چگونگی معرفی «نماز، روزه، جهاد، حج، خمس و زکات» در کتاب‌های درسی «تعلیمات اجتماعی» و «بخوانیم» مدارس دوره ابتدایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب

چکیده

با توجه به نقش کتاب‌های درسی در شکل‌دهی باورها و ارزش‌ها و ضرورت آموزش مفاهیم دینی از طریق دروس دیگر، همچنین اهمیت آموزش احکام عملی دینی در دوره ابتدایی، این مسئله قابل طرح است که احکام عملی اسلام شامل نماز، روزه، خمس، زکات، حج، جهاد در کتاب‌های بخوانیم و تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی چگونه ارائه شده‌اند. بنابراین هدف این پژوهش بررسی چگونگی پرداختن به «نماز، روزه، جهاد، حج، خمس و زکات» در کتاب‌های بخوانیم و تعلیمات اجتماعی دورة ابتدایی ایران است. که با استفاده از روش تحلیل محتوا مورد پژوهش قرار گرفت. طبقه‌بندی از نوع انباشتنی، واحد ثبت مضمون و واحد شمارش فراوانی در نظر گرفته شد. سؤالات پژوهش عبارت‌اند از: چه جنبه‌هایی از فریضه‌های نماز، روزه، خمس، زکات، حج و جهاد مورد توجه کتاب‌های بخوانیم و تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی است؟ آیا ارائه مباحث نماز، روزه، خمس، زکات، حج و جهاد در کتاب‌های بخوانیم و تعلیمات اجتماعی پایه‌های پنج‌گانه تحصیلی دوره ابتدایی متفاوت است؟ آیا ارائه مباحث نماز، روزه، خمس، زکات، حج و جهاد در موضوعات درسی بخوانیم و تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی متفاوت است؟ نتایج تحقیق بیانگر این است که مضامین جهاد با 1/78% و بعد از آن مضامین نماز با 48/16% بیشترین مضامین را به خود اختصاص داده‌اند. روزه با هفده مضمون، زکات با شش مضمون و حج با یک مضمون، در مراحل بعدی هستند، این در حالی است که در رابطه با خمس هیچ مضمونی نیست و همچنین اصلِ تداوم و فزایندگی مورد توجه برنامه‌ریزان محتوای کتاب‌های فارسی و اجتماعی نبوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

How to Present Pray, Fasting, One Fifth, Alms, Hajj, Jihad and So on in the Educational Books of Elementary Schools

نویسنده [English]

  • Mohammad Noorian
Assistant Professor of Islamic Azad University, Tehran Jonoob
چکیده [English]

Considering the role of textbooks in forming beliefs and values and the necessity of instruction for religious concepts through other subjects in one hand, and the importance of instruction for religious practical commandments in elementary levels in the other hand, this research is aimed to find a way which practical commandments including: pray, fasting, Jihad, one fifth, alms and Hajj can be presented in the elementary school textbooks such as Farsi and social textbooks. The method of research - being used here - was content analysis and the case was considered as record unit and frequency was as a counting method. Research questions are as follows: first, which aspects of the above-mentioned categories are considerable in the Farsi and social textbooks of elementary levels? Second, is the presentation of pray, fasting, one fifth, alms, Hajj and Jihad through fivefold level of elementary schools different from each other? Third, is their presentation through various subjects of those textbooks differing from each other, too?
Results showed that 78.1% of the educational contents presented in the textbooks belong to Jihad, 16.48% of them included pray, 3.84% to fasting, 1.35% to alms and 0.23% to Hajj. While the research didn't report any content referred to one fifth. The principles of continuity and augmentation have not been considered by curriculum planners in the Farsi and social textbooks.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • elementary textbooks
  • religious instruction
  • practical commandments