فرصت‌ها و تهدیدهای ساحت تربیت دینی و اخلاقی برنامه فلسفه برای کودکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس حوزه معاونت پژوهش دانشگاه امام صادق (ع) - پردیس خواهران

2 عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق - پردیس خواهران

چکیده

هدف این مقاله، شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای تربیت دینی و اخلاقی برنامه فلسفه برای کودکان براساس اهداف تعلیم و تربیت اسلامی است. برای این هدف از روش توصیفی−تحلیلی با رویکرد تحلیل متن استفاده شده است. جامعه این پژوهش، دربرگیرنده دو حوزه منابع علمی مرتبط با موضوع و اسناد بالادستی حوزه تعلیم و تربیت، به‏ویژه سند ملی آموزش و پرورش و صاحب‏نظران و متخصصان مرتبط با حوزه پژوهش بوده و روش نمونه‏گیری هدفمند به‌کاربرده شده است. برای اعتباریابی یافته‌ها‏، براساس نتایج تحلیل متن انجام‌شده، پرسشنامه‏ای تنظیم و در اختیار صاحب‏نظران و متخصصان مرتبط با حوزه پژوهش قرار گرفت.
یافته‏ها نشان می‌دهد که فرصت‏های برنامه فلسفه برای کودکان در ساحت‌ تربیت دینی و اخلاقی شامل تقویت روحیه حقیقت‌جویی و آزادمنشی، تدارک فرصت شناخت، توسعه توانایی‌های فردی، تقویت پویایی‌های فردی و پرورش درک اخلاقی است. تهدیدهای این برنامه در ساحت‌های یادشده، شامل اشاعه تردیدگرایی، گرایش ‌به غلبه تفکر و ضعف در پایبندی به اخلاق در همه امور می‌شود که توجه به این فرصت‏ها و تهدیدها، سیاست‌گذاران و برنامه‏ریزان نظام آموزشی کشور را در گرفتن رویکردی هوشمندانه برای اجرای برنامه فلسفه برای کودکان یاری می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Opportunities and Threats in the Realm of Religious and Moral Education in the Philosophical Curriculum for Children

نویسندگان [English]

  • Tahere Kiyaie 1
  • Zohre Musa-Zade 2
1 MA of Educational Sciences/ Imam Sadeq University (Female Campus)
2 Ph.D. in Psychology; Assistant Professor in Imam Sadeq University (Female Campus)
چکیده [English]

The present article aims at identifying the opportunities and threats of religious and moral education in the philosophical curriculum for children based on the goals of Islamic education and training. To do so, we used descriptive-analytical method with the approach of text analysis. The research domain includes the scientific sources related to the subject and the high documents in the realm of education and training, especially the Natio\nal Document of Education as well as the opinions of the experts and authorities in the field of research; we used purposeful sampling method for the research. To evaluate the findings, we prepared a questionnaire based on the text analysis and handed it out among the authorities and experts specialized in the sphere of research.
The findings show that the opportunities in philosophical curriculum for children in the realm of religious and moral education including reinforcement of willingness to seek truth and liberality, preparing the ground for knowing, developing individual abilities, reinforcing individual dynamism and nurturing moral perception. The threats in that curriculum in the abovementioned spheres include diffusion of skepticism, leaning towards dominance of thinking and weakness in commitment to morality in all affairs. Considering these opportunities and threats assists the policy-makers and programmers of the educational system of our country to take an intelligent approach to properly exert the philosophical curriculum for children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • philosophical curriculum for children
  • the goals of Islamic education and training
  • spheres of religious and moral education
  • opportunities
  • threats

مراجع

*  نهج‌البلاغه، قم: دارالهجره.
1. آقازاده، محرم (1384)، راهنمای روش‌های نوین تدریس، چ1، تهران: آییژ.
2. اسپیدکار، محبوبه (1389)، «گام به گام تا اندیشه، آموزش فلسفه به کودکان و پرورش تفکر فلسفی»، اطلاعات حکمت و معرفت، سال پنجم، ش‌3، ص37−42.
3. اسلاوین، رابرت‌ایی (1385)، روان‌شناسی تربیتی، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: روان.
4. امی، ‌زهرا (1385)، «نسبیت‌گرایی و فلسفه برای کودکان در الگوی لیپمن»، حکمت سینوی (مشکوه‌النور)، ش‌35، ص100−116.
5. باقری، خسرو و مراد یاری دهنوی (1388)، «تبیین جایگاه تاریخ فلسفه در فبک با تأکید بر دیدگاه هگل»، فرهنگ، ش69، ص11−38.
6. برک، لور، ای. (1383)، روان‌شناسی رشد، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: ارسباران.
7. جعفری، زهره و دیگران (1394)، «بررسی تأثیر آموزش فلسفه به کودکان بر پرورش روحیه پژوهشگری کودکان دوره پیش‌دبستانی»، پژوهش در برنامه درسی، ش44، ص41−49.
8. جهانی، جعفر (1386)، «بررسی تأثیرات آموزش فلسفه به کودکان در رشد منش‌های اخلاقی دانش‌آموزان»، انجمن مطالعات برنامه درسی ایران، ش7، ص37−60.
9. رضایی، هما و دیگران (1392)، «بررسی اثربخشی اجرای برنامه فلسفه برای کودکان به شیوه اجتماع پژوهشی در افزایش هوش هیجانی دختران دبیرستانی»، روان‌شناسی تربیتی، ش30، ص79−106.
10. ستاری، علی (1391)، «بررسی و نقد برنامه فلسفه برای کودکان از منظر حکمت متعالیه»، تفکر و کودک، ش2، ص1−26.
11. ستاری، علی (1395)، «رویکردهای مواجهه با برنامه فلسفه برای کودکان و معرفی راهکار مناسب برای کاربست آن در ایران»، نوآوری‏های آموزشی، ش58، ص50−70.
12. سجادی، سیدمهدی (1379)، «تربیت اخلاقی از منظر پست‌مدرنیست و اسلام»، مجموعه مقالات همایش تربیت در سیره و کلام امام علیg، چ1، تهران: تربیت اسلامی.
13. سند تحول راهبردی نظام تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران در افق چشم‌انداز (1389)، سند مشهد مقدس، دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش.
14. سیف، علی‌اکبر (1386)، روان‌شناسی پرورشی نوین، چ40، تهران: دوران.
15. شاملو، عباسعلی (1379)، «گذری بر سیره علوی در راستای نقد رویکرد پست‌مدرنیسم در تربیت اخلاقی»، مجموعه مقالات همایش تربیت در سیره و کلام امام علیg، چ1، تهران: تربیت اسلامی.
16. علم‌الهدی، جمیله (1388)، نظریه اسلامی تعلیم وتربیت، تهران: دانشگاه امام صادقg و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش.
17. فرمهینی فراهانی، محسن و دیگران (1387)، «تبیین تطبیقی اهداف آموزش فلسفه به کودکان در کشورهای مختلف»، حکمت و فلسفه، ش16، ص45−70.
18. فیاض، ایراندخت (1389)، «مروری بر برنامه فلسفه برای کودکان»، رشد آموزش پیش‌دبستانی، دوره دوم، ش1، ص15−18.
19. فیشر، رابرت (1386)، آموزش تفکر به کودکان، ترجمه مسعود صفایی‌مقدم و افسانه نجاریان، تهران: رسش.
20. ـــــــــــ (1387)، داستان‌هایی برای فکر کردن، ترجمه سیدجلیل شاهری لنگرودی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
21. قائدی، یحیی (1383)، آموزش فلسفه به کودکان، چ1، تهران: دواوین.
22. کم، فیلیپ (1385)، داستان‌های فکری (1)، ترجمه فرزانه شهرتاش و مژگان رشتچی، چ1، تهران: شهرتاش.
23. محمدزاده، رضا (1388)، «آموزش فلسفه به کودکان»، ویژه‌نامه فلسفه و کودک، ش1، ص35−40.
24. مرعشی، سیدمنصور و دیگران (1386)، «بررسی تأثیر روش اجتماع‌ پژوهشی بر پرورش مهارت‌های استدلال در دانش‌آموزان دختر پایه سوم راهنمایی»، مطالعات برنامه‏ درسی، ش7، ص95−122.
25. مطهری، مرتضی (1373)، نبوت، چ1، تهران: صدرا.
26. ـــــــــــ (1381الف)، انسان برآستان دین (خلاصه آثار(، چ1، تهران: دانشگاه امام صادقg.
27. ـــــــــــ (1381ب)، دین و دوران (خلاصه آثار)، چ1، تهران: دانشگاه امام صادقg.
28. ملکی، حسن و مجید حبیبی‌پور (1386)، «پرورش تفکر انتقادی هدف اساسی تعلیم و تربیت»، مؤسسه‌ پژوهشی و برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی، ش19، ص93−108.
29. مهدوی‌کنی، صدیقه (1388)، ساختار گزاره‌های اخلاقی قرآن، تهران: دانشگاه امام‌ صادقg.
30. ناجی، سعید (1387)، کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان) گفتگو با پیشگامان(، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
31. نصرآبادی، حسن‌علی و رضاعلی نوروزی و ناصر حبیبی (1384)، «انگاره‌های جدید در فلسفه تعلیم و تربیت»، مجموعه مقالاتی در زمینه فلسفه و تفکر انتقادی، قم: سماء قلم.
32. نوروزی، رضاعلی و نگین درخشنده (1386)، «بررسی اثرات کار فلسفه با کودکان از دیدگاه دانش آموزان ابتدایی»، مؤسسه ‌پژوهشی و برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی، ش23، ص123−146.
33. نوروزی، رضاعلی و دیگران (1394)، «تأثیر اجرای برنامه آموزش فلسفه به کودکان در رشد معنوی دانش‏آموزان دختر شهر اصفهان»، دو فصلنامه علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، ش5، ص55−76.
34. هینس، جوانا (1384)، بچه‌های فیلسوف، ترجمه رضاعلی نوروزی و دیگران، قم: سماء قلم.
1. Angerami, Paula Linhares (2007), Philosophy for Children, Comprehensive Examination Master in Education Concentration: Philosophy for Children.
2. Carol ,Tama M, (1989), Critical Thinking: Promoting It in the Classroom, ERIC Digest, ERIC Clearinghouse on Reading and Communication Skills Bloomington IN.
3. Golding ,Clinton (2007) ,‌“Pragmatism, Constructivism and Socratic Objectivity: The Pragmatist Epistemic Aim of  Philosophy for Children”, Conference Presentation Philosophy of Education Society of Australasia.
4. Haynes, joanna (2008) ,‌Children as Philosophers ,‌Learning Through Enquiry and Dialogue ,‌Published in the Taylor & Francis e-Library.
5. Kenndy, David (2004), “The Role of a Facilitatore in Community of Philosophical Inquiry”, Metaphilosophy, Vol.35, No.5, PP. 744-765.
6. Lipman, M & Sharp, A, M & Oscanyan, F (1980), Philosophy in the Classroom,Philadelphia: Temple University Press.
7. Lipman, Matthew (1988), Philosophy Goes to School, Philadelphia :Temple University Press.
8. Lipman, Matthew (2003), Thinking in Education, Cambridge :Cambridge University Press.
9. Lipman Mattew (2009), History of P4C, in www.p4c.
10. Miller, Chad (2005) “The Impact of Philosophy for Children in a High School English Class”, University of Hawaii at Manoa, 2nd global conference.
11. New Zealand (2009)‌, Philosophy for Children, University of Alberta and of the Institute for the Advancement of Philosophy for Children.
12. Reznitskaya, Alina (2003), Philosophical Discussions in Elementary School Classrooms: Theory, Pedagogy, Research, Montclair State University, New Jersey, USA.
13. Sayce, Lucy (2010), P4C in Schools, A Cross Phase Planning Toolkit for Teachers, Reading borough council.
14. Topping K.J & S. Trickey (2007), Impact of philosophical enquiry on school students interactive behavior ,‌Thinking Skills and Creativity,University‌ of‌ Dundee & Clackmannanshire Education Authority, Scotland, UK.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار