تعمیم‌پذیری روش‌های تربیت الهی در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (نویسنده مسئول)

2 استادیار گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

قرآن کریم کتاب تربیتی است که خداوند متعال، در آن هم به‌طور مستقیم از روش‌هایی برای تربیت پیامبر اکرمn و سایر مردم استفاده کرده است و هم روش‌هایی را به پیامبر و دیگران برای تربیت آموخته است. هدف این پژوهش بررسی این مسئله است که آیا مربیان انسانی می‌توانند از روش‌های تربیتی خداوند در قرآن کریم به منظور تربیت انسان‌ها استفاده کنند یا اینکه روش‌های تربیت قرآن کریم ویژه خداوند است و مربیان انسانی نمی‌توانند در تربیت از آنها استفاده کنند؟ این تحقیق برای پاسخ به این پرسش از روش تحلیل و تفسیر آیات قرآنی استفاده کرده و به هشت دسته دلیل بر جواز استفاده مربیان از روش‌های تربیت الهی در قرآن کریم دست یافته است که عبارتند از: هدف تربیتی و هدایتی قرآن، عمومیت و عقلایی بودن زبان قرآن، توصیه به تدبر و تفکر در آیات قرآنی، دستور قرآن به تمسک به حبل‌الله، خلیفه بودن انسان برای خدا، الگو بودن پیامبر و جواز استفاده آن حضرت از روش‌های الهی و نظایر آن.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Generalizability of divine educational methods in Quran

نویسندگان [English]

  • seyed ali hosseinizadeh 1
  • ali fathi 2
1 assistant professor, research institute for Hawzah and university
2 assistant professor, research institute for Hawzah and university
چکیده [English]

Quran is a book which has used direct educational methods for the education of prophets and people and has taught prophets and others some  methods of education; the aim of this research is the investigation of the issue that whether human trainers can use the  heavenly methods for education of the people or they are God-specific and cannot be used in the education of people. The methodology used in this study is interpretive analytic in the verses of Quran which are classified into eight groups: the guiding and educational aim of Quran, rationality and generality of the language of Quran, recommendation to thinking in qur'anic verses, order of Quran in resorting to hablolah, Caliph being of human for God, model of the prophet for the people, and the validity of using prophet's methods and the like.

کلیدواژه‌ها [English]

  • educational method
  • Quranic education
  • divine education
  • generalizability
  • Caliph of God
* قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، قم: مدرسة الامام علی بن ابی‌طالب.
ابن‌ابی‌فراس، ورام (1410ق)، تنبیه الخواطر و تنزیه النواظر المعروف به مجموعه ورام، قم: مکتبة فقهیه.
ابن‌ابی‌الجمهور، محمد بن زین‌الدین (1405ق)، قم: دارسیدالشهداء.
ابن‌عمر، مفضل (1379)، توحید مفضل، ترجمه محمدباقر مجلسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
جوادی آملی، عبداﷲ (1379)، تسنیم: تفسیر قرآن کریم، قم: اسراء.
ـــــــــ (1385)، سرچشمه اندیشه، قم: اسراء.
ـــــــــ (1387)، سروش هدایت: مجموعه پیام‌های حضرت آیت‌اﷲ جوادی عاملی، قم: اسراء.
ـــــــــ (1375)، رحیق مختوم، قم: اسراء.
حسینی‌زاده، سیدعلی (1391)، سیره تربیتی پیامبرn و اهل‌بیتج1: تربیت فرزند، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ـــــــــ (1390)، سیره تربیتی پیامبرn و اهل بیتb، ج4: نگرشی بر آموزش با تأکید بر آموزش دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
خویی، ابوالقاسم (بی‌تا)، البیان، قم: مؤسسة احیاء آثار الإمام الخوئی.
رفیعی، بهروز (1381)، آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، ج3: امام محمد غزالی، قم−تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه−سازمان سمت.
روحانی‌نژاد، حسین (1385)، ولایت در عرفان، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
سوزنچی، حسین (1389)، وحدت وجود در حکمت متعالیه، تهران: دانشگاه امام صادقg.
شریفانی، محمد (1382)، تحلیل قصص: رویکردی تحلیلی بر قصص قرآن کریم، قم: مهر امیر‌المؤمنین.
طباطبایی، سیدمحمد‌حسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
العک، خالد عبدالرحمن (1406ق)، أصول التفسیر و قواعده، بیروت: دارالنفائس.
فاضل لنکرانی، محمد (1396ق)، مدخل التفسیر، تهران: حیدری.
کراجکی، محمد بن علی (بی‌تا)، کنز الفواد والتعجب، ترجمه محمدباقر کمره‌ای، تهران: چاپخانه فردوسی.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، ج2، تهران: اسلامیه.
مجلسی، محمد‌باقر (1403ق)، بحارالانوار، بیروت: مؤسسة الوفا.
مصباح یزدی، محمدتقی (1379)، «منطق فهم قرآن»، قبسات، ش18، ص27−35.
مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.