تربیت اخلاقی کودکان در دوره سیادت از منظر اندیشمندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه حکیم سبزواری

2 دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد دانشگاه فردوسی مشهد

4 استادیار جامعة المصطفی (ص )العالمیة

چکیده

این مقاله امکان تربیت اخلاقی کودکان در دوره نخست کودکی را −هفت سال اول زندگی که براساس احادیث مراحل تربیت، دوره سیادت نامیده می‌شود− بررسی می‌کند. برای این منظور با روش توصیفی−تحلیلی نظر اندیشمندان درباره تربیت اخلاقی کودکان بررسی و تحلیل گردید و با کاربرد روش تحلیلی−استنتاجی تعریف و امکان آن تبیین شد.
یافته‌ها نشان می‌دهد که بیشتر اندیشمندان، تربیت اخلاقی را برای دوره سیادت می‌پذیرند و دلایلی مانند فعال بودن ذهن شهودی، تأثیر محیط، مناسبات اجتماعی و الگوهای اخلاقی، امکان تحقق مراتبی از شناخت، انتخاب و عمل را برای کودکان در این دوره، به‌عنوان مهم‌ترین شواهد امکان تربیت اخلاقی کودکان مطرح می‌کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Moral Education of Children in their First Childhood Period In Thinkers’ View

نویسندگان [English]

  • fatemeh movahedi 1
  • TAhereh JAvidi kalateh jafarabadi 2
  • Bakhtiyar shabani varaki 3
  • ali hemat banari 4
1 Asistant professor
2 Associated professor
3 professor of ferdowsi university
4 Assistant professor
چکیده [English]

This article examines the possibility of moral education of children during the Masteship Period - the first seven years of life, which is called Siyadat Period based on the teachings of hadiths related to the educational stages. For this purpose, we used the descriptive-analytical method to study and analyze the thinkers’ view about the age of the beginning the moral education. And in view of the concept of moral education influenced by Allamah Tabatabai in his book entitled al-Mizan, it is possible to explain this possibility by analytical-deductive method.
The findings indicate that the active presence of intuitive mind, the impact of the environment, social relationships and ethical patterns, the possibility of realizing a degree of recognition, choice and practice are the most important evidences, presented by most thinkers, for the possibility of moral education of children in this period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • moral education
  • possibility of education
  • education of children
  • mastership period
  • first childhood period
  • Philosophy for Children
آرمند، محمد و محمود مهرمحمدی (1388)، «نقد و بررسی الگوی تربیت منش لیکونا براساس آرای علامه طباطبایی»، مطالعات برنامه درسی، دوره 4، ش13−14، ص25−62.
آزادمنش، سعید (1393)، تبیین ماهیت کودکی از منظر رویکرد اسلامی عمل و اهداف تربیت اخلاقی کودک براساس آن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
ابن‌مسکویه (1371)، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، چ5، قم: بیدار.
اسمتانا، جودیت جی (1999)، «تأثیر والدین بر رشد اخلاقی کودکان؛ تحلیلی مربوط به حیطه اجتماعی»، ترجمه غلامرضا متقی‌فر، مجله معرفت، ش57.
اعرافی، علیرضا (1393)، تربیت فرزند با رویکرد فقهی، تحقیق و نگارش سیدنقی موسوی، قم: مؤسسه اشراق و عرفان.
اعرافی، علیرضا و سیدنقی موسوی (1391)، فقه تربیتی؛ مبانی و پیش‌فرض‌ها، 2ج، قم: مؤسسه اشراق و عرفان.
اکبری، احمد (1391)، مضامین فلسفی در داستان‌های متون کلاسیک (p4c) فلسفه برای کودکان ادب فارسی، رساله دکتری، دانشگاه فردوسی مشهد.
باقری، خسرو (1389)، درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی، چ2، ج1، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
باقری، خسرو (1390)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، چ26، ج1، تهران: مدرسه.
بُرنا، میشل (1390)، کلیدهای پرورش هوش اخلاقی در کودکان و نوجوانان، ترجمه فرناز فرود، تهران: صابرین.
بناری، علی‌همت (1379 الف)، «تربیت اخلاقی و ضرورت نگاهی دوباره به آن»، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، ش2، ص165−192.
بناری، علی‌همت (1385)، «در تکاپوی مفهومی نو از تربیت اسلامی با تأکید بر آیات و روایات»، تربیت اسلامی، س2، ش3، ص7−40.
بهشتی، محمد؛ مهدی ابوجعفری و علی‌نقی فقیهی (1388)، آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، چ4، ج2، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت.
بهشتی، محمد (1393)، فلسفه تعلیم و تربیت اشراق، ج1، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بهشتی، محمد (1394)، فلسفه تعلیم و تربیت اشراق، ج2، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با همکاری علی‌محمد کاردان و دیگران (1374)، درآمدی به تعلیم و تربیت اسلامی، فلسفه تعلیم و تربیت، چ2، ج1، تهران: سمت.
پیاژه، ژان (1379)، قضاوت‌های اخلاقی کودکان، ترجمۀ محمدعلی امیری، تهران: نشر نی.
پینکافس، ادموند (1382)، از مسئله محوری تا فضیلتگرایى، قم: دفتر نشر معارف.
جان‌بزرگی، مسعود (1387)، آموزش اخلاق، رفتار اجتماعی و قانونپذیری به کودکان (راهنمای عملی)، چ1، تهران: ارجمند.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، چ1، ج21، قم: اهل‌بیت.
حر عاملى، محمد بن حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم‏: مؤسسه آل‌البیتb.
حسنی، محمد و همکاران (1391)، مدرسه و تربیت اخلاقی، تهران: مدرسه.
حسنی، محمد و همکاران (1394)، رویکردهای نوین در تربیت اخلاقی، چ1، تهران: مدرسه.
داودی، محمد (1389)، سیره تربیتی پیامبر و اهل‌بیت؛ تربیت اخلاقی، زیر نظر علیرضا اعرافی، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
داودی، محمد (1394)، فلسفه تعلیم و تربیت مشاء، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دهقانی، محسن (1388)، فروغ حکمت، ترجمه و شرح نهایة الحکمة علامه سیدمحمدحسین طباطبایی، ج1، چ1، قم: بوستان کتاب.
راتب عدنان، سیما (بی‌تا)، تربیته الطفل فی الاسلام، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، آدرس اینترنتی:
http://education.iugaza.edu.ps/Portals/18/albums/pdf
رجبیان، زهره (1387)، سن بلوغ دختران، قم: جامعة الزهراءh.
رفیعی، بهروز (1392)، مربیان بزرگ مسلمان، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت.
رهنما، اکبر (1385)، «مقایسه دیدگاه کانت و خواجه‌نصیرالدین طوسی در زمینهٔ تربیت اخلاقی»، تربیت اسلامی، دوره 1، ش2، ص21−33.
سعید اسماعیل، علی و رضا محمدجواد (1390)، مکتب‌ها و گرایش‌های تربیتی در تمدن اسلامی، ترجمه، نقد و اضافات: بهروز رفیعی، تهران: سمت.
سلحشوری، احمد (1390)، «حدود و ثغور تربیت اخلاقی، تربیت معنوی و تربیت دینی، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی»، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، دوره 2، ش2، ص41−56.
شاملی، عباسعلی (1386)، مجموعه مقالات تربیت اخلاقی (پیش‌فرض‌ها و چالش‌ها)، قم: نشر معارف.
شعبانی، زهرا (1391)، «فرا تحلیل تحول اخلاقی در تحقیقات انجام‌شده طی سال‌های 1365−1388»، مجله پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، دوره 16، ش27، ص42−81.
شکوهی، غلامحسین (1387)، تعلیم و تربیت و مراحل، چ22، مشهد: به نشر (انتشارات آستان قدس رضوی).
شیخ صدوق [ابن‌بابویه، محمد بن على] (1413ق)‏، من لا یحضره الفقیه‏، تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفارى، قم‏: دفتر انتشارات اسلامى.
شمشیری، بابک (1385)، تعلیم و تربیت از منظر عشق و عرفان، تهران: طهوری.
ملاصدرا (1363)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، چ3، 20ج، بیروت: دار احیاء التراث. 
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1374)، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، 20ج، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طوسى، خواجه نصیرالدین (1360)، اخلاق ناصرى، تصحیح مجتبى مینوى و علىرضا حیدرى، تهران: سهامی عام.
ــــــــــــــ (1369)، اخلاق ناصرى، تصحیح مجتبى مینوى و علیرضا مرادی، تهران: خوارزمی.
عطاران، محمد (1365)، «نظریات علمای بزرگ مسلمان در باب تربیت کودک»، تربیت، س2، ش1، ص20−23.
غزالی، محمد (1352)، احیاء علوم الدین، ترجمه مؤیدالدین محمد خوارزمی، به کوشش حسین خدیوجم، ج4، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ــــــــــــــ (1387)، احیاء علوم الدین، ترجمه مؤیدالدین محمد خوارزمی، به کوشش حسین خدیو، ج4، قم: تبیان.
فروغی، محمدعلی (1379)، سیر حکمت در اروپا، تهران: البرز.
فقیهی، سیداحمد (1393)، روش‌های تربیت اخلاقی در المیزان، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe.
قائمی، علی (بی‌تا)، مجموعه بحث‌ها در زمینهٔ خانواده و تربیت کودک، تهران: دارالتبلیغ اسلامی.
کانت، امانوئل (1363)، تعلیم و تربیت، ترجمه غلامحسین شکوهی، تهران: دانشگاه تهران.
کریمی، عبدالعظیم (1390)، مراحل شکل‌گیری اخلاق در کودک (با تأکید بر رویکردهای تحولی)، چ3، تهران: عابد.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تحقیق و تصحیح علی‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران‏: دارالکتب الإسلامیة.
گلستانی، سیدهاشم (1380)، «نقد و تحلیل تربیت اخلاقی از نظر بعضی از متفکران اسلامی»، علوم تربیتی و روان‌شناسی، ش7، ص115−130.
لیکونا، توماس (1375)، چگونه فرزندان خوب تربیت کنیم، ترجمه مهدی قراچه داغی، تهران: اوحدی.
مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى (1406)، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (ط−القدیمة)، تحقیق و تصحیح حسین موسوى کرمانى و علی پناه اشتهاردى، قم‏: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور.
مرعشی، سیدمنصور؛ مسعود صفایی مقدم و پروین خزامی (1389)، «بررسی تأثیر اجرای برنامه آموزشی فلسفه برای کودکان به روش اجتماع پژوهشی بر رشد قضاوت اخلاقی دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی شهر اهواز»، مجله تفکر و کودک، ش1، ص83−102.
مصباح یزدی، محمدتقی (1387)، اخلاق در قرآن، تحقیق و نگارش: حسن اسکندری، چ1، قم: مؤسسه امام خمینیe.
مطهری، مرتضی (1368)، فلسفه اخلاق، قم: صدرا.
مقربی، نواب (1394)، «فلسفه کودکی از دیدگاه صدرالمتألهین»، مجله فلسفه و کودک بنیاد حکمت اسلامی صدرا، ش9، ص29−48.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1981م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج1−9، بیروت: دار احیاء التراث.
نوردنبو، س.ا. (1376)، فلسفه تعلیم و تربیت در جهان غرب، ترجمه محمد عطاران، از کتاب: فلسفه تعلیم و تربیت معاصر، تهران: محراب قلم.
Steven, C., (2014), Practice and Enlightenment: Aristotle and Kant on Moral Education, Submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Arts, Dalhousie University Halifax, Nova Scotia.
Joan F. Goodman, (2000), “Moral Education in Early Childhood: The Limits of Constructivism”, Early Education and Development, 11; 1, 37-54.
Judith G. Smetana, (1999), “Role of Parents in Moral Development: A Social Domain Analysis, The Journal of Moral Education, vol. 28, N. 3, P. 311.
Lickona, T., (1999), “Character Education”, In: Reigeluth, C.M. (Ed) (1999), Instructional - Design Theories and Models, Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Association Publishers. P: 590-612.
Narvaez, D., Rest. J., (1995), “The Four Components of Acting Morally”, In Moral Behavior and Moral Development: An Introduction, ed.W. kurtines and J. Gewirtz, 385-400. New york: Mcgrow-Hill.
Narvaez, D., (2006), “Integrative Ethical Education”, In M. Killen & J. Smetana (Eds), Handbook of Moral development (pp. 703-733). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Narvaez, D., (2008), “Human Flourishing and moral Development: Gognitive and Neurobiological off Virtue Development”, In: l.p.Nucci & D. Narvaez (Eds), Hand book of Moral and Character Education (pp310-327), New York: Rutledge.
Narvaez, D., (2008b),“Triune Ethics: The Neurobiological Roots of Our Multiple Moralities”, New ideas In Psychology, 26, 95-119.
Narvaez, D.,&  Lapsley, D., (2005), “The Psychological Foundations of Everyday Morality and Moral Expertise”, In: D. Lapsley & Power, C. (Eds).,Character Psychology and Character Education, (pp. 140-165) Notre Dame: IN: University of Notre Dame Press.
Narvaez, D., (2010), “Moral Complexity: The Fatal Attraction of Truthiness and the Importance of Mature Moral Functioning”, Perspective on Psychological Science, 5 (2): 81-163.
Noddings, N., (2010), “Moral Education and Caring, Stanford University”, Theory and Research in Education, 8(2), 145-151.
Pekarsky, Daniel, (1983), “Moral Choice and Education”, Journal of Moral Education, 12: 1, 3-13.
Wilson, B. J. B., (1996), “First Steps in Moral Education,” Journal of Moral Education Vol: 25: Issue: 2, pp. 85-91.