کارکرد‌های تربیتی آیات معترضه قرآن کریم و استخراج روش عام تربیتی سبک اعتراض

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد اخلاق اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی و دانش آموخته سطح سه حوزه علمیه قم

2 استادیار گروه معارف دانشگاه ارومیه

چکیده

سبک اعتراض، یکی از دستور‌های ادبی کلام و سبک‌های گفتمانی قرآن است. هدف از پژوهش حاضر پاسخ به چرایی استفاده حداکثری از این سبک در قرآن کریم، به وسیله تفسیر تربیتی آن است. در این پژوهش با رویکرد همسوسازی با هدف کلی قرآن مبتنی بر تربیت، اغراض و کارکرد‌های جملات معترضه، به شکل بی‌سابقه و نوین ساماندهی شده‌اند؛ تربیت و هدایت به دو بستر بینشی و گرایشی تقسیم شده و هریک از آنها در سه قالب ایجاد، تحکیم و رفع مانع دسته‌بندی گردیده‌اند، آنگاه کوشش شده تا هر یک از اغراض، بر آیات متعدد تطبیق شده و نیز با یافته‌های علوم تربیتی، مستندسازی شوند.
این پژوهش از نوع تحلیلی−استنباطی بوده و طی آن ضمن یافتن حدود بیست مورد از اغراض و کارکرد‌های تربیتی جملات معترضه قرآنی و بررسی آنها ثابت می‌شود که اطناب حاصل از سبک اعتراض کاملاً هدفمند و در راستای هدف تربیتی قرآن به کار رفته است، همچنین سبک اعتراض، یک روش عام تربیتی مستقل و کارآمد، شناخته می‌شود. یافته‌های این تحقیق، می‌تواند الگوی تربیتی کم‌نظیری برای آموزش و پرورش رسمی و عمومی باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Educational Functions of the Holy Quran’s Parenthetical Verses and Extracting the General Educational Method of Parenthetical Style

نویسندگان [English]

  • Mohammad mahdi valizadeh 1
  • Abolqasem Valizadeh 2
1 MA Student of Islamic Ethics in University of Islamic Teachings, Graduate in Level Three of Qom Seminary
2 Assistant Professor in Department of Islamic Teachings, Urmia University
چکیده [English]

The parenthetical style is one of the Quran’s literary and discourse styles. The purpose this study is to answer the question of why this style is widely used in the Holy Quran by using the educational interpretation of the Quran. In this study, in line with the Holy Quran’s general purpose which is education, the purposes and functions of the parenthetical sentences are unprecedentedly organized; education and guidance are divided into two categories of insight and orientation, and each has been categorized into three forms of creation, consolidation and removal of obstacles. Then, we have attempted to adjust each of the above purposes with multiple verses and document them with the findings of the educational sciences.
This stidy is an analytical-inferential one in which, while finding about twenty cases of Quranic educational purposes and functions and examining them, it is proved that the verbosity of the Quran’s parenthetical style is purely purposeful and in line with the Quran’s educational purpose. Also, the parenthetical style is known as an independent and effective general education method. The findings of this study can be a unique educational model for formal and public education

کلیدواژه‌ها [English]

  • KEY WORDS: Educational Purposes
  • Quranic Education
  • Parenthetical Style
  • Parenthetical Purposes
  • Parenthetical Verses
  • Parenthetical Function

مراجع

1. آذر، عادل (1380)، بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش داده­ها در تحلیل محتوا، فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، 11، 38-37، 8-12.
2. ارسطو (1391)،اخلاق نیکوماخس، ج1 و 2، ترجمه سید ابوالقاسم پورحسینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
3. افکاری، فرشته (1393)، «نقد و بررسی رویکردهای تربیت اخلاقی در دوره ابتدایی در کتاب‎های درسی دوره ابتدایی»، رساله دکتری، رشته برنامه‎ریزی درسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
4. بهروز، منیر؛ جواد حاتمی و محمود مهرمحمدی (1395)، «تحلیل محتوای کتاب‌های «بخوانیم و بنویسیم» پایۀ سوم ابتدایی براساس مؤلفه‌های کارکردهای اجرایی: روش آنتروپی شانون»، فصلنامه پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 6 (10)؛ ص51−62.
5. بیات، قدسی و مرضیه قاسمی (1398)، «مفهوم‎پردازی عدالت در نظام آموزشی ایران: مطالعه موردی کتاب‎های درسی پیش از دانشگاه»، فصلنامه مجلس و راهبرد،26 (100)، ص7−46.
6. حسنی، محمد و فاطمه وجدانی (1395)، «بررسی و نقد الگوی تربیت اخلاقی در کتاب قرآن دوره ابتدایی»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 24 (32)، ص127−161.
7. حسنی، محمد و فاطمه وجدانی (1396)، «تحلیل محتوای کیفی کتاب‌های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از منظر تربیت اخلاقی»، دو فصلنامه تربیت اسلامی، 12 (25)، ص29−54.
8. حسنی، محمد (1391)، مدرسه و تربیت اخلاقی، تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی چند کشور جهان. تهران: نشر مدرسه.
9. حسنی، محمد (1395)، «بررسی رویکرد تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی و عمومی در دوره ابتدایی»، فصلنامه تربیت اسلامی، 11 (28)، ص1−28.
10. درامامی، نرگس (1390)، «تحلیل محتوای کتاب‌های بخوانیم، تعلیمات اجتماعی (مدنی)، هدیه‌های آسمانی و قرآن پایه‌های سوم تا پنجم ابتدایی سال 1388 به منظور بررسی برخی مقوله‌های تربیت اخلاقی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
11. دلاور، علی (1383)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: انتشارات رشد.
12. سرمد، زهره و عباس حجازی (1380)، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات سپهر.
13. سند تحول بنیادین آموزش  و پرورش (1390)، شورای عالی انقلاب فرهنگی.
14. صالحی عمران، ابراهیم؛ میمنت عابدینی بلترک و قنبر مهرعلی تبار فیروزجائی (1397)، «تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی براساس میزان توجه به مؤلفه‌های انرژی نو. فصل‌نامه تعلیم و تربیت»، ش133، ص76−93.
15. صالحی عمران، ابراهیم؛ میمنت عابدینی بلترک و سیروس منصوری (1397) «تحلیل محتوای کیفی کتاب‎های درسی دوره ابتدایی بر مبنای مؤلفه‎های میراث فرهنگی»، فصلنامه مطالعات توسعه‎ی اجتماعی−فرهنگی، 7 (1)،ص9−36.
16. کمالی، سلماز (1396)، «جایگاه تربیت اخلاقی در محتوای کتب درسی هدیه‌های آسمان دوره ابتدایی»، دومین کنگره بین‌المللی علوم انسانی، مطالعات فرهنگی.
17. Ashiba. S. & Amer. M (2010), An Analysis of the Incorporated Values in English for Palestine 12, Master Degree thesis, The Islamic University of Gaza, Faculty of Education, & English Teaching Methods Department.
18. ‎‎‎Arthur. G. Kristjánsson. K. Harrison. T. Sanderse. W. Wright. D., (2017), Teaching Character and Virtue in Schools, London and New York. Routledge.

19. Anzai.s (2014), “Values and Value Priorities Underlying Japanese Elementary-School Moral Education: Content Analysis of Japanese Elementary-School Moral Books”, Journal of Social Sciences, 5 (4):359-369

20. Anderson, D. (2014), “Character education: Who is responsible?”, Journal of Instructional Psychology, 27 (3), 139- 159.
21. Baehr, J. (Ed). (2016), Intellectual virtues and education: Essays in applied virtue epistemology, New York, NY: Routledge.
22. Berkowitz, M. W. & Bier, M. C., (2015), “Research-based character education”, Annals of the American Academy of Political and social Science, 591, 72–85.
23. Bischoff, K. (2016), “The Civic Effects of Schools: Theory and Empirics”, Theory and Research in Education, 14 (1), 91-106. http://dx.doi.org/10.1177/1477878515619794
24. Ugurlu, N. (2014), “Important values of American and Turkish students”, Eurasian Journal of Educational Research, 55, 91-108. http://dx.doi.org/ 10.14689/ejer.2014.55.6
25. Celement. S. Bollinger. R., (2016), Perspectives on Character Virtue Development, Research in Human Development, 13: 174–181, 2016. Available: https://sci-hub.cc/10.1080/15427609.2016.1172445
26. Curren. R (2016), “Aristotelian versus virtue ethical character education”, Journal of Moral Education, 45: pp: 490-501. Available at: https://sci-hub.cc/10.1080/03057240.2016.1238820
27. Jubilee Centre for Character and Virtues (2017), A Framework for Character Education in Schools, Available at: /uobschool.org.uk/wp-content/uploads/2017/08/Framework-for-Character-Education-2017-Jubilee-Centre.pdf
28. Kristjánsson. K (2016), “Aristotelian character education: A response to commentators”, Journal of Moral Education, 45 (4)pp: 527-534. Available at: https://sci-hub.cc/10.1080/03057240.2016.1244050
29. Kristjánsson, K., (2015), Aristotelian Character Education, London: Routledge
30. Kristjánsson, K., (2010b), “Emotion education without ontological commitment?”, Studies in Philosophy and Education, 29 (3), 259–274.
31. Maruyama. H., (2015), Moral Education in Japan National Institute for Educational Policy Research.
32. Protz. B., (2013), Content analysis of character education in school textbook... , phd. Degree thesis, The University of North Carolina at Charlotte, faculty of curriculum and instruction.
33. Sandeep. K., (2015), “Moral values education…”, Journal Of Humanities And Social Science, (IOSR-JHSS) Volume 20, Issue 3, Ver. III (Mar. 2015), PP 21-26 e-ISSN: 2279-0837, p-ISSN: 2279-0845. www.iosrjournals.org
34. Seligman, M. E. P., (2011), Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. New York: Free Press
35. Tan. B. Naidu. C. Jamil. A., (2017), “Moral values and good citizens in a multi-ethnic society: A content analysis of moral education textbooks in Malaysia”, The Journal of Social Studies Research, 22 (81): 41-55.
36. Shuayb, M., O’Donnel, S., (2015), Aims and Values in Primary Education: England and other countries. London, Cambridge University Press.
1. آذر، عادل (1380)، بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش داده­ها در تحلیل محتوا، فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، 11، 38-37، 8-12.
2. ارسطو (1391)،اخلاق نیکوماخس، ج1 و 2، ترجمه سید ابوالقاسم پورحسینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
3. افکاری، فرشته (1393)، «نقد و بررسی رویکردهای تربیت اخلاقی در دوره ابتدایی در کتاب‎های درسی دوره ابتدایی»، رساله دکتری، رشته برنامه‎ریزی درسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
4. بهروز، منیر؛ جواد حاتمی و محمود مهرمحمدی (1395)، «تحلیل محتوای کتاب‌های «بخوانیم و بنویسیم» پایۀ سوم ابتدایی براساس مؤلفه‌های کارکردهای اجرایی: روش آنتروپی شانون»، فصلنامه پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 6 (10)؛ ص51−62.
5. بیات، قدسی و مرضیه قاسمی (1398)، «مفهوم‎پردازی عدالت در نظام آموزشی ایران: مطالعه موردی کتاب‎های درسی پیش از دانشگاه»، فصلنامه مجلس و راهبرد،26 (100)، ص7−46.
6. حسنی، محمد و فاطمه وجدانی (1395)، «بررسی و نقد الگوی تربیت اخلاقی در کتاب قرآن دوره ابتدایی»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 24 (32)، ص127−161.
7. حسنی، محمد و فاطمه وجدانی (1396)، «تحلیل محتوای کیفی کتاب‌های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از منظر تربیت اخلاقی»، دو فصلنامه تربیت اسلامی، 12 (25)، ص29−54.
8. حسنی، محمد (1391)، مدرسه و تربیت اخلاقی، تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی چند کشور جهان. تهران: نشر مدرسه.
9. حسنی، محمد (1395)، «بررسی رویکرد تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی و عمومی در دوره ابتدایی»، فصلنامه تربیت اسلامی، 11 (28)، ص1−28.
10. درامامی، نرگس (1390)، «تحلیل محتوای کتاب‌های بخوانیم، تعلیمات اجتماعی (مدنی)، هدیه‌های آسمانی و قرآن پایه‌های سوم تا پنجم ابتدایی سال 1388 به منظور بررسی برخی مقوله‌های تربیت اخلاقی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
11. دلاور، علی (1383)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: انتشارات رشد.
12. سرمد، زهره و عباس حجازی (1380)، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات سپهر.
13. سند تحول بنیادین آموزش  و پرورش (1390)، شورای عالی انقلاب فرهنگی.
14. صالحی عمران، ابراهیم؛ میمنت عابدینی بلترک و قنبر مهرعلی تبار فیروزجائی (1397)، «تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی براساس میزان توجه به مؤلفه‌های انرژی نو. فصل‌نامه تعلیم و تربیت»، ش133، ص76−93.
15. صالحی عمران، ابراهیم؛ میمنت عابدینی بلترک و سیروس منصوری (1397) «تحلیل محتوای کیفی کتاب‎های درسی دوره ابتدایی بر مبنای مؤلفه‎های میراث فرهنگی»، فصلنامه مطالعات توسعه‎ی اجتماعی−فرهنگی، 7 (1)،ص9−36.
16. کمالی، سلماز (1396)، «جایگاهتربیتاخلاقیدرمحتوایکتبدرسیهدیه‌هایآسماندورهابتدایی»، دومینکنگرهبین‌المللیعلومانسانی،مطالعاتفرهنگی.
17. Ashiba. S. & Amer. M (2010), An Analysis of the Incorporated Values in English for Palestine 12, Master Degree thesis, The Islamic University of Gaza, Faculty of Education, & English Teaching Methods Department.
18. ‎‎‎Arthur. G. Kristjánsson. K. Harrison. T. Sanderse. W. Wright. D., (2017), Teaching Character and Virtue in Schools, London and New York. Routledge.

19. Anzai.s (2014), “Values and Value Priorities Underlying Japanese Elementary-School Moral Education: Content Analysis of Japanese Elementary-School Moral Books”, Journal of Social Sciences, 5 (4):359-369

20. Anderson, D. (2014), “Character education: Who is responsible?”, Journal of Instructional Psychology, 27 (3), 139- 159.
21. Baehr, J. (Ed). (2016), Intellectual virtues and education: Essays in applied virtue epistemology, New York, NY: Routledge.
22. Berkowitz, M. W. & Bier, M. C., (2015), “Research-based character education”, Annals of the American Academy of Political and social Science, 591, 72–85.
23. Bischoff, K. (2016), “The Civic Effects of Schools: Theory and Empirics”, Theory and Research in Education,14 (1), 91-106. http://dx.doi.org/10.1177/1477878515619794
24. Ugurlu, N. (2014), “Important values of American and Turkish students”, Eurasian Journal of Educational Research, 55, 91-108. http://dx.doi.org/ 10.14689/ejer.2014.55.6
25. Celement. S. Bollinger. R., (2016), Perspectives on Character Virtue Development, Research in Human Development, 13: 174–181, 2016. Available: https://sci-hub.cc/10.1080/15427609.2016.1172445
26. Curren. R (2016), “Aristotelian versus virtue ethical character education”, Journal of Moral Education, 45: pp: 490-501. Available at: https://sci-hub.cc/10.1080/03057240.2016.1238820
27. Jubilee Centre for Character and Virtues (2017), A Framework for Character Education in Schools, Available at: /uobschool.org.uk/wp-content/uploads/2017/08/Framework-for-Character-Education-2017-Jubilee-Centre.pdf
28. Kristjánsson. K (2016), “Aristotelian character education: A response to commentators”, Journal of Moral Education, 45 (4)pp: 527-534. Available at: https://sci-hub.cc/10.1080/03057240.2016.1244050
29. Kristjánsson, K., (2015), Aristotelian Character Education, London: Routledge
30. Kristjánsson, K., (2010b), “Emotion education without ontological commitment?”, Studies in Philosophy and Education, 29 (3), 259–274.
31. Maruyama. H., (2015), Moral Education in Japan National Institute for Educational Policy Research.
32. Protz. B., (2013), Content analysis of character education in school textbook... , phd. Degree thesis, The University of North Carolina at Charlotte, faculty of curriculum and instruction.
33. Sandeep. K., (2015), “Moral values education…”, Journal Of Humanities And Social Science, (IOSR-JHSS) Volume 20, Issue 3, Ver. III (Mar. 2015), PP 21-26 e-ISSN: 2279-0837, p-ISSN: 2279-0845. www.iosrjournals.org
34. Seligman, M. E. P., (2011), Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. New York: Free Press
35. Tan. B. Naidu. C. Jamil. A., (2017), “Moral values and good citizens in a multi-ethnic society: A content analysis of moral education textbooks in Malaysia”, The Journal of Social Studies Research, 22 (81): 41-55.
36. Shuayb, M., O’Donnel, S., (2015), Aims and Values in Primary Education: England and other countries. London, Cambridge University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار