مؤلفه‌ها و شاخصه‌های «تذکار تفکر به کودکان» بر مبنای آیات قرآن؛ کوششی برای بومی‌سازی فلسفه برای کودکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شهیدباهنرکرمان

2 استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

3 دانشیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

فلسفه برای کودکان در سال 1970 توسط لیپمن در عرصه جهانی معرفی شد و در زمان کوتاهی مورد استقبال روندهای تعلیم و تربیت رسمی و غیررسمی کشورهای مختلف قرار گرفت. در این مدت فبک لیپمن با توجه به شرایط محیطی و فرهنگی کشورها بومی شده است؛ ولی روند بومی‌سازی فبک در ایران به‌کندی صورت گرفته و در برخی موارد سازگار با مبانی دینی و قرآنی نبوده است؛ از این‌رو مقاله حاضر سعی دارد با توجه به فرهنگ اسلامی برآمده از قرآن، رویکردی بازتولیدی در معرفی فبک بومی داشته باشد.
به این منظور از روش پدیدارشناسی توصیفی استفاده و داده‌ها با استفاده از روش کلایزی تجزیه و تحلیل می‌شوند. داده‌های تحقیق در هشت بخش کلی که ارائه‌کننده مؤلفه‌های «تذکار تفکر» برای کودکان می‌باشند، دسته‌بندی شده‌اند: 1. اهداف؛ 2. گونه‌شناسی تفکر و صفت‌های مرتبط؛ 3. نام کلاس؛ 4. وضع قوانین؛ 5. ساختار کلاس؛ 6. ارائه محتوای فکری؛ 7. موضوع تفکر؛ 8. نقش و ابزارهای اجرایی مربی فبک بومی.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Parameters and Standards of “Reminding Thinking to Children” Based on the Quranic Verses: an Attempt to Localize Philosophy for Children

نویسندگان [English]

  • mahdiyeh keshani 1
  • abas ali rostami nasab 2
  • masoud akhlaghy 3
1 Ph.D. Student in Shahid Bahonar University/ Kerman
2 Assistant Professor in Shahid Bahonar University/ Kerman
3 Associate Professor in Shahid Bahonar University/ Kerman
چکیده [English]

Philosophy for children was globally introduced by Lipman in 1970, and was shortly afterward welcomed by official and non-official centers of education in various countries. Since then, Lipman’s philosophy for children (PFC) has been localized in accordance with cultural and environmental conditions of various countries. In Iran, however, the process of localization of PFC was somehow slow and in some cases lacks consistency with religious and Quranic foundations. Thus, the present article tries to consider the Islamic culture extracted from the Quran and offer a reproductive approach to introducing a local PFC for Iran.
To do so, we used descriptive phenomenology and analyzed the data using Colaizzi method. The research data were classified into eight general sections that present the parameters of “reminding thinking” for children: (1) goals; (2) typology of thinking and the related attributes; (3) class name; (4) enacting laws; (5) class structure; (6) presenting intellectual content; (7) subject of thinking; and (8) the role and executive devices of the educator of PFC.

کلیدواژه‌ها [English]

  • reminding
  • Thinking
  • philosophy for children (PFC)
  • Lipman
  • education and training
  • educational system

مراجع

  *قرآن (ترجمه فولادوند)
  *نهج‌البلاغه
1. ابن‌ابی‌الحدید معتزلی، فخرالدین ابوحامد (1388)، شرح نهج‌البلاغه، ج20، ترجمه غلامرضا لایقی، تهران: نیستان.
2. باقری، خسرو (1394)، فبک در ترازوی نقد، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
3. تمیم‌داری، احمد و مریم دانشگر (1385)، «زیبایی‌شناسی در قرآن کریم با رویکردی به عنصر داستان»، فصلنامه هنر، (70)، ص141−128.
4. الجرجانی، عبدالقاهر (471ق)، دلائل الإعجاز فی علم المعانی، بیروت: المکتب العصریه.
5. خامنه‌ای، سیدعلی (1378، 1385، 1391، 1393، 1395)، بیانات در مورد فلسفه برای کودکان، khamenei.ir.
6. ستاری، علی (1391)،«بررسی و نقد برنامۀ فلسفه برای کودکان از منظر حکمت متعالیه»، تفکر و کودک، 3 (2)، ص1−26.
7. ستاری، علی (1393)، نقد مبانی فلسفی فلسفه برای کودکان، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
8. سلیمانی ابهری، هادی (پاییز 1387)، «آموزش فلسفی کودکان در نظام تعلیم و تربیت اسلامی»، پژوهش‌های فلسفی و کلامی،10 (1)،ص199−218.
9. شیخ صدوق (1413ق)، من لا یحضر الفقیه، ج3، قم: مؤسسه امام هادیj.
10. طباطبایی، محمدحسین (1382)، تفسیر المیزان، ج3، 5، 7، 9، 12، 14، 16، و 20، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
11. راغب اصفهانی، حسین ابن محمد (1381)، مفردات فی غریب القرآن، ترجمه محمدگیلانی، تهران: مرتضوی.
12. رضایی اصفهانی، محمدعلی (1389)، تفسیر قرآن مهر، قم: عصر ظهور.
13. رمضانی، معصومه (1388)، بررسی مقایسه‌ای برنامۀ درسی فلسفه در پایۀ سوم دبیرستان و پیش‌دانشگاهی ایران با برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان در پایۀ 11 و 12، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی.
14. عابدی، حیدرعلی (1389)، «کاربرد روش تحقیق پدیده‌شناسی در علوم بالینی»، راهبرد، 19 (54)، ص207−254.
15. فعال عراقی، حسین (1378)، داستان‌های قرآن و تاریخ انبیاء در المیزان، ج1، تهران: سبحان.
16. کریمی، روح‌الله (1394)، حلقه کندوکاو اخلاقی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
17. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، ج16، بیروت: الوفا.
18. ناجی، سعید (1396)، معیار فبک برای داستان: نقد و بررسی داستان‌های مورد استفاده برای آموزش تفکر در ایران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
19. ـــــــــــ (1389)، کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان: گفتگو با پیشگامان انقلابی نو در تعلیم و تربیت، ج1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
20. ـــــــــــ (1388)، «برداشتی نو از تعلیم و تربیت اسلامی (بازیابی مؤلفه‌های برنامه فلسفه برای کودکان و نوجوانان)»، فرهنگ، ویژه‌نامۀ فلسفه برای کودکان و نوجوانان، 69، ص177−214.
1. Colaizzi, P. F, (1978), “Psychological Research as the Phenomenologist Views it”, In R. S. Valle & King M. (Eds.), (n.d.), Existentialphenomenological alternatives for psychology, New York: Plenum. 48-71.
2. Langdridge, D., (2007), Phenomenological Psychology: Theory, Research and Method, London: Person Education Limited.
3. Lipman, M., (1980), Philosophy in Education, New York, London: Cambridge University press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار