فراترکیبی بر الگوی تربیت شهروندی اسلامی مبتنی بر پژوهش‎های تجربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تربیت و مشاوره، واحدتهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران.

2 گروه تعلیم و تربیت اسلامی، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، تهران، ایران- استاد مدعوگروه تربیت و مشاوره، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران

3 گروه تربیت و مشاوره، واحدتهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

4 گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحدنراق، نراق، ایران.

چکیده

با هدف تدوین الگویی برای تربیت شهروند اسلامی از روش تحقیق فراترکیب به‎منظور ادغام نتایج تحقیقات قبلی از منابع تجربی پیشین مرتبط با پژوهش از منابع کتابخانه‎ای به‎عنوان جامعه آماری و با روش نمونه‎گیری هدفمند تعداد 15 مطالعه قبلی برای بررسی نهایی انتخاب و از روش تحلیل محتوای کیفی به روش کدگذاری برای تحلیل اطلاعات جمع‎آوری شده استفاده گردید و نتایج نشان داد که تربیت شهروند اسلامی از اصول 7گانه شامل: آزادی، عدالت، حفظ کرامت انسانی، اعتدال در رفتار، توحید، بهداشت و عقلانیت پیروی می‎کند که با استفاده از شاخص کاپا با مقدار 87/0 مورد تأیید و اعتبارسنجی متخصصان قرار گرفته، پیشنهادات ذیل ارائه گردید:
1. آموزش و پرورش با تدوین دوره‎های آموزشی، معلمان را با اصول تدوین شده در پژوهش، جهت اجرا و کاربرد در آموزشهای خود آشنا کند.
2. زمینه مشارکت جدی بخش‎های دولتی و غیردولتی به‎ویژه سازمان‎‎های مردم نهاد فعال در زمینه تربیت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و فردی (همچون سازمان تبلیغات اسلامی، نیروی انتظامی، شهرداری، میراث فرهنگی و گردشگری) فراهم شود.

3. زمینه‎ها و بسترهای مناسب از لحاظ اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی به‎منظور به‎کارگیری مفهوم «تربیت شهروندی اسلامی» در منابع و محتواهای آموزشی فراهم شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Meta-Synthesis on the Model of Islamic Citizenship Education Based on Empirical Research

نویسندگان [English]

  • jamaladin mustafa 1
  • Masoumeh Samadi 2
  • Mahshid Izadi 1
  • Fahimeh Ansariyan 3
  • Majid Rostami Bashmanie 4
1 Department of Education and Counseling, Central Tehran Branch, Islamic Azad University of Tehran, Iran
2 Department of Islamic Education, Institute of Education Studies, Tehran, Iran - Visiting Professor, Department of Education and Counseling, Central Tehran Branch,Azad University - Eslami, Tehran, Iran (Responsible author)
3 Department of Education and Counseling, Central. Tehran Branch, Islamic Azad University of Tehran, Iran.
4 Department of Management, Islamic Azad University, Naragh Branch, Naragh, Iran
چکیده [English]

With the aim of developing a model for training Islamic citizens, the meta-sythesis research method was selected in order to integrate the results of previous researches from previous empirical sources related to the research, from library resources as a statistical population, and  15 previous studies were selected thrpough purposive sampling method for final investigation. The qualitative content analysis method was used to analyze the collected data and the results showed that Education of Islamic citizens is one of the seven principles. These are freedom, justice, preservation of human dignity, moderation in behavior, monotheism, health and rationality. These were approved and validated by experts using Kappa index with the amount of 0.87, and the following suggestions were presented:
1. By developing training courses, the education system must familiarize the teachers with the principles developed in this research to implement and consider them in their education.
2. We must provide the ground for serious participation of governmental and non−governmental sectors, especially NGOs active in the field of social, political, economic, cultural and individual education (such as Islamic Propaganda Organization, Police Force, Municipality, Cultural Heritage and Tourism).
3. We must provide appropriate social, cultural, economic and political contexts for applying the concept of "Islamic citizenship education" in educational resources and materials.

کلیدواژه‌ها [English]

  • meta-synthesis
  • Model
  • Citizenship Education
  • Islamic Resources

مراجع

قرآن مجید
1. اخگر، مسعود و معصومه خلیلی (1395)، «مؤلفه‎های تربیت شهروندی از منظر قرآن و سنت»، ﭘﮋوﻫﺶ‎ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﻼﻣﯽ، 22(2) ﭘﯿﺎﭘﯽ109، ص151−181.
2. باقری، خسرو (1385)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، جلد 1، تهران: مدرسه.
3. پورطهماسبی، سیاوش و آذر تاجور (1390)، «حقوق و تربیت شهروندی در نهج البلاغه»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 2(2)، ص1−23.
4. تهرانی دوست، فاطمه (1383)، حقوق بشر در نهج‎البلاغه، نشر منیر، چ1.
5. جمالی تازه کند، محمد؛ محسن طالب‎زاده نوبریان و محمود ابوالقاسمی (1392)، «تحلیل جایگاه مؤلفه‎های تربیت شهروندی در محتوای برنامه درسی علوم اجتماعی دوره متوسطه»، پژوهش در برنامه‎ریزی درسی، 10(10)، ص1−19.
6. جوادی‎آملی، عبدالله (1377)، فلسفۀ حقوق بشر، چ2، قم: انتشارات اسراء.
7. حیدری، محمدحسین؛ کمال نصرتی‎هشی و محمد نریمانی (1392)، «اصول تربیت مبتنی بر مبانی ارزشی تربیت شهروندی از منظر اسلام»، مهندسی فرهنگی، 8 (76)، ص24−49.
8. خان محمدی هزاوه، حمیدرضا؛ حسن زارعی؛ محمد میره‎ای؛ سید حسن اخوان علوی و امین فرجی (1399)، «طراحی الگوی فرهنگ شهروندی اسلامی ایرانی مبتنی بر روش فراترکیب و راهکارهایی برای توسعه آن»، مدیریت فرهنگ سازمانی، 18(2)، (پیاپی 56)، ص۳۵۱−۳۷۷.
9. داودی، محمد و حسین کارآمد (1400)، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، نشر: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دانشگاه فرهنگیان، چاپ سوم.
10. دلق‎پوش، فرهاد (1393)، «مفهوم تربیت شهروندی در نهج‎البلاغه و استخراج دلالت‎های تربیتی آن»، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، چاپ نشده، دانشکدۀ روان‎شناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی.
11. سالار، صاحبه (1391)، «بررسی مفهوم و گستره آموزش و تربیت شهروندی در نهج البلاغه»، پایان نامۀM.A تاریخ و فلسفۀ آموزش و پرورش، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران، شهریور 1391.
12. سبحانی‎نژاد، مهدی؛ اکبر رهنما و احمد علی بهرام (1392)، «بررسی تربیت مدنی از دیدگاه امام علیj با تأکید بر نهج البلاغه»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 21(18)، ص69−91.
13. صالحی، اکبر؛ فرامرز محمدی پویا و سینا ترکاشوند (1398)، «ارائه الگویی برای تربیت شهروند تراز جامعه اسلامی براساس رهیافت‎هایی از رساله الحقوق امام سجاد»، تربیت اسلامی، 14(30)، ص131−154.
14. طاهرپور، محمد شریف (1394)، تربیت اسلامی در عصر جهانی شدن: مفهوم، مبانی، اصول و روش‎های تربیت شهروند جهانی از دیدگاه قرآن کریم، (پایان نامه چاپ نشدۀ درجه دکترا دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد).
15. علم الهدی، جمیله (1379)، «چشم اندازی به تربیت مدنی از دیدگاه اسلام»، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، (1)، 155−192.
16. فاتحی، فؤاد؛ ایراندخت فیاض؛ سعید بهشتی و کیوان بلندهمتان (1398)، «تحلیل مبانی تربیت شهروندی از منظر آموزه‎های قرآن کریم»، پژوهش دینی، (39)، ص235−263.
17. فرمهینی فراهانی، محسن (1389)، تربیت شهروندی: تاریخچه، رویکردها، اهداف، اصول، ضرورت، ابهاد، گستره، مطالعات تطبیقی، برنامه درسی، تهران: نشر آییژ.
18. عرفانه قاسم‎پورخوشرودی و حجت صفارحیدری (1394)، «مطالعه وضعیت و موانع توجه به مؤلفه‎های تربیت شهروند اسلامی در دانشگاه (مطالعه موردی دانشگاه مازندران) (براساس نهج‎البلاغه)»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 5 (2)، ص273−294.
19. کاظمی، محمود و بهرام بهرامی (1389)، «بررسی برخی از مؤلفه‎ها و اصول تربیت شهروندی و کرامت انسانی از منظر اسلام و قرآن»، سومین همایش ملی قرآن کریم سفینه النجاه عصر، تبریز، https://civilica.com/doc/162366.
20. کاظمی‎زاده، زهرا (1394)، «اصول شهروندی و تربیت شهروند در آیات و روایات اسلامی»، پایان نامۀM.A کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
21. کیشانی‎فراهانی، عزت‎الله؛ محسن فرمهینی‎فراهانی و اکبر رهنما (1392)، «مؤلفه‎های اساسی تربیت شهروندی اسلامیرانی»، مطالعات ملی، 14 (4)، ص51−74.
22. لطف‎آبادی، حسین (1385)، «آموزش شهروندی ملی و جهانی همراه با تحکیم هویت و نظام ارزشی دانش‎آموزان»، نوآوری‎های آموزشی، 5 (17)، ص11−44.
23. محمدی، حسین؛ محمد مزیدی و سعید بهشتی (1396)، «تحلیل مفهومی مراحل و ابعاد تربیت شهروندی»، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 8 (4)، ص83−104.
24. مطهری، مرتضی (1373)، مقدمه‎ای بر جهان بینی اسلامی، تهران: صدرا، ج چهارم.
25. ملاسلمانی، فرشته؛ علی قائمی و سعید بهشتی (1389)، «بررسی مبانی تربیت اجتماعی از دیدگاه امام سجادj در صحیفۀ سجادیه»، فصلنامۀ روانشناسی تربیتی، 17(6)، ص119−144.
26. وزیری، مژده و شیدا جهانی (1385)، «مهارت‎های شهروندی مورد نیاز دانش‎آموزان دبستان‎های شهرستان زلزله زدۀ بم»، نوآوری‎های آموزشی، 5 (17)، ص163−182.
27. هاشمی، سید احمد (1389)، «بررسی میزان استفاده از مفاهیم تربیت شهروندی در محتوای کتاب‎های تعلیمات اجتماعی دورۀ راهنمایی از دیدگاه دبیران»، رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، 4(1)، ص141−160.
28. Almaamari, S.N.A. (2009),Citizenship Education in Initial Teacher Education in the sultanate of Oman: An exploratore study of the perceptions of student teachers of social studies and their tutors. PhD Thesis in curriculum studies, faculty of Education, University of Glasgow, Scotland,UK.
29. Howard, R., at al (2005), What School Administrators Need to Know About Character and Citizenship Education.
30. Prior,w.(1999), What is means to be a good citizen in Australia. ACSA Preth.Australia.
31. Giroux, H.A. (1983), Theory and resistance in education: A pedagogy for the politics of the opposition. New York: Bergin and Garvey.
32. Sandelowski, M., & Barroso, J. (2006), Handbook for synthesizing qualitative research. Springer Publishing Company.
33. Voils, C. I., Sandelowski, M., Barroso, J., & Hasselblad, V. (2008), Making Sense of Qualitative and Quantitative Findings in Mixed Research Synthesis Studies. Field methods, 20(1), 3–25. https://doi.org/10.1177/1525822X07307463.
34. Wolf, Klaus Dieter(1999), “The new raison d,etat as a problem for democracy in world society”, European journal of International Relations,5(3), 333-63.
35. https://analysisacademy.com/8096/meta−synthesis−steps.html#−ftnref1.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار