ارزش‌شناسی فارابی و دلالت‌های آن در تربیت اخلاقی (با تأکید بر اهداف، اصول و روش‌ها)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دوره‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس (گروه تعلیم و تربیت)

چکیده

فارابی، مؤسس فلسفه‌ی اسلامی که به عنوان معلم ثانی پس از ارسطو شناخته می‌شود، از فیلسوفان برجسته‌ی جهان اسلام است. نظریات فارابی در مباحث اخلاقی و ارزش‌شناسی مبنای اندیشه‌ی فیلسوفان و حکیمان پس از او در بحث اخلاق و تربیت اخلاقی قرار گرفته است. در این مقاله، ابتدا دیدگاه ارزش‌شناسی فارابی در موضوعات اساسی ارزش‌های اخلاقی تبیین و سپس دلالت‌های آن برای تربیت اخلاقی در خصوص اهداف، اصول و روش‌ها استنتاج می‌گردد.
از دیدگاه فارابی، ارزش‌ها از معقولات ثانویه‌ی فلسفی است. او ارزش‌های اساسی را مطـلق می‌داند. به نظر وی، غایت اخلاق، تحصیل سعادت است. وی سعادت را به دو بخش دنیوی و اخروی تقسیم می‌کند و سعادت دنیوی را مقدمه‌ی سعادت اخروی می‌داند. بر اساس دیدگاه ارزش‌شناسی فارابی، مهم‌ترین اهداف تربیت اخلاقی عبارت است از: شناخت و ایمان به خدا، تقرب به خدا، سعادت، تفکر و تأمل، تعقل و اعتدال. برخی از اصول و روش‌های به دست آمده از این دیدگاه به صورت اصل (روش‌ها) عبارت است از: استمرار در تغییر اخلاق و رفتار (محاسبه‌ی نفس ـ ضد)، تدریجی نمودن پرورش اخلاقی (سیر کمالی در واگذاری وظایف اخلاقی ـ تمرین و عادت)، تحول در نگرش (تصحیح معیار ارزش‌گذاری ـ توجه به امتحان الهی) و... .
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Farabi's Point of view on Axiology and its Implication for Moral Education (with emphasis on aims, principles and methods)

نویسندگان [English]

  • Mohssen Imani 1
  • Mohammad Esmaeil babaei 2
1 Assistant Professor, Department of Education, Tarbiat Modares University
2 MA Student, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Farabi, the founder of Islamic philosophy, also known as the second teacher (after Aristotle), is among the important philosophers of the world of Islam. His thoughts on ethical and axiological issues have formed the basis of philosophers and theosophers' thoughts on ethical and educational ethics. In this essay, the aim is to establish the axiological perspective of Farabi on fundamental ethical values first; and then to arrive at its implications for moral education with regard to goals, principles and methods.
Farabi's perspective values count among the secondary rational philosophicals. He considers fundamental values as absolute. In his belief, the end of morality is obtaining happiness and felicity. He divides happiness and felicity into worldly divisions. He considers worldly happiness to be the preliminary state to other worldly felicity.
Based on Farabi's axiological perspective, the most important goals of moral education include: knowledge of and faith in God, nearness to God, happiness and felicity, thinking and the practice of thought fullness, intellectuality and the middle path. Some of the principles and methods that arrive from this perspective include: the principle of continuation of change in moral attributes and actions and corresponding method accounting of  the self and against, the principle of gradual growth in moral education with the diffusion of moral responsibilities in a linear growth oriented perfection, practice and habit, the principle of change in perspective with the corresponding method of correcting the standard of valuation and attention paid to divine trials

کلیدواژه‌ها [English]

  • Axiology
  • Value
  • Farabi
  • moral education
  • moral education purposes
  • principles and methods