علیه برنامه درسی معنوی بشریت‌گرا؛ نقد آرای میلر براساس دیدگاه شهید مطهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

این‌ مقاله با هدف بررسی و نقد دیدگاه میلر درباره برنامه درسی معنوی براساس دیدگاه شهید مطهری انجام شد. برای این منظور آرای این دو اندیشمند درباره معنویت واکاوی شد. در بخش اول این مقاله، ویژگی‌های معنویت در دیدگاه میلر و در بخش دوم ویژگی‌های معنویت در دیدگاه شهید مطهری بررسی و تشریح شد و در بخش سوم نیز به نقد دیدگاه میلر درباره برنامه درسی معنوی براساس دیدگاه شهید مطهری پرداخته شد.
نتایج آشکارگر دو نوع نگاه متفاوت نسبت به معنویت است: نگاه نخست معنویت اومانیستی که رویکردی غربی است و نگاه دوم معنویت الهی که رویکردی دینی و اسلامی است. معنویت از نگاه میلر ذیل نگاه نخست است، که ریشه در آموزه‌های مکتب اومانیستی دارد؛ ازاین‌رو انسان و ابعاد (نیازهای) دنیوی او هستۀ مرکزی و غایت آن را تشکیل می‌دهد که در پرتو گزینش رویکرد تلفیقی از آیین‌های الهی و غیرالهی دسترس‌پذیر است؛ درحالی‌که شهید مطهری با رد دیدگاه اومانیستی صاحب‌نظرانی همانند میلر، معنویت را امری فطری و الهی دانسته، که بر محوریت حق مبتنی است و جز با آموزه‌های الهی و دینی به‌دست نمی‌آید؛ ازاین‌رو دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت باید آگاه باشند که نه تنها رویکرد جدیدِ غرب درباره معنویت، از روی اشتباه و تصور نادرست، معنویتی ناب و حقیقی تلقی نشود، بلکه از پیامدها و آثار پیدا‌و‌پنهانِ به‌کارگیری این رویکرد بر مخاطبان نظام آموزشی نیز آشنایی داشته باشند.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Against a Spiritual Humanity-Oriented Curriculum: a Review of Miller’s Positions Based on Murteza Mutahhari’s Views

نویسندگان [English]

  • Maqsud Amimkhandaghi 1
  • Zahran Eslamiyan 2
1 Associate Professor in Ferdowsi University of Mashhad
2 Ph.D. Student of Educational Sceinces/ Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The present study has been conducted to review and evaluate Miller’s position about spiritual curriculum based on Mutahhari’s view by scrutinizing their ideas about spirituality. In the first part, features of spirituality in Miller’s view, and in the second part, features of spirituality in Mutahhari’s view  have been described. In the third part, Miller’s idea about spiritual curriculum has been criticized based on Mutahhari’s view.
The results show that there are two different views about spirituality: the first view is the humanistic spirituality which is a western approach and the second view is the divine spirituality which is the religious and Islamic one. The spirituality demonstrated by Miller is originated from humanism doctrine. Its core and its ultimate goal consist of human and human’s needs and it can be achieved by the combined approach of divine and non-divine religions, while Mutahhari rejected the humanistic view of some experts like Miller, and considered the spirituality as an innate and divine reality based on the truth, which can be achieved merely by divine and religious teachings. Therefore, those who are responsible for educational systems should beware not to consider the new western approach about spirituality wrongly as the real spirituality, and be aware of the consequences of applying this approach in educational systems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spirituality
  • education
  • spiritual curriculum
  • Miller
  • Mutahhari
امین‌خندقی، مقصود و محمود مهرمحمدی (1387)، «مقایسه ایدئولوژی‌های آیزنر و میلر: نگاهی دیگر»، مطالعات تربیتی و روان‌شناسی، دوره 10، ش1، ص27−45.
ایزدی، صمد؛ مصطفی قادری و فاطمه حسینی (1393)، «امکان‌سنجی اجرای برنامه درسی با رویکرد معنوی در دوره متوسطه»،پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، س11، دوره 2، ش14، ص34−50.
اسلاتری، پاتریک (1392)، برنامه‌ریزی درسی در عصر پست‌مدرن، ترجمه صمد ایزدی، مصطفی قادری و فاطمه حسینی، تهران: آوای نور.
باغگلی، حسین (1392)، مطالعه انتقادی «تربیت معنوی» در دنیای معاصر: مقایسه رویکردهای دینی و نوپدید در عرصه تربیت، پایان‌نامه دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده علوم تربیتی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
پیراسته‌مطلق، علی اکبر و زهرا نیک‌منش (1391)، «نقش معنویت در کیفیت زندگی بیماران مبتلا به ایدز»، مجلهعلمیپژوهشیدانشگاهعلومپزشکیشهیدصدوقییزد، دوره 20، ش5، ص571−581.
رحیمی، نرگس و صغری صالحی (1391)، «عرفان حقیقی و عرفان‌های کاذب»، معرفت، س21، ش177، ص101−118.
میلر، جان. پی. (2000)، آموزش ‌و پرورش و روح: به سوی یک برنامه درسی معنوی، ترجمه نادرقلی قورچیان، تهران: فراشناختی اندیشه.
میلر، جان. پی. (1983)، نظریه‌های برنامه درسی، ترجمه محمود مهرمحمدی، تهران: سمت.
مطهری، مرتضی (1386)، آزادی معنوی، چ37، تهران: صدرا.
ــــــــــ (1354)، امدادهای غیبی زندگی بشر، قم: صدرا.
ــــــــــ (1373)، انسان در قرآن، چ15، تهران: صدرا.
ــــــــــ (1373)، اسلام و مقتضیات زمان، ج1، چ9، تهران: صدرا.
ــــــــــ (1374)، گفتارهای معنوی، تهران: صدرا.
ــــــــــ (1378)، یادداشت‌های استاد مطهری، تهران: صدرا.
ــــــــــ (1379)، سیری در نهج‌البلاغه، تهران: صدرا.
ــــــــــ (1380)، فطرت، تهران: صدرا.
ــــــــــ (1381)، انسان و ایمان، تهران: صدرا.
ــــــــــ (1364)، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی (1−7)، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ــــــــــ (1382)، ده گفتار، تهران: دانشگاه امام صادقj.
ــــــــــ (1389)، مجموعه آثار، ج2، تهران: صدرا.
ــــــــــ (1389)، مجموعه آثار، ج23، تهران: صدرا.
ــــــــــ (1389)، مجموعه آثار، ج24، تهران: صدرا.
ــــــــــ (1375)، انسان کامل، چ14، تهران: صدرا.
ــــــــــ (1390)، انسان کامل، چ49، تهران: صدرا.
مهدوی کنی، محمدرضا (1374)، نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، تهران: دفتر نشر
فرهنگ اسلامی.
یارمحمدیان، محمدحسین؛ احمدعلی فروغی ابری؛ ابراهیم میرشاه جعفری و احمدرضا اوجی‌نژاد (1391)، «بررسی تطبیقی رویکردهای تربیت معنوی با توجه به مؤلفه‌های برنامه درسی در چند کشور جهان»، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، س3، ش1، ص83−99.
Miller, John, P. ;‌Brantmeier, Edward,  J,;  Lin ,Jing, (2010), Spirituality, Religion, and Peace Education, Information Age Publishing.
Miller, John P.;  Karsten, Selia; Denton, Diana; Orr, Debroah; Kates, Isabella Colalill (2005), HolisticLearningAndSpiritualityInEducation, BreakingNewGround, State University Of New York Press, Albany.
Miller, John, P.,  (2010), WholeChildEducation, University Of Torento Press.
Miller, John, P.,  (2005), Educatingforwisdomandcompassion: Creatingconditions fortimelesslearning, Corwin Press.