تبیین فلسفی نسبت میان حیا و حجاب و دلالت‎های تربیتی آن در تربیت اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت، گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 استادیار، گروه آموزشی مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان‎شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

3 استادیار، گروه آموزشی مدیریت و برنامه‎ریزی آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان‎شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تبیین فلسفی نسبت میان حیا و حجاب در تربیت اسلامی و ارائه دلالت‎های تربیتی این رابطه است. پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش توصیفی−تحلیلی انجام شد. ابتدا به شیوه توصیفی به بررسی مفهوم و جایگاه حیا و حجاب در متون تربیت اسلامی با بهره‎گیری از آیات قرآن، احادیث و روایات مبادرت شد. سپس تحلیل‎ها در ارتباط با نسبت میان حیا و حجاب به عمل آمد. نتایج نشان داد حیا در مقایسه با حجاب امری فطری، درونی و زیربنایی است. نسبت میان حیا و حجاب به شیوه‎ای نمادین اینگونه است که حجاب لباس حیا بوده و امری بیرونی و روبنایی است. هر چند حفظ آن در جامعه اسلامی ارزش محسوب شده و واجب است. لذا بیدارساختن و زنده نگاه داشتن فطرت حیا مقدم بر توصیه صرف به حجاب است. نتیجه آنکه از منظر تربیت اسلامی، دستور مستقیم به رعایت حجاب بدون پرورش بعد فطری حیا که از دوران کودکی صورت می‎گیرد، نوعی شتابزدگی در تربیت به حساب می‎آید. براین‎اساس، پیشنهاد می‎شود در برنامه‎ها و اقدامات تربیتی، توصیه به رعایت حجاب همراه با بیدار ساختن امر فطری حیا صورت گیرد و بدون پرورش فطرت حیا و بدون ملاحظه نقش مقدمه‎ای حیا، اقدامات در خصوص توصیه به رعایت حجاب مؤثر نخواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Philosophical Explanation of the Relationship between Modesty and Hijab and its Educational Implications in Islamic Education

نویسندگان [English]

  • Fereshteh Zolfaghari 1
  • Ali Sattari 2
  • Maryam Banahan Qomi 3
1 MA in History and Philosophy of Education, Department of Educational administration and Planning, Faculty of Educational Sciences and Psychology, al-Zahra University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Educational Administration and Planning, Faculty of Education and Psychology, Alzahra University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Educational Administration and Planning, Faculty of Education and Psychology, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of the current research is to explain the philosophical relationship between modesty and hijab in Islamic education and present the educational implications of this relationship. The research was conducted with a qualitative approach and using a descriptive-analytical method. First, in a descriptive way, the concept and place of modesty and hijab in Islamic education texts were investigated by using Quranic verses, hadiths and traditions. Then the analysis was done on the relationship between modesty and hijab. The results showed that modesty is a natural, internal and underlying thing compared to the hijab, and in the relationship between modesty and the hijab is in a way that hijab is a symbolic garment of modesty and is an external, superstructure, although it is valuable and necessary to preserve hijab as a symbolic matter in the Islamic society. Therefore, awakening and keeping the nature of modesty alive precedes recommending hijab. As a result, from the point of view of Islamic education, a direct command to observe hijab without cultivating the natural aspect of modesty that takes place from childhood is considered a kind of haste in education. Accordingly, it is suggested that, in educational programs and actions, the recommendation to observe the hijab should be made after awakening the innate nature of modesty, and without the cultivation of the nature of modesty and without considering the preliminary role of modesty, taking measures regarding the observance of the hijab will not be effective.

کلیدواژه‌ها [English]

  • philosophy
  • modesty
  • Islamic upbringing
  • chastity
  • hijab

مراجع

  1. قرآن کریم.

    * نهج البلاغه.

    1. آقاشریفیان اصفهانی، مهرداد (1397)، «مطالعۀ تطبیقی حیا در آموزه‎های اشلامی و معماری سنتی»، فصلنامۀ علمی پژوهشی پژوهش نامۀ اخلاق، ش40.
    2. ابن حجاج، مسلم (بی‎تا)، الجامع الصحیح، ج۱، بیروت: دارالفکر.
    3. اختری، و دیگران (1393)، عفاف و حجاب از دیدگاه نوروبیولوژی، تهران: موسسه فرهنگی هنری شهید آوینی.
    4. اسدیان، صدیق؛ ثریا قطبی، محمدرضا شعیری (1394)، «طراحی مقدماتی مدل حیا مبتنی برداشت از آیات قرآن و مقایسه آن با روان‎شناسی شرم»، در روان‎شناسی بالینی و شخصیت، 22(12)، 145−
    5. اسلاملو، نعیمه (1398)، جواهرانه، تهران: تلاوت آرامش.
    6. اسماعیل‎نیا، محمود (1366). «اخلاق»، پایگاه مجلات تخصصی نور.
    7. انوری، حسن (1382)، فرهنگ بزرگ سخن، انتشارات سخن.
    8. بانکی پورفرد، امیرحسین (1383)، حیا، اصفهان: حدیث راه عشق.
    9. پاینده، ابوالقاسم (1363)، نهج‎الفصاحه، تهران: دنیای دانش.
    10. پسندیده، عباس (1383)، پژوهشی در فرهنگ حیا، قم: دارالحدیث.
    11. تمیمی ‎آمدی، عبدالواحد (1366)، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    12. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (۱۳۷۸)، غرر الحکم دررالکلم، (ترجمه رسولی محلاتی)، ج1، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    13. جوادی آملی، عبدالله (1385)، تفسیر تسنیم، ج2، تنظیم و ویرایش علی اسلامی، قم: مرکز نشر اسراء.
    14. جوهری، ابونصر اسماعیل‎بن‎حماد (1407 ﻫ.ق)، الصحاح تاج اللغه، تحقیق: احمد عبدالغور، بیروت: دارالعلم للملایین.
    15. حرعاملی، محمدبن حسن (1412)، وسابل الشیعه الی تحصیل مسایل الشیعه، ج15، قم: موسسه آل‎البیتb لاحیا التراث.
    16. حرعاملی،محمدبن‎حسن (1372)، وسابل الشیعه الی تحصیل مسایل الشیعه، ج7، قم: موسسه آل‎البیتb لاحیا التراث.
    17. دهخدا، علی اکبر (1377)، لغت نامۀ دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. برگرفته از: سایت کتابخانه روزگار به آدرس rouzegar.com
    18. راغب اصفهانی، حسین‎بن‎محمد (1412)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالشامیه، برگرفته از: کتابخانه دیجیتالی نور به آدرس: ir
    19. راغب اصفهانی، حسین‎بن‎محمد (1414)، الذریعه الی مکارم الشریعه، قم: الشریف الرضی، برگرفته از: کتابخانه دیجیتالی نور به آدرس: ir.
    20. سیفیان، محمدکاظم؛ محمودی، محمدرضا (1386)، «محرمیت در معماری سنتی ایران»، نشریۀ هویت شهر، سال اول، ش1.
    21. صدرحاج سید جوادی، احمد؛ بهاءالدین خرمشاهی و کامران خانی (1376)، دایرةالمعارف تشیع، تهران: شهید سعید محبی.
    22. صدوق، محمدبن‎علی (1361)، معانی الاخبار، ج۱، قم: چاپ علی‎اکبر غفاری.
    23. طباطبایی، سید محمدحسین (1374)، المیزان فی تفسیر القران، ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
    24. غفرانی، محمد و مرتضی آیت‎الله زاده‎شیرازی (1385)، فرهنگ اصطلاحات روز، تهران: انتشارات امیرکبیر.
    25. غلامی، علی (1393)، مسئله حجاب در جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه امام صادقj.
    26. کلینی، محمدبن یعقوب (1366)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    27. مجلسی، علامه محمد باقربن‎محمد تقی (1362)، بحارالانوار لدرر الاخبار الائمة الاطهار، بیروت: مؤسسه الوفا.
    28. مجلسی، علامه محمد باقربن‎محمد تقی (1368)، مشکات الانوار، قم: نشر مقدس مسجد جمکران.
    29. محمودی، عباسعلی(1351)، نطق و شعور جانوران یا اسراری از زندگی حیوانات، تهران: بعثت.
    30. مصباح یزدی، محمدتقی (1391)، پندهای امام صادقj به رهجویان صادق، انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى. نسخۀ الکترونیکی، برگرفته از: https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=593210
    31. مصطفوی، حسن (1380)، تفسیر روشن، ج2، تهران: مرکز نشر کتاب.
    32. مطهری، مرتضی (1379)، مسئلۀ حجاب، تهران: صدرا.
    33. ملاصدرا، (1383)، شرح اصول الکافی، تهران: موسسه ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    34. Hyder, N. Parrington, C.A, Hussain, M. (2015), Experiences of Hijabi Women: Finding a Way Through the Looking Glass for Muslim Americans, advancing Women in Leadership (35), pp. 172−177,
    35. Sheen, M. Yekani, H.A.K, Jordan, T.R. (2018), Investigating the effect of wearing the hijab: Perception of facial attractiveness by Emirati Muslim women living in their native Muslim country, PLoS ONE, 13(10): e0199537. https://doi. org/10.1371/journal.pone.0199537.

     

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار