تفسیر تربیتی به‌مثابه رشته علمی؛ در جستجوی گونه‌شناسی شمول‌گرایانه و جامع از تفسیر تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشیار گروه مطالعات برنامه درسی

2 دانشجوی دکتری رشته برنامه درسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

با طرح موضوع «تفسیر تربیتی» در دهه‌های اخیر در عرصه علوم حوزوی و علوم تربیتی، آثار متعددی درباره انواع و طبقه‌بندی آن نگاشته شده است؛ ولی تاکنون هیچ‌یک از این آثار، به‌صورت اختصاصی به بررسی گونه‌شناسی‌ها و انواع تفسیر تربیتی به‌طور همه‌جانبه نپرداخته است. این پژوهش با هدف بررسی انواع مختلف تفسیر تربیتی و ارائه طبقه‌بندی مفهومی شمول‌گرایانه و جامع به‌منظور معرفی تفسیر تربیتی به‌عنوان یک رشته علمی انجام شد. تحقق این هدف، طی دو مرحله اصلی، پیگیری شد: در مرحله نخست، دیدگاه‌های موجود درباره انواع تفسیر تربیتی احصاء، شرح، نقد و بازنگری شدند؛ در مرحله دوم، پس از ارائه طبقه‌بندی‌های جدید، از طریق باهم‌نگری طبقه‌بندی‌های جدید و بازنگری طبقه‌بندی‌های موجود به ارائه گونه‌شناسی جامع و شمول‌گرایانه از تفسیر تربیتی براساس معیارهای متعدد اقدام شد.
سرانجام، براساس سه شاخصه اساسی هر رشته علمی −غایت، موضوعات و مسائل، و روش− تفسیر تربیتی به‌مثابه یک رشته علمی مطرح می‌شود که براساس سه شاخص یادشده، گونه‌شناسی شمول‌گرایانه و جامع جدید و متمایز دیگری از تفسیر تربیتی ارائه شد. این پژوهش می‌تواند با نمایاندن افق‌ها و اضلاع و برداشت‌های جدید از تفسیر تربیتی، سمت و سوی جدیدی در حوزه‌های پژوهشی و آموزشی ایجاد کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Educational Interpretation as a Discipline: Seeking Inclusive and Comprehensive Typology of Educational Interpretation

نویسندگان [English]

  • Maqsud Amimkhandaghi 1
  • Fatemeh Sadat Ja’farnia 2
1 Associate Professor in Ferdowsi University/ Mashhad
2 Ph.D. Student of Educational Sciences in Ferdowsi University/ Mashhad
چکیده [English]

After the emergence of "educational interpretation" in recent decades in the field of theology and education, numerous works have been written about the related types and classification. None of those works, however, have exclusively dealt in detail with the study of typology and types of educational interpretation. This article aimed at studying different types of educational interpretation and presenting inclusive and comprehensive conceptual classification of educational interpretation as a scientific discipline. Achieving this goal has been pursued  in two main stages. Firstly, the existing views about the types of educational interpretation have been recognized, described, and reviewed. In the second stage, after the presentation of the new classification, we have presented, by integrating new categories and revising the existing ones, a comprehensive and inclusive typology of educational interpretation based on multiple criteria. Finally, based on three fundamental characteristics of each discipline – the goal, the issues, and the method – educational interpretation is presented as a scientific discipline and, based on these three criteria, a new and distinct comprehensive and inclusive typology of educational interpretation  has been provided. This research can be used for professors, students, researchers and theorists working in the field of education and Islamic studies and may be useful  in showing new horizons and new impressions of educational interpretation by provide a new direction in research and educational areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • educational interpretation
  • typology
  • classification
  • theorization
  • religious knowledge
  • discipline

مراجع

احسانی، محمد و علی‌همت بناری (1387)، «روش‌شناسی تفسیر تربیتی قرآن»،قرآن و علم، س1، ش3، ص1−15.
اسعدی، علی (1394)، مدل روشی تفسیر تربیتی، رساله دکتری دانشکده الهیات، قم: دانشگاه قم.
اسعدی، محمد و محمدباقر سعیدی‌روشن (1389)، آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
اعرافی، علیرضا (1393)، درآمدی بر تفسیر تربیتی، قم: مؤسسه اشراق و عرفان.
امین‌خندقی، مقصود (1393)، سخنرانی ارائه شده با عنوان نسبت میان حدودوثغور تعلیم و تربیت اسلامی با پژوهش‌های عملی و نظری،مشهد: جامعةالمصطفی العالمیه مشهد.
امین‌خندقی، مقصود (1389)، «تحلیلی بر میزان اهمیت و به کارگیری دستاوردهای علمی حوزه برنامه درسی در نظام‌های آموزشی شرکت‌های صنعتی: فرصت‌ها و تهدیدها»، مطالعات برنامه درسی، س5، ش19، ص139−169.
خیام، میترا (1389)، تبیین نظام تربیتی مبتنی بر سیره نظری و عملی پیامبرn، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه الزهراء.
جلیلی، سیدهدایت (1387)، تفسیر موضوعی، چیستی، بنیان‌ها و پیش‌فرض‌ها، قم: بوستان کتاب.
سجادی، سیدابراهیم (1378)، «شهید مطهری و دیدگاه‌های تربیتی قرآن»، پژوهش‌های قرآنی، س5، ش18، ص74−117.
شاکر، محمدکاظم (1381)، «ترمینولوژی مبانی و روش‌های تفسیر قرآن»، مقالات و بررسی‌ها، س35، دفتر 72، ص139−151.
صالحی، سیدعباس (1388)، «تربیت اندیشی قرآنی»، پژوهش‌های قرآنی، س15، ش59−60، ص4−29.
عطایی، خالد (1390)، اعجاز تربیتی قرآن کریم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم قرآنی، تهران: دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم.
علوی‌مهر، حسین (1389)، روش‌ها و گرایش‌های تفسیری، قم: اسوه.
رضاداد، علیه (1388)، «روش‌های نوین در عرصه تفسیر قرآن کریم»، پژوهش دینی، ش19، ص103−116.
رفیعی‌محمدی، ناصر (1386)، سیر تدوین و تطور تفسیر علمی قرآن، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
کاظمی، ابوالفضل (1392)، جریان‌شناسی گرایش تربیتی در تفاسیر قرآن کریم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده الهیات، قم: دانشگاه قم.
مؤدب، سیدرضا (1385)، روش‌های تفسیر قرآن، قم: دانشگاه قم.
ناطقی، غلامحسین (1387)، «قلمرو تفسیر تربیتی»، قرآن و علم، ش3، ص1−12.
هاشمی علی‌آبادی، سیداحمد (1392)، «روش‌شناسی تفسیر تربیتی»،معارف، ش100، ص2.
Hongcai, W., (2007), “Education: a Discipline or a Field”, Frontiers of Education in China, Vol. 2, Issue 1: 63-73.
King, A. & Brownell, J., (1966), The Curriculum and Disciplines of Knowledge: A theory of Curriculum Practice, New York: John Wiley & Sons.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار