تبیین و نقد روش‎شناختی فرآیند تحلیل مفهومی تربیت در پژوهش «درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس، استادیار، دکترای تخصصی

2 دکترای تخصصی فلسفه تعلیم وتربیت ، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

هدف از این تحقیق، تبیین و ارزیابی روش‎شناختی فرایند تحلیل مفهومی «تربیت» در پژوهش «درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران» (باقری، 1389) است. تبیین این فرایند به روش تحلیل پس‎رونده و ارزیابی آن نیز به شیوه نقد بیرونی و درونی انجام شده است. در این راستا ابتدا تحلیل مفهومی مورد استفاده برای تعریف تربیت در این پژوهش، به لحاظ روش‎شناختی تبیین شده که به شناسایی هفت مفروض انجامیده است. سپس این فرایند و مفروضات و نتایج آن، از وجوه متعددی و  با تکیه بر پنج ملاک مورد نقد و ارزیابی واقع  شده‎اند.  اهم مواردنقد  عبارتند از: 1. بی‌توجهی به جنبه ابداعی فلسفه تربیت و وجه اعتباری مفهوم تربیت؛ 2. عدم استفاده از استدلال جدلی در پردازش مفهوم تربیت؛ 3. عدم اشاره به مبانی ناظر به بیان واقعیات و حقایق فطری زندگی انسان در تعریف تربیت؛ 4. ملاحظه نکردن نیازها و جنبه‌های اجتماعی زندگی انسان در تعریف تربیت؛ 5. ملتزم نبودن به ملاک‎های اعتباربخشی به مفاهیم تربیتی؛ 6. بی‌توجهی به بسیاری از مفاهیم تربیتی قابل درج در شبکه معنایی تربیت اسلامی؛ 7. در نظر نگرفتن جنبه‎های ثابت و متغیر برای مفهوم تربیت؛ و 8. فراگیرنبودن تعریف پیشنهادی تربیت نسبت به ابعاد مختلف تحول آدمی.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Methodological Explanation and Critique of the Process of the Conceptual Analysis of Education in the Research Entitled "An Introduction to the Philosophy of Education in the Islamic Republic of Iran"

نویسندگان [English]

  • Ali-Reza Sadeq-zada Qamsari 1
  • Sara Hanifa-zada 2
1 Faculty Member in Tarbiat Modarres University; Assistant Professor, Specialized PhD
2 Specialized PhD in Philosophy of Education, Tarbiat Modarres University
چکیده [English]

The purpose of this research is to methodologically explain and evaluate the process of the conceptual analysis of "education" in the research entitled "An Introduction to the philosophy of education in the Islamic Republic of Iran" (Baqeri, 2010) and to identify the strengths and weaknesses of this process and its results. This process has been explained by retrospective analysis and external and internal critique. To achieve the objectives of the study, the process of conceptual analysis used to define “education” in the “research” was methodologically explained, leading to the identification of seven methodological assumptions for this process. Then, its methodological assumptions were evaluated on the basis of a set of criteria that explain the methodology of processing educational concepts in the philosophy of education with an Islamic approach. These criteria are as follows: 1. No attention to the innovative aspect of the philosophy of education and the credential aspect of concept of education; 2. Not using controversial reasoning in processing the concept of education; 3. No reference to the foundations of stating the natural realities of the human life in defining education; 4. Not considering the needs and aspects of human’s social life in definition of education; 5. Not being committed to the criteria of accrediting educational concepts; 6. Ignoring many of the educational concepts that can be inserted in the semantic network of the Islamic education; 7. Not considering the fixed and changeable aspects of the concept of education; and 8. No far-reaching definition of education that convers various dimensions of human’s evolution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • philosophy of Islamic education
  • methodology
  • "conceptual analysis process of education""
  • literal and text-oriented approach
  • methodological explanation and review
  • Khosrow Baqeri

مراجع

 
1. اردبیلی، فاطمه، بهشتی، سعید (1393)، «نقد و بررسی رویکرد تلفیقی در فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی (بر مبنای فلسفه اسلامی)»، اسلام و پژوهش‌های تربیتی، س6، ش1، ص5−24.
2. اسدپور، امین (1396)، «ظرفیت‌های نظریه اعتباریات علامه طباطبائی در احیای حکمت عملی»، صدرا، ش21، ص146−154.
3. باقری، خسرو (1374)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی (جلد اول)، چاپ سوم، تهران: انتشارات مدرسه.
4. باقری، خسرو (1384)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی (جلد دوم)، تهران: انتشارات مدرسه.
5. باقری، خسرو (1387)، هویت علم دینی، چاپ دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
6. باقری، خسرو (1389)، درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران، جلد اول، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
7. باقری، خسرو (1391)، تعلیم و تربیت اسلامی؛ چارچوب تئوریک وکاربرد آن؛ تهران، شورای عالی انقلاب فرهنگی هیئت حمایت از کرسی‎های نظریه‎پردازی، نقد ومناظره.
8. باقری، خسرو و همکاران (1392)، رویکردها و روش‎های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
9. باقری خسرو (1392) حساب علم دینی در «هندسۀ معرفت دینی» بررسی انگارۀ علامه جوادی آملی کتاب نقد، زمستان 1392، ش69، ص75−128.
10. جوادی آملی،‌ عبدالله (1382)، سرچشمه اندیشه (مجموعه مقالات و مقدمات قرآنی)، قم: اسراء.
11. حنیفه‎زاده، سارا، صادق‎زاده قمصری، علیرضا؛ قراملکی احد فرامرز و ایمانی محسن (1397)،‌ «تبیینی روش‎شناختی از فرآیند تحلیل مفهومی در فلسفه تربیت با رویکرد اسلامی بر اساس نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطباییe»،‌ دوفصلنامه فلسفه تربیت، ش5.
12. صادق‎زاده قمصری، علیرضا (1382)، بررسی ارتباط معرفت‎شناختی دانش آموزش و پرورش با تعالیم وحیانی اسلام‏، رساله دکترا (به راهنمایی دکتر خسرو باقری)، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
13. صادق‌زاده قمصری، علیرضا (1391)، «تدوین فلسفه تربیتی اجتماع متناسب با فرهنگ اسلامی و ایرانی پیش نیاز تحول اساسی در نظام‌های تربیتی مدرن»، راهبرد فرهنگ، سال پنجم، بهار و تابستان 1391، ش17 و 18، ص51−92.
14. صادق‎زاده قمصری علیرضا و دیگران (۱۳۹۰)، مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران، متن مورد تأیید شورای عالی آموزش و پرورش و شورای عالی انقلاب فرهنگی (به عنوان مبنای نظری سند تحول بنیادین).
15. صادق‎زاده قمصری، علیرضا و حسنی، محمد (1397)، تبیینی از فلسفه تربیت در جمهوری اسلامی ایران، تهران: شورای عالی آموزش و پرورش.
16. صالح عبدالرحمان المیمان، بدریه (۱۴۲۰)، نحو تأصیل اسلامی لمفهومی التربیه واهدافها؛ دراسه فی التأصیل الاسلامی للمفاهیم. رساله ماجستیر جامعه ملک عبدالعزیز (المدینه النبویه).
17. صرامی، سیف‎الله (1385)، «جایگاه ادراکات حقیقی و اعتباری در علم اصول فقه نزد علامه طباطبایی»، پژوهش و حوزه، ش27، ص236−287.
18. علم الهدی، جمیله (۱۳87)، نظریه اسلامی تعلیم و تربیت، تهران: دانشگاه امام صادقj.
19. لطیفی، علی (1391)، تأملی بر رویکرد و روش فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی در کتاب «درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی ایران»، تربیت اسلامی، ش14، ص142−164.
20. الکیلانی ماجد عرسان (1419 /1998)، فلسفه التربیه اسلامیه: دراسه مقارنه بین فلسفه التربیه الاسلامیه والفلسفات التربویه المعاصره، لبنان: بیروت مؤسسه الریان.
21. محسنی، محمد آصف (1392)، «بررسی و نقد رویکردهای اثباتی به فلسفۀ تعلیم و تربیت اسلامی در جمهوری اسلامی ایران»، اسلام و پژوهش‌های تربیتی، ش10، ص39−56.
22. مدکور، علی احمد (1407/1987)، منهج التربیه الاسلامیه: اصوله وتطبیقاته؛ کویت؛ مکتبه الفلاح.
23. مرتضوی، سید محمد (1375)، اصول و روش‎ها در نظام تربیتی اسلام، مشهد: انتشارات گلنشر.
24. مهدی زاده، حسین (1383)، «کاوشی در ریشه قرآنی واژه تربیت و پیامد معنایی آن»، معرفت، ش59،
25. همت بناری، علی (1385)، «در تکاپوی ارائه مفهومی نو از تربیت اسلامی با تأکید بر آیات و روایات»، دوفصلنامه تربیت اسلامی، دوره 2، ش 3، ص7−40.
26. Alavi Ahmed Alhashemi Mariam (2016), A Theory of Islamic Education for Primary and Secondary Leve s :Implications for Curriculum Development, A thesis submitted in fulfilment of the requirements for the degree of DOCTOR OF PHILOSOPHY IN EDUCATION At The British University of Doubai.
27. Scott. D&. Morrison M. (2006), Key Ideas in Educattional Reaserch, London, continuum.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار