisprudence of ethics
  • teacher’s Jurisprudence
  • teacher’s professional ethics

مراجع

1. (امام) خمینی، سیدروح‏الله (بی‌تا)، تحریر الوسیله، ج2، قم: مؤسسه دارالعلم.
2. (شیخ) طوسی، محمدبن‌حسن (1387الف)، المبسوط، ج7، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه.
3. ــــــــــــ (1387ب)، المبسوط، ج8، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه.
4. (علامه) حلّی، حسن بن یوسف (1413ق)، مختلف الشیعة، ج7، قم: انتشارات اسلامی.
5. ــــــــــــ (بی‌تا)، تذکرة الفقهاء، ج5،نرم‏افزار جامع فقه اهل‌بیت نسخه2/1.
6. (محقق) حلّی، نجم‏الدین (1408ق)، شرائع الإسلام، ج4، قم: اسماعیلیان.
7. ــــــــــــ (1412ق)، نکت النهایة، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
8. ابن‌برّاج قاضی، عبدالعزیز (1406ق)، المهذّب، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
9. اعرافی، علیرضا و سید نقی موسوی (1391)، فقه تربیتی مبانی و پیشفرض‌ها، قم: اشراق و عرفان.
10. ـــــــــــ (1390 الف)، «گسترش موضوع فقه نسبت به رفتارهای جوانحی»، فصلنامه فقه، شماره 70، ص87−130.
11. ـــــــــــ (1390 ب)، «تأثیرات دانش فقه بر مسائل دانش تربیت»، پژوهشنامه فقهی، شماره ، ص3−34.
12. ـــــــــــ (1394)، «تبیین و ارزیابی دیدگاه غزالی درباره رابطه فقه و اخلاق»، مطالعات فقه امامیه،شماره 5، ص91−104.
13. اعرافی، علیرضا؛ سیدنقی موسوی (1393)، فقه تربیتی مبانی و پیشفرض‌ها، قم: اشراق و عرفان.
14. افلاطون (1367)، دوره آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی، ج1، تهران: خوارزمی.
15. جمعی از نویسندگان (1387)، اخلاق کاربردی، قم: نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
16. خسروپناه، عبدالحسین (1381)، قلمرو دین، قم: مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه قم.
17. سبزواری، سیدعبدالاعلی(1413ق)، مهذّب الأحکام، ج28، قم: مکتب آیة‏الله السیدالسبزواری.
18. سوزنچی، حسین (1399)، «تمایز فقه و اخلاق تأملی در یک اشتباه»، حکمت اسلامی، شماره 7، ص9−31.
19. فرامرز قراملکی احد و همکاران (1386)، اخلاق حرفه‌ای در تمدن ایران و اسلام، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
20. فرامرز قراملکی، احد (۱۳۸۹)، درآمدی بر اخلاق حرفه‌ای، تهران: سرآمد.
21. فرامز قراملکی، احد؛ زینب برخورداری، فائزه موحدی (1395)، اخلاق حرفه‌ای در مدرسه، تهران: مؤسسه شهید مهدوی.
22. فنایی، ابوالقاسم (1384)، دین در ترازوی اخلاق، تهران: صراط.
23. ـــــــــــ (1389)، اخلاق دین شناسی، تهران: نگاه معاصر.
24. گلپایگانی، سیدمحمدرضا (1412ق)، الدرالمنضود،ج3،قم: دارالقرآن الکریم.
25. مصباح یزدی، محمدتقی (1381)، فلسفه اخلاق، تحقیق و نگارش: احمدحسین شریفی، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی.
26. ـــــــــــ (1378)، «دین و اخلاق»، قبسات، شماره13، ص30−37.
27. ـــــــــــ (1378)، اخلاق در قرآن، ج1، تحقیق و نگارش: محمدحسین اسکندری، قم: مؤسسه امام خمینی.
28. مصباح، مجتبی (1381)، فلسفه اخلاق، قم: مؤسسه امام خمینی.
29. مک‌اینتایر، السیدیر(1379)؛ تاریخچه فلسفه اخلاق، ترجمه انشاء الله رحمتی، تهران: حکمت.
30. ملکیان، مصطفی (1387)، مجله آیین، شماره 16، ص12−16.
31. موسوی، سیدنقی (1395)، «درآمدی بر فلسفه فقه تربیتی»، پژوهشی در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، شماره 30، ص9−30.
32. ــــــــــــ (1394)، «تبیین چرایی فقه تربیتی»، مطالعات فقه تربیتی،شماره 4، ص7−30.
33. نجفی، محمدحسن (بی‌تا)، جواهر الکلام، ج22، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
34. وجدانی، فاطمه (1400)، اخلاق حرفه‌ای در تربیت، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و تهران: دانشگاه فرهنگیان.
35. هاشمی، زینب‌السادات (1390)، اخلاق تدریس در مدیریت کلاس، تهران: دانشگاه امام صادقg.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار