اصول تربیت توحیدی براساس آموزه‌های قرآن و ائمه اطهار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه بوعلی سینا (نویسنده مسئول)

2 عضو هیات علمی دانشگاه بو علی سینا

3 دانشیار دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

هدف از این مقاله بررسی و استخراج اصول تربیت توحیدی براساس آموزه‌های قرآن و ائمه اطهارb است. یکی از چالش‌های اساسی و مسائل نظام تربیت رایج، عدم استقرار نگرش جامع توحیدی در متربی است که این نقیصه خود را در فضای پر تردید عصر حاضر بیش از گذشته نمایان کرده است؛ اگرچه به توحید به‌عنوان غایت نهایی تربیت اسلامی تأکید فراوان و مکرری شده است؛ اما نظام تربیتی رایج تنها در مراحل اولیه تربیت به ارائه مطالبی سطحی در باب توحید می‌پردازد و در سایر مراحل تربیتی به این اصل اساسی و بنیادین آنچنان که لازم و شایسته است توجه نمی‌شود.
این مقاله با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی و استنتاجی به واکاوی متون اسلامی در رابطه با توحید و تربیت می‌پردازد و مبانی و اصول تربیت توحیدی را براساس آموزه‌های قرآن و ائمه اطهارb استخراج می‌کند. با توجه به مبانی انسان‌شناسی توحیدی در مبنای فقر وجودی انسان، اصولی همچون اصل معرفت، ارتباط و اتصال، تمنا، پرهیز از کثرت‌گرایی، اخلاص و رضا و خشنودی بررسی و در ارتباط با مبنای صیرورت انسان به سوی خدا، به اصول انتخاب، همت بلند و اراده قوی، تناسب و هماهنگی، تعالی و استعلا، حرکت درونی و استمرار پرداخته شد و در پایان نیز اصول تذکر، محبت، گشودگی و زیبایی‌شناسی در رابطه با مبنای فطرت الهی و گرایش‌های درونی ویژه انسان بررسی گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Principles of Monotheistic Education based on the Teachings of the Qur’an and Infallible Imams

نویسندگان [English]

  • kumars gheysari godarzi 1
  • Mansur Khoshkhu’i 2
  • Ahmad Salahshoori 3
1 PhD Student in Bu-Ali Sina University (author in chief)
2 Assistant Professor in Bu-Ali Sina University
3 Associate Professor in Bu-Ali Sina University
چکیده [English]

The present research aims at investigating and extracting the principles of monotheistic education based on the teachings of the Quran and the Infallible Imams. One of the most fundamental challenges and issues of the common education system is the non-establishment of the comprehensive monotheistic attitude in the educated person, an issue that is much striking in the doubtful atmosphere of the present era. Indeed, although monotheism has been frequently and repeatedly referred to as the ultimate goal of Islamic education, the existing education system deals only with the initial stages of education by presenting some superficial materials on monotheism. In other educational stages, little attention is paid to this basic principle. In the present study, we have used a descriptive, analytical and deductive method to explore the Islamic texts regarding monotheism and education and extract the tenets and principles of monotheistic education based on the Quran and the views of the Infallible Imams. Considering the bases of monotheistic anthropology in the basis of human’s existential poverty, the principles such as the principle of knowledge, relationship and connection, supplication, avoiding pluralism, sincerity, and consent and satisfaction were investigated, and regarding the human’s movement towards God, we dealt with the principles of selection, great effort and strong resolution, proportion and harmony, elevation and transcendence, internal motion and continuation. Finally, the principles of admonition, affection, openness and aesthetics regarding the basis of divine nature and internal orientations specific to human beings were studied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Monotheism
  • monotheistic education
  • the principles of monotheistic education
منابع
 
* قرآن کریم.
* نهج‌البلاغه.
* مفاتیح الجنان.
1. ابوطالبی، مهدی (1388)، تربیت دینی از دیدگاه امام علیg، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe.
2. باقری، خسرو؛ نرگس سجادیه و طیبه توسلی (1389)، رویکردها و روش پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
3. جوادی آملی، عبدالله (1383)، توحید در قرآن، قم: اسراء.
4. ــــــــــ ، (1381)، صورت و سیرت انسان در قرآن، قم: اسراء.
5. ــــــــــ ، (1386)، مراحل اخلاق در قرآن، قم: اسراء.
6. ــــــــــ ، (1389)، فطرت در قرآن، قم: اسراء.
7. ــــــــــ ، (1390)، تبیین براهین اثبات خدا، قم: اسراء.
8. رحیمیان، محمدحسن و محمدتقی رهبر (1380)، آیین تزکیه، قم: بوستان کتاب.
9. رزاقی، هادی (1379)، «تربیت بر مدار توحید»، مجموعه مقالات تربیت در سیره و کلام امام علیg، ص164−182.
10. طباطبایی، محمدحسین (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، ج12، قم: دفتر نشر اسلامی.
11. علم الهدی، جمیله (1379)، «غایت‌شناسی تربیت علوی»، مجموعه مقالات تربیت در سیره و کلام امام علیg، ص133−162.
12. ــــــــــ ، (1383)، «جنسیت در تربیت اسلامی»، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، شماره 8، ص59−92.
13. فاضلی، قادر (زمستان 1381)، «رابطه انسان و خدا در دعای عرفه امام حسین و امام سجادg»، میقات حج، شماره 42، ص4−25.
14. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضى (1417 ق)،‌ المحجة البیضاء، ج3، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
15. ــــــــــ ، (1406ق)، الوافی، ج4 و ج9، اصفهان: امام امیرالمؤمنین علىg.
16. ــــــــــ ، (1418ق)، علم الیقین‌، ج1، قم: بیدار.
17. کلینی، محمد بن یعقوب (1365)، الکافی، ج2، قم: دارالکتب الاسلامیه.
18. ــــــــــ ، (1387)، الکافی، ج1، قم: دارالحدیث.
19. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، ج‏93، بیروت: مؤسسة الوفاء.
20. ــــــــــ ، (1403 ق)، بحارالانوار، ج11، بیروت: دارالاحیاء التراث.
21. محمدی ری‌شهری، محمد (1375)، میزان الحکمه، ج3، قم: دارالحدیث.
22. ــــــــــ ، (1385)، نهج الذکر، ج1، قم: دارالحدیث.
23. ــــــــــ ، (1381)، منتخب میزان الحکمه، ج1، قم: دارالحدیث.
24. ــــــــــ ، (1384)، نامه حکمت امام حسینg، ج2، قم: دارالحدیث.
25. ــــــــــ ، (1385)، میزان الحکمه، ج13، قم: دارالحدیث.
26. ــــــــــ ، (1386)، میزان الحکمه، ج7، قم: دارالحدیث.
27. ــــــــــ ، (1386)، نامه حکمت پیامبرn، ج12، قم: دارالحدیث.
28. مروجی طبسی، محمدجواد (1383)، حقوق فرزندان در مکتب اهل‌بیتb، قم: بوستان کتاب.
29. مشایخی، شهاب‌الدین (1381)، «اصول تربیت از دیدگاه اسلام»، مجله حوزه و دانشگاه، شماره 32، ص50−68.
30. مکارم شیرازى، ناصر (1374)، تفسیر نمونه‌، ج1، تهران: دارالکتب الاسلامیه‌.
31. نوروزی، رضاعلی (1388)، «زیبایی‌شناسی از منظر علامه جعفری و پیامد‌های تربیتی آن»، مجله بانوان شیعه، شماره 21، ص109−132.