بررسی تطبیقی دیدگاه شهید مطهری با دیدگاه متیو لیپمن درباره اهداف تعلیم و تربیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری فلسفه تطبیقی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)

چکیده

هدف اصلی این مقاله، بررسی تطبیقی دیدگاه شهید مطهری با دیدگاه لیپمن درباره اهداف تعلیم و تربیت با نظر به نظریه تعلیم و تربیت اسلامی و نظریه تعلیم و تربیت تأملی و برنامه «فلسفه برای کودکان» است. با توجه به این هدف، با مطالعه کتابخانه‌ای، نخست، دیدگاه‌های هر دو اندیشمند درباره موضوع پژوهش استخراج شد و سپس میان دیدگاه‌های آنها براساس روش توصیفی استنتاجی، مطالعه تطبیقی انجام شد.
مطهری و لیپمن بر تأمل، تفکر، اندیشه‌ورزی و تربیت عقلانی، به‌عنوان اهداف تعلیم و تربیت تأکید دارند؛ ولی این اهداف را غایی نمی‌شمرند؛ بلکه اهداف واسطی برای رسیدن به هدفی عالی‌تر در نظر می‌گیرند. مطهری بر آن است که هدف غایی تعلیم و تربیت، رسیدن به درجه بندگی خداوند و کسب مدارج معنوی است که در ذیل نظام ارزشی اسلام مطرح می‌شود؛ درحالی‌که هدف غایی «فلسفه برای کودکان»، آموزش کودکان و نوجوانان به‌منظور دستیابی به زندگی بهتر، با کیفیت‌تر، با تمدن، و شهروند دموکرات‌شدن است.
نتایج نشان می‌دهد با وجود برخی اشتراکات تعلیم و تربیتی میان مطهری و لیپمن، ازآنجاکه این دو از نظام‌های ارزشی و انسان‌شناختیِ متفاوت متأثر هستند، دیدگاه‌های آنها درباره هدف غایی تعلیم و تربیت با یکدیگر تفاوت دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Morteza Motahari's View and Matthew Lipman's Approach to the Goals of Education

نویسنده [English]

  • Fatemeh Sadr
Assistant Professor in Allama Tabatabaie University
چکیده [English]

The main goal of this research is comparing Motahari’s approach to goals of education, which is based on Islamic education, and Lipman’s approach to the theory of “Philosophy for Children”, which is based on reflective education. To achieve this goal, first the approaches of both scholars about the research subject were extracted from library sources; then, they were compared based on the descriptive-inductive method. Both Motahari and Lipman, emphasize on reflection, thinking, rational education and reasonableness as the goals of education, but not as ultimate goals; rather, they consider them as preliminary goals to achieve the more superior  goal. Motahari believes that the ultimate goal of education is reaching the degree of God’s servitude and obtaining the spiritual degrees, which is presented under the Islamic value system; While the most important goal of “Philosophy for Children”, is teaching the children and juveniles to attain a better and more qualified life and become civilized and democrat citizens.
The results of this research show that although we can find some educational similarities between Motahari and Lipman, because of their influence from different value and anthropological systems, their approaches to ultimate goal of education are different.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Goal of education؛ Islamic education؛ Philosophy for Children؛ p4c؛ Democracy
  • Motahhari
  • Lipman

مراجع

قرآن کریم (1387)، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، تهران: مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران.
اوژیه، فیلیپ (1381)، «تربیت معطوف به دموکراسی»، در بزرگ نادرزاد (گردآورنده و مترجم)، در باب دمکراسی، تربیت و اخلاق، (103−111)، تهران: چشمه.
باقری، خسرو (1378)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: مدرسه.
بنوآ، آلن دو (1378)، تأمل در مبانی دموکراسی، ترجمه بزرگ نادرزاد، تهران: چشمه.
دال، رابرت. ا (1389)، دربارۀ دموکراسی: سیر تحول و شرایط تحقق، ترجمه فیروز سالاریان، تهران: چشمه.
شاو، ران (1389)، فلسفه در کلاس درس: پرورش مهارت‌های فکری دانش‌آموزان و ایجاد انگیزه در آنان برای یادگیری، ترجمه مراد یاری دهنوی و روح‌الله حیدری، تهران: آوای نور.
صدر، فاطمه و قاسم پورحسن (1395)، «نقد نسبیت‌گرایی نظریه تربیتی لیپمن در مقایسه با نسبیت در هرمنوتیک فلسفی گادامر»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، ش31، ص1۳۷−1۶۳.
لیپمن، متیو (1389)، کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان (گفتگو با پیشگامان برنامه فبک)، ج1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
_______ (1388)، «فلسفه برای کودکان رویکرد جدیدی در فلسفه و تعلیم و تربیت»، فرهنگ، ترجمه سعید ناجی، ش69، ص151−176.
مطهری، مرتضی (1386الف)، مجموعه آثار (جلد دوم از بخش اصول عقاید)، ج2، تهران: صدرا.
_______ (1386ب)، حکمت و اندرزها، ج1، تهران: صدرا.
_______ (1388)، مجموعه آثار (جلد اول از بخش اصول عقاید)، ج1، تهران: صدرا.
_______ (1389الف)، مجموعه آثار (جلد سوم از بخش اصول عقاید)، ج3، تهران: صدرا.
_______ (1389ب)، مجموعه آثار، ج23، تهران: صدرا.
_______ (۱۳۸۹ج)، مجموعه آثار (اسلام و نیازهای زمان)، ج21، تهران: صدرا.
_______ (1390الف)، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: صدرا.
_______ (1390ب)، مجموعه آثار (نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، آینده انقلاب اسلامی و...)، ج24، تهران: صدرا.
_______ (1393الف)، هدف زندگی، تهران: صدرا.
_______ (1393ب)، مسئله شناخت، تهران: صدرا.
نقیب‌زاده، میرعبدالحسین (1387)، نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش. تهران: طهوری.
Cam, Philip, (2011), “Pragmatism and the Community of Inquiry”, Childhood & Philosophy: rio de janeiro, Vol. 7 (13), 103-119.
Davey Chester, Sarah, (2012), The Socratic Classroom (Reflective Thinking Through Collaborative Inquiry), Rotterdam (Netherlands): Sense Publishers.
Gardner, Susan T, (2012), “Teaching Children to Think Ethically”, Analytic Teaching and Philosophical Praxis,Vol. 32 (2), 75-81.
Golding, Clinton, (2007), “Pragmatism, Constructivism and Socratic Objectivity: The Pragmatic Epistemic aim of Philosophy for Children”, Conference Presentation © 2007 Philosophy of Education Society of Australasia.
Fieser, James & Dowden, Bradley (eds), (2007), “John Dewey”, In American Pragmatism- 2.The Internet Encyclopedia of Philosophy (2007), in text as (IEP), From:http://www.iep.utm.edu/dewey/.
Lipman, Mathew (1988), Philosophy Goes to School, Philadelphia: Temple University Press.
_______  (2003), Thinking in Education, 2nd edition, Cambridge: Cambridge University Press.
_______  (2005) “Interview with Matthew Lipman / Interviewer: Saeed Naji”, Thinking: The Journal of Philosophy for Children. Retrieved 01 feb, 2017, 23-29, Vol. 17 (4), From https://www.pdcnet.org/pdc/bvdb.nsf/purchase?openform&fp=thinking&id=thinking_2005_0017_0004_0023_0029.
_______  (2008), “Philosophy for Children's Debt to Dewey”, Michael Taylor & Helmut Schreier ( ed), Pragmatism, education & children: International philosophical perspectives. (143-152), Amsterdam/New York.
_______, Sharp, Ann Margaret & Oscanyon, F. S., (1980), Philosophy in the Classroom, Philadelphia: Temple University Press.
Murris, Karin, (2008), “Philosophy with Children, the Stingray and the Educative Value of Disequilibrium”, Journal of Philosophy of Education, 42 (3-4), 667-685.
Venter, Elza & Higgs, Leonie G., (2014), “Philosophy for Children in a Democratic Classroom”, Jornal of social sciences: Interdisciplinary reflection of contemporary society (J Soc Sci) 41 (1), 11-16

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار