مؤلفه‌های خلاقیت در پرورش فکری کودکان و نوجوانان در منابع اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه فرهنگیان

2 دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

3 عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

این مقاله در راستای تدوین نظریه اسلامی خلاقیت تدوین شده و درصدد است با بررسی منابع اسلامی، تحلیلی از مؤلفه‌های خلاقیت در پرورش فکری کودکان و نوجوانان ارائه دهد؛ بدین منظور از روش توصیفی و تحلیل ‌مفهومی استفاده شد تا عناصر و مؤلفه‌های مرتبط با خلاقیت در منابع اسلامی بر حسب شبکه ‌‌‌معنایی و تحلیل بافت متن، بررسی شود. نتایج نشان می‌دهد از دیدگاه اسلامی، مؤلفه‌های خلاقیت در قالب سه مؤلفه شناختی، انگیزشی و شخصیتیقابل تقسیم‌ است. مؤلفه‌های شناختی عبارتند از: تشبیه، تجسیم، ترکیب و تجزیه‌. مؤلفه انگیزشی عبارت است از: تمایل درونی برای رفع نیاز و کاهش تنش. مؤلفه‌های شخصیتی عبارتند از: تجربه‌پذیری، کنجکاوی، استقلال فکری، اعتماد به نفس، الگوگیری و مشورت‌پذیری.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Parameters of Creativity in Intellectual Training of Children and Juveniles in Islamic Sources

نویسندگان [English]

  • javad maddahi 1
  • mohammad davoudi 2
  • ali hosseinizadeh 2
  • mohammad fathalikhani 3
1 Ph.D. Graduate of Philosophy of Education and Training/ Research Center Seminary and University
2 Associate Professor in Department of Educational Sciences/ Research Center of Seminary and University
3 Assistant Professor in Department of Philosophy and Theology/ Research Center of Seminary and University
چکیده [English]

The present article aims at compiling the Islamic Theory of Creativity and is seeking to investigate the Islamic sources to present an analysis of parameters of creativity in intellectual training of children and juveniles. To do so, we used descriptive method and conceptual analysis to investigate the parameters related to creativity in Islamic sources in terms of semantic network and analysis of context. The findings show that, from Islamic viewpoint, the parameters of creativity are dividable into three groups: cognitive, motivational and personality. The cognitive parameters are simile, imagination, composition and decomposition. The motivational parameter is internal tendency for fulfilling needs and reducing tension. The personality parameters are empiricism, curiosity, intellectual independence, self-confidence, modeling and accepting consultation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • creativity
  • cognitive parameter
  • motivational parameter
  • personality parameter
  • Islamic sources

مراجع

* قرآن کریم، ترجمه ابوالفضل بهرام‌پور (1391)، قم: آوای قرآن.
*  نهج‌البلاغه، ترجمه سیدجعفر شهیدی (1375)، تهران: علمی و فرهنگی.
*  نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی (1387)، تهران: آستان قدس رضوی.
*  نهج‌البلاغه،شرح ابن‌‌میثم بحرانی (1430)، نشر حبیب.
1. آمابلی، ترزا (1388)، شکوفایی خلاقیت کودکان، ترجمه حسن قاسم‌زاده، تهران: دنیای نو.
2. ابن‌بابویه، محمد بن‌ علی (1362)، الخصال، تصحیح و تعلیق علی‌اکبر غفاری، قم: اسلامی.
3. ابن‌شعبه حرانی، حسن (1387)، تحف العقول عن‌ آل‌الرسول، ترجمه احمد جنتی، تهران: تبلیغات اسلامی.
4. افروز، غلامعلی و کامبیز کامکاری (1387)، مبانی روان‌شناسی هوش و خلاقیت، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5. اهانیان، هانس (1374)، فیزیک اهانیان، ترجمه ناهید ملکی، ج4، تهران: ماد‌.
6. باقری، خسرو؛ نرگس سجادیه و هانیه توسلی (1389)، رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی اجتماعی.
7. تورنس، ئی. پال (1375)، خلاقیت، ترجمه حسن قاسم زاده، تهران: دنیای نو.
8. جوادی آملی، عبدالله (1390)، معرفت‌شناسی در قرآن، قم: اسرا.
9. جویس، بروس؛ ویل، مارشال و امیلی کالهون (1387)، الگوهای تدریس 2004، ترجمه محمدرضا بهرنگی، تهران: کمال تربیت.
10. حکیمی، محمدرضا؛ محمد حکیمی و علی حکیمی (1380)، الحیات، ترجمه احمد آرام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
11. خوانساری، آقاجمال (1366)، شرح غررالحکم و دررالکلم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
12. راغب اصفهانی، حسین ‌‌بن‌ محمد (1374)، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن کریم، ج1 و 2، تهران: مرتضوی.
13. ستاری، علی (1392)، نقد مبانی فلسفه برای کودکان، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
14. سیاسی، علی‌اکبر (1371)، نظریه‌های شخصیت یا مکاتب روان‌شناسی، تهران: دانشگاه تهران.
15. سیدقطب (سید بن قطب بن ابراهیم) (1360)، آفرینش در قرآن، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران: بنیاد قرآن.
16. سیف، علی‌اکبر (1376)، روان‌شناسی پرورشی، تهران: آگاه.
17. طباطبایی، محمدحسین (1380)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‌8، 13، 18، ترجمه موسوی همدانی، قم: اسلامی.
18. طوسی، خواجه نصیرالدین (1361)، اساس الاقتباس، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
19. فیشر، رابرت (1386)، آموزش تفکر به کودکان، ترجمه مسعود صفایی مقدم، تهران: رسش.
20. کدیور، پروین (1392)، روان‌شناسی تربیتی، تهران: سمت.
21. کلینی، محمد بن‌ یعقوب (1348)، اصول کافی، ترجمه و شرح جواد مصطفوی، ج1،2، 3 و 4، تهران: فرهنگ اهل‌ بیتb.
22. ــــــــــــــــ (1365)، الکافی، تهران: اسلامیه.
23. مجلسی، محمدباقر (1379)، توحید مفضل، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
24. ــــــــــــــــ (1403ق)، بحارالانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء.
25. محمدی ری‌شهری، محمد (1379)، میزان الحکمه، ترجمه رضاشیخی، قم: دارالحدیث.
26. مداحی، جواد؛ محمد داودی و سید‌علی حسینی‌زاده (1394)، «ماهیت خلاقیت در دیدگاه اسلامی»، اسلام و پژوهش‌های تربیتی، ش14، ص‌5−28.
27. مصباح یزدی، محمدتقی (1391)، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: مدرسه.
28. مکارم شیرازی، ناصر (1375)، پیام امام امیرالمؤمنینg، ج1، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
29. ملاصدرا (شیرازی، صدرالدین ‌محمد) (1383)، حکمت متعالیه در اسفار اربعه، ترجمه محمد خواجوی، تهران: مولی.
30. ــــــــ (1388)، الشواهد الربوبیه فی المنهاج السلوکیه، ج1 و 2، ترجمه یحیی کبیر، قم: مطبوعات دینی.
31. ــــــــ (1388)، حکمت متعالیه دراسفار اربعه، ترجمه محمد خواجوی، تهران: مولی.
32. ــــــــ (1391)، الشواهد الربوبیه فی المنهاج السلوکیه، ترجمه جواد مصلح، تهران: سروش.
33. ــــــــ (1981م)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، ج9، بیروت: دار احیاء التراث.
34. ناجی، سعید (1395)، کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان، ج‌2، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
35. نوری طبرسی، میرزاحسین (1409ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج8، بیروت: مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث.
36. هیلگارد، ارنست؛ اتکینسون، ریتا ل؛ و ریچارد س. اتکینسون (1373)، زمینه روان‌شناسی، ترجمه محمدتقی براهنی، تهران: صفا.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار