طراحی الگوی آموزش هنر مبتنی بر تربیت اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر، طراحی الگوی آموزش‎هنر مبتنی بر تربیت اسلامی در دوره ابتدایی است.
روش: برای دستیابی به این هدف از رویکردآمیخته و روش‎کیو استفاده شده‎است. برای جمع‎آوری اطلاعات از روش نمونه‎گیری هدفمند با 15 نفر از معلمان با تجربه دوره ابتدایی در استان فارس مصاحبه نیمه‎ساختار یافته انجام شده‎است. معیار انتخاب تعداد نمونه اشباع داده‎ها بود. در بخش دوم به‌منظور امتیازدهی به گزینه‎های کیو که برگرفته از نتایج کیفی بود از 27 نفر معلم با تجربه کمک گرفته شد.
یافته‌ها: داده‎های جمع‌آوری شده با روش تحلیل عامل کیو تجزیه و تحلیل و خوشه‎بندی شد و آموزش هنر مبتنی بر تربیت اسلامی را با 5 عامل معرفی کرد که عبارت‌اند از 20 فعالیت آموزشی، 11 روش تدریس، 27 هدف آموزش هنر مبتنی بر تربیت اسلامی، 18 مورد کمبودهای آموزشی و 12 راهکار در جهت بهبودکیفیت آموزش هنر مبتنی بر تربیت اسلامی. نتایج پژوهش نشان داد که در دوره ابتدایی به تربیت اسلامی با تلفیق هنر توجه چندانی نشده و دچار ضعف‎ها و کمبودهای فراوانی است که پس از بررسی و جمع‎بندی داده‎ها الگوی آموزش هنر مبتنی بر تربیت اسلامی به دست آمد. این الگو با بازنمایی و برجسته‎سازی واقعیت موجود خواهد توانست علاوه‎بر تقویت هویت اسلامی−ایرانی در دانش‎آموزان چشم‌انداز جامعی درباره آنچه که باید به وسیلۀ هنر در زمینه تعلیم و تربیت اسلامی کسب شود را ارائه می‎دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Designing a Model of art Education Based On Islamic Upbringing

نویسنده [English]

  • Mohammadhosein zarei
Assistant professor, Peyame Noor university, Tehran Iran
چکیده [English]

The purpose of the current research is to design an art education model based on Islamic Upbringing in elementary school. To achieve this goal, amixed approach and Q-method have been used. A semi-structured interview was conducted with 15 experienced elementary school teachers in Fars province to collect information using the purposeful sampling method. The criterion for selecting the number of samples was datasaturation. In the secondpart, the help of 27 experienced teacher was taken on order to score the Q option that were derived from the qualitative results. The collected data were analyzed and clustered with the Q factor analysis method and introduced art education based on Islamic Upbringing with 5 factors, wich include 20 educational activities, 11 teaching methods, 27 goals of teaching art based on Islamic Upbringing, 18 cases of educational deficiency and 12 solutions to improve the quality of art education based on Islamic education; the results of the research showed that in the elementary school, IslamicUpbringing with the integration of art was not given much attention and suffered from many weaknesses and deficiencies. By representing and highliting the existing reality, this model will be able to strengthen the Islamic- Iranian identity in students and provide a comprehensive perspectiveon what should be achieved through art in the field of Islamic Upbringing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Art Education
  • Islamic Upbringing
  • Elementary school

مراجع

  1. ابن‌مسکویه (1397)، پیرایه جان (ترجمه تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق ابن مسکویه)، مترجم: حسین قدمی، قم، انتشارات آیت اشراق.
  2. اردشیری، محمد؛ علیرضا فقیهی و مژگان محمدی نائینی (1401)، «طراحی الگوی تلفیقی مؤلفه‎های برنامه‎درسی و تربیت زیباشناختی در آموزش عالی»، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، دوره10، شماره (39)3، ص61−

https://doi.org/10.30473/etl.2023.65859.3892

  1. اسود، سیاوش و ادریس اسلامی (1400)، «برنامه درسی آموزش هنر در دوره ابتدایی از دیدگاه معلمان شهرستان مهاباد»، اندیشه‌های نوین تربیتی، دوره7، شماره1، ص183−
  2. اسود، سیاوش و ادریس اسلامی (1400)، «برنامه‎درسی آموزش هنر در دوره ابتدایی از دیدگاه معلمان شهرستان مهاباد»، فصلنامه اندیشه‎های نوین تربیتی، دوره17، شماره(1) 59، ص175−

DOI: 10.22051/JONTOE.2021.29322.2897

  1. انصاری‌مقدم، مجتبی (1399)، «تهدیدات فراروی تربیت اسلامی در عصر حاضر»، مطالعات و تحقیقات در علوم رفتاری، دوره2، شماره5، ص102−
  2. بختیاری، ابوالفضل و حسن خلجی (1391)، «کارکردهای تربیتی هنر قصه از نظر مولوی»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، دوره 20، شماره 17، ص91−
  3. برخورداری، مهین؛ حسنعلی بختیار نصرآبادی، محمدحسین حیدری و محمدرضا نیستانی (1396)، «واکاوی نقش آموزش هنر در تحقق اهداف برنامه‎درسی صلح‌محور»، پژوهش‎های آموزش و یادگیری، دوره 14، شماره(2) 26، ص93−
  4. پراز، محمدرضا؛ امیرمحمد جوهری و مسعود رضایی (1399)، «تربیت کودک از دیدگاه اسلام»، پژوهش و مطالعات علوم اسلامی، دوره16، شماره2، ص59−
  5. حسینی‌مقدم، معصومه السادات (1400)، «بررسی جایگاه معلم در شکل‎گیری تربیت اسلامی دانش‎آموزان»، پیشرفت‎های نوین در مدیریت آموزشی، دوره 2، شماره(4) 6، ص76−
  6. خاکباز، سیده عطیه؛ زهرا رهبرنیا و عظیمه السادات خاکباز (1400)، «بررسی جایگاه آموزش هنر بر مبنای جامعه در کتاب‎های درسی فرهنگ و هنر دوره اول متوسطه»، مطالعات برنامه‎درسی ایران، دوره 16، شماره 60، ص37−
  7. دانشتراک (9/6/1400)، جدول زمانبندی تدریس دروس پایه‎های اول تا ششم سال تحصیلی1400−1401، دسترسی آزاد،

https://daneshterak.ir/product/boodjebandi−1400

  1. درویشی، زهره؛ شهریار شهیدی، محمود حیدری و شهلا پاکدامن (1394)، «اثربخشی آموزش هنرهای تجسمی با استفاده از بسته آموزشی «آموزش هنر، حامی کودک نوآور» بر خلاقیت کودکان دبستانی»، روان‌شناسی افراد استثنایی، دوره5، شماره17، ص87−
  2. ذوالفقاریان، ملیحه و مرجان کیان (1393)، «واکاوی تجارب معلمان زن در تدریس هنر در مدارس ابتدایی: یک پژوهش کیفی»، نظریه و عمل در برنامه درسی، دوره2، شماره4، ص135−
  3. زمانی دارانی، فاطمه (1396)، بررسی مشکلات و محدودیت‌های درس هنر دوره متوسطه اول از دیدگاه معلمان (یک پژوهش کیفی، مورد مطالعه شهرستان فریدن)؛ اولین همایش بین‌المللی و سومین همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران، 13 اردیبهشت، تهران.
  4. زیبا‌کلام، فاطمه؛ نجمه احمدآبادی آرانی و آزاد محمدی (1395)، تبیین نقش و جایگاه زیباشناسی و هنر در تعلیم و تربیت اسلامی، هفتمین همایش ملی انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران (فلسفه تعلیم و تربیت و قلمرو علوم اجتماعی و انسانی)، دانشگاه شیراز، اردیبهشت ماه، 30 و 31.
  5. سلطانی‌نژاد، نجمه؛ نرگس کشتی آرای و سیدمحمد واعظی (1397)، «دلالت‎های حاکم بر برنامه‎درسی در رویکرد تعلیم و تربیت اسلامی به پدیده جهانی شدن با تأکید بر دیدگاه آیت‎الله جوادی آملی»، پژوهش در برنامه‎ریزی درسی، دوره 15، شماره (57) 30، ص43−
  6. سلیمانی، سارا و مبینا خیری (1400)، «فراتحلیلی کیفی بر ویژگی‌های محیطی مؤثر بر خلاقیت کودکان در مدارس و آموزشگاه‌ها»، مدیریت مدرسه، دوره9، شماره2، ص301−
  7. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش (1390)، تهران، دبیرخانه شورای انقلاب فرهنگی.
  8. سند ملی برنامه‎درسی، 28/12/1391.
  9. صابری، رضا؛ امیرحسین کیذوری، سکینه محبی امین و مجتبی پورکریمی هاوشکی (1394)، «طراحی الگوی برنامه درسی هنر آموزش‎های عمومی (ابتدایی و متوسطه)»، مطالعات برنامه‎درسی ایران، دوره 10، شماره 39، ص133−
  10. صالحی، اکبر و مصطفی یاراحمدی (1387)، «تبیین تعلیم و تربیت اسلامی از دیدگاه علامه طباطبایی با تأکید بر هدف‎ها و روش‎های تربیتی»، تربیت اسلامی، دوره 3، شماره7، ص23−
  11. طباطبایی، مینو؛ پروین عباسی و اعظم مرتهب (1395)، «بررسی موانع اجرای درس هنر از دیدگاه معلمان دوره ابتدایی شهر اصفهان»، فصلنامه مطالعات پیش‎دبستان و دبستان، دوره 1، شماره 3، ص1−15
  12. عابدینی بلترک، میمنت و ملوکه رضایی زارچی (1400)، «بررسی تأثیر آموزش هنر با رویکرد تربیت هنری بر علاقه به درس هنر و عشق به یادگیری»، مطالعات برنامه‎درسی ایران، دوره 16، شماره 60، ص127−
  13. عباسی، حجت الله (1400)، «بررسی تربیت دینی در دو دهه اول انقلاب اسلامی: با تکیه بر «طرح کلیات نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران»، آموزش معارف و تربیت اسلامی، دوره 2، شماره 1، ص8−
  14. علی حسینی، مسعود (1399)، «نقش آموزش هنر بر درمان آسیب‎های اجتماعی و تقویت باورهای دینی دانش‎آموزان»، پیشرفت‎های نوین در روانشناسی ، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، دوره 3، شماره 29، ص50−
  15. کاویانی، محمد (1388)، «تربیت اسلامی (گذر از اهداف کلی به اهداف رفتاری)»، پژوهش‎های میان‎رشته‎ای قرآن کریم، دوره 1، شماره 3، ص79−
  16. کیان، مرجان و محمود مهرمحمدی (1392)، «شناسایی وجوه و ابعاد مغفول برنامه‎درسی هنر دوره ابتدایی»، پژوهش‎های آموزش و یادگیری، دوره 20، شماره 3، ص1−
  17. مرادیان محمدیه، وحیده و سینا ترکاشوند (1400)، «تبیین هنر در اندیشه اسلامی و دلالت‎های آن در اهداف آموزش‎هنر»، مطالعات هنر و رسانه، دوره 3، شماره 5، ص75−
  18. مرتضوی، سیدمحمد (1392)، «موانع تربیت زمینه‎ساز»، فصلنامه مشرق موعود، دوره 7، شماره 26، ص41−
  19. مطهری، مرتضی (1382)، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: صدرا.
  20. موسوی، ستاره؛ محمدرضا نیسلی، محمدمسعود و احمدرضا نصر (1395)، «رویکرد اسلامی به هنر و برنامه‎های درسی هنری در آموزش عالی»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، دوره 24، شماره31، ص9−
  21. مهدی‌زاده تهرانی، آیدین؛ علیرضا عصاره، محمود مهرمحمدی و محمدرضا امام جمعه (1398)، «تبیین دیدگاه صاحب‌نظران درباره عناصر برنامه‎درسی آموزش هنر برای ارائه الگوی برنامه‎درسی تربیت معلم هنر (آموزش عالی)»، مطالعات برنامه‎درسی آموزش‎عالی، دوره 10، شماره 19، ص89−
  22. مهرمحمدی، محمود (1391)، برنامه درسی: نظرگاه‎ها، رویکردها و چشم‌اندازها، تهران: سمت.
  23. مهرمحمدی، محمود (1394)، آموزش عمومی هنر: چیستی، چرایی، چگونگی، تهران: انتشارات مدرسه.
  24. مهرمحمدی، محمود (1377)، «تلفیق در برنامه ‎درسی: تاریخچه، ضرورت، معیارها و اشکال»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت، شماره 1، ص15−
  25. میرزایی، مهدی؛ فاطمه حسین‌زاده و عباس عامری‌پور (1402)، «روش‎های تربیتی مؤثر در نهادینه کردن فرهنگ اربعین حسینی»، معارف حسینی، دوره 8، شماره30، ص45−
  26. میکائیلو، غلامحسین و شهرام واحدی (1395)، «رویکرد تلفیقی به برنامه‎درسی»، رویکردهای پژوهشی در علوم اجتماعی، شماره1، ص1−
  27. همت بناری، علی (1385)، «در تکاپوی ارائه مفهومی نو از تربیت اسلامی با تأکید بر آیات و روایات»، تربیت اسلامی، دوره 2، شماره 3، ص7−
  28. یعقوب‌زاده، آزاده و لاله آهنی (1395)، «هنر خوشنویسی و تربیت اسلامی»، تربیت اسلامی، دوره 11، شماره 23، ص1−
  29. Arif, A.M.;Nurdin,N.;& Elya,E (2023), Character Education Management at Islamic Grassroot Education: The Integration of Local Socialand Wisdom Valuse,Journal Management Pendidikan Islam, 7,2, 435− https://ejournal.unuja.ac.id/index.php/al−tanzim/index.
  30. Boyd, P,. Dakota,S,. Collins, D,.Hess,L,. Johnson,L,. & Trimble, C (2009), Arts Education Advocacy Tool Kit. Washington,The Kennedy Center Alliance for Arts Education Network. Https://www.kennedy−center.org/education/kcaaen/resources/artseducationnadvocacytoolkit.pdf.
  31. Brown,S.R (2003), Empowerment as Subjective Operant. Paper presented at the Workshop on “Measuring Empowerment: Cross−Disciplinary Perspectives” held at the World Bank in Washington D.C, on February 4 and 5,2003.
  32. Damio, S.M (2016), Q Methodology: an overview and steps to implementation,Asian Journal of University Education, 12(1).105−
  33. Duryat,H.M (2021), ParadigmaPendidikan Islam: Upaya Penguatan Agama Islam di Institusi yang Bermutu dan Berdaya Sain, Penerbit Alfabeta.
  34. Efendy, R.; Rahman,A.; Karim,A.R (2023), Scientific Transformation of Islamic Boarding schools through Role of Alums the Islamic Education Study Program, AL, Hayat: Journal of Islamic Education,7,2,355− https://doi.org/10.35723/ajie.v7i2.349.
  35. Herbert, J.D;& Mc Murray, J (1896), The Education of Children. Publication by Longmans, Green and co.
  36. Ravshanbekovich, M.R (2022), Didactic Principles In Fine Art Teaching And Factors Of Using The Spirtual Heritage Of Great Thinkers In Fine Art Lessons, Journal NX−A Multidisciplinary Peer Reviewed Journal,8,11.56−
  37. Tabroni,I,; Bumi,A.R (2022),Implementation of Islamic Education Learning with Social Care Participants Educated,Jurnal Multidisiplin Madani, 2,2,805− https://journal.yp3a.org/index.php/mudima/index.

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار