شناسایی ابعاد و مؤلفه‎های شایستگی‎ حرفه‎ای معلمان و ارائه مدل مفهومی در تراز جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تخصصی، مربی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان، تهران،

2 دکترای تخصصی، استاد تمام گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه، تهران، ایران

3 دکترای تخصصی، دانشیار گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

4 دکترای تخصصی، استاد تمام گروه سنجش و اندازه‌گیری، ‎دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

شایستگی سازه‎ای است که همچون چتر بر تمام موفقیت‌ها و عملکردهای عالی معلم سایه می‎اندازد. هدف از این مطالعه، شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های شایستگی حرفه‎ای معلمان و ارائه مدل مفهومی در تراز جمهوری اسلامی ایران است.با روش پژوهش داده بنیاد انجام شده است .جامعه آماری این پژوهش شامل متخصصان علوم تربیتی و کلیه اسناد تحولی و بود . تعداد 11نفر به‎عنوان نمونه پژوهش بر اساس دو عامل تخصص و تجربه، از استادان دانشگاه تا رسیدن دادها به اشباع نظری از طریق نمونه‎گیری هدفمند انتخاب شدند ؛ ابزار جمع‎آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته و بحث گروه کانونی و اسناد مرتبط با موضوع بود . پس از پیاده‌سازی مصاحبه‌ها، تحلیل داده‌های اولیه از طریق تحلیل محتوای استقرایی با استفاده از کدگذاری باز، محوری و انتخابی و با بهره‌گیری از نرم افزار مکس کیو دا انجام شد. روایی آن با روش سه سویه نگری منابع داده‎ها تأیید شد و پایایی آن با روش توافق بین دو کدگذار 03/86 درصد به دست آمد که بیانگر همخوانی بالا و پایایی مناسب است. یافته پژوهش موجود در4 بعد و 19 مؤلفه و 96 خرده مؤلفه شناسایی شد که‌این ابعاد شامل دانش حرفه‌ای، عمل حرفه‌ای، تعهد حرفه‎ای و توسعه هویت حرفه‎ای است، شایستگی حرفه‌ای بر اساس اخلاق حرفه‌ای، پایبندی به ارزش‌های دینی و صلاحیت حرفه‎ای تبیین شده است. در شیوه‌های جدید تربیتِ معلم توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying the dimensions and components of teachers' professional competence and presenting a conceptual model at the level of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Masoomeh Fathi 1
  • Esmail Sadipur 2
  • Soqra Ebrahimiqavam 3
  • Ali Delavar 4
1 Member of the academic staff of Farhangian University
2 Ph.D., full professor at the Department of Educational Psychology, Allameh University, Tehran, Iran
3 PhD, Associate Professor, Department of Educational Psychology, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
4 Ph.D., full professor of measurement and measurement department, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Competence is a structure that casts a shadow over all the weaknesses and excellent performances of a teacher like an umbrella. The purpose of this study is to identify the dimensions and components of teachers' professional competence in the level of the Islamic Republic of Iran. The grounded theory qualitative research method has been used. The community of this research included experts in educational sciences and all developmental documents and theoretical foundations, and 11 people were selected as the research sample based on the two factors of expertise and experience, from university professors until the data reached theoretical saturation through targeted sampling; The data collection tools were semi-structured interviews, focus group discussions and documents related to the topic. After the implementation of the interviews, primary data analysis was done through inductive content analysis using open, central and selective coding techniques and using Max QDA software for qualitative data analysis. Validity was confirmed by the three-way method of data sources, and its reliability was obtained by the agreement method between two coders of 86.03%, which shows high concordance and adequate reliability. The research findings were identified in 4 dimensions and 19 components and 96 sub-components, which are: professional knowledge, professional practice, professional commitment and professional identity development. Therefore, professional competence including professional ethics, adherence to religious values and professional competence has been explained and should be used in new methods of teacher training.

کلیدواژه‌ها [English]

  • teacher's professional competence
  • graduates of Farhangian University
  • professional knowledge
  • professional practice
  • professional commitment
  • professional identity development

مراجع

  1. احمدی می‎لاسی، حسن و ایراندخت فیاض (1394)، کسب صلاحیت‎های معلمی در ایران، آلمان و ژاپن، نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روان‎شناسی.
  2. آقازاده، احمد (1383)، آموزش‎وپرورش در کشورهای پیشرفته صنعتی تهران: انتشارات روان.
  3. احمدی، آمنه؛ محمود مهر محمدی، نعمت اله موسی‌پور، بهمن مشفق آرائی، فرشته آل حسینی، غلامحسین حسین‌زاده یوسفی، فاطمه زهرا احمدی، خدیجه صفرنواده، نگار الهامیان، مژگان سلیمانیآقچای و منصوره مهدوی هزاره (1394)، راهنمای عملی برنامه کارورزی دانشگاه فرهنگیان با رویکرد تربیت معلم فکور(1)، تهران: دانشگاه فرهنگیان.
  4. اسلامیه، فاطمه و امیرحسین محمدداوودی (1393)، «ارزیابی سطح صلاحیت‌ها و مهارت‌های حرفه‌ای مدیران مدارس ابتدایی و رابطه آن با تعهد و دلبستگی شغلی معلمان»، آموزش و ارزشیابی (علوم تربیتی)، 7 (27)، ص103−
  5. اسماعیلی‎نسب، مریم (1383)، «بررسی روایت‎های زندگی افراد افسرده و مضطرب و سالم»، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
  6. اکبری، علی (1390)، «بررسی رابطه باورهای فراشناختی و خودکارآمدی معلمان دوره ابتدایی شهرستان ارومیه با صلاحیت‎های حرفه‎ای آنان»، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، رشته مدیریت آموزشی، دانشگاه تهران.
  7. انگوتی گلنگدری، سمانه (1392)، «بررسی مقایسۀ صلاحیت‎های حرفه‎ای معلمان تربیت‎بدنی از دیدگاه شرکای برنامۀ درسی شهرستان‎های استان تهران»، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهراء تهران.
  8. بابایی دارانی، عباس؛ مهری دارایی و سعید فرحبخش (1399)، «برازش مدل صلاحیت‌های حرفه‌ای هانتلی در بین آموزگاران استان اصفهان»، ‎مدیریت فرهنگی، 13 (47)، ص83−
  9. بیانی، فاطمه (1378)، «منابع قدرت معلم (مدیریت کلاس در مطالعه تطبیقی با نظام مدیریت سازمانی)»، مجله رشد معلم، شماره 148، ص22−
  10. بیرامی (1389)، «مقایسۀ سبک‎های هویت، انواع هویت در دانشجویان دختر و پسر»، پژوهش‎های نوین روانشناختی، 20 (5)، ص21−
  11. چریل لین اسپالدینگ (1390)، انگیزش در کلاس درس، مترجمین: اسماعیل بیابانگرد و محمدرضا نائینیان.
  12. دهقان مروستی، ساناز؛ ولی اله فرزاد و ربابه نوری قاسم آبادی (1400)، «توسعه دانش حرفه‌ای معلمان با هدف ارضای نیازهای روانشناختی دانش‌آموزان: مؤلفه‌های درگیری تحصیلی و ادراک کنترل زمان»، مشاوره شغلی و سازمانی، 13 (47)، ص129−
  13. رضایی، منیره (1393)، «بررسی ویژگی‎ها معلم توانمند، تهیه و اعتباربخشی ابزاری برای سنجش این ویژگی‎ها و ترسیم نیمرخ توانمندی معلمان در دوره ابتدایی»، پژوهشگاه تعلیم و تربیت.
  14. رضاییان، علی و اسداله گنجعلی (1388)، «رویکرد چندسطحی و کاربرد آن در نظریه‎پردازی سازمان»، اندیشه مدیریت راهبردی، 3 (2)، ص5−
  15. رنجبر، هادی؛ علی‎اکبر حق‎دوست، مهوش صلصالی، علیرضا خوشدل، نسیم بهرامی و محمدعلی سلیمانی (1391)، «نمونه‎گیری در پژوهش‎های کیفی: راهنمایی برای شروع»، مجله علمی پژوهشی د‎انشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، 10 (3)، ص238−
  16. رئیسی، پوران؛ روح ا.. کلهر و محمد ازمل (1388)، «همبستگی هوش هیجانی با مهارت‎های ارتباطی مدیران بیمارستان‎های آموزشی قزوین»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 13 (4)، ص57−
  17. رئوف، علی (1383)، «معلمان برزیگران ترویج علم»، رهیافت، 23 (25).
  18. زجاجی، ندا؛ حسین خنیفر، تقی آقاحسینی و حمیدرضا یزدانی (1397)، «شناسایی و تبیین شایستگی‎های پایه و الزامات توسعه حرفه‎ای مدرسان تربیت معلم در دانشگاه فرهنگیان»، ص149−‎
  19. سپهوند، رضا و علی شریعت‎نژاد (1393)، «بررسی تأثیر شایستگی‎های مدیریتی بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی اعضای هیئت‎علمی و کارکنان دانشگاه‎های خرم‎آباد»، فصلنامه مدیریت فرهنگ‎سازمانی، دورۀ12، شماره 3، ص505−
  20. سلیمانی، نادر؛ حمید شفیع‎زاده و سمیه شوریابی (1393)، «بررسی وضعیت موجود صلاحیت‎های حرفه‎ای معلمان مقطع ابتدایی شهرستان گرمسار»، رهبری و مدیریت آموزشی، 27(8)، ص83−‎
  21. سیف، علی‎اکبر (1395)، روان‎شناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش، تهران: دوران.
  22. شعبانی، زهرا (1395)، طراحی و اعتبارسنجی مقوله‎های اخلاق حرفه‎ای معلمین در تربیت رسمی و عمومی بر اساس تجارب جهانی و اسناد تحولی ایران، پژوهشگاه مطالعات آموزش وپرورش وسازمان پژوهش و برنامه‎ریزی آموزش‎وپرورش.
  23. شکرکن، حسین؛ بهمن نجاریان، مرتضی امیدیان و جمال حقیقی (1380)، «بررسی و مقایسه انواع هویت در ابعاد اعتقادی و روابط بین فردی در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه شهید چمران اهواز»، مجله علوم تربیتی و روانشناسی، 8 (2−1)، ص73−
  24. کولین، جی. اسمیت و لاسمیت، روبرت (1375)، مدیریت مؤثر در کلاس درس، ترجمه زهرا صباغیان، تهران: مؤسسه نشر وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
  25. صادقی‎فر، جعفر (1386)، ارزش فردی و تعهد سازمانی، نشر: نوید شیراز، چاپ اول.
  26. طباطبایی، محمدحسین (١٣٧۴)، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همـدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  27. عبدالهی، بیژن؛ عطیه دادجوی توکلی و غلامعلی یوسلیانی (1393)، «شناسایی و اعتبارسنجی شایستگی‎های حرفه‎ای معلمان اثربخش»، نوآوری‎های آموزشی، 13 (49)، ص25−
  28. فکرت، اسما و همکاران (1391)، «رابطه مهارت‎های ارتباطی مدیران و میزان بهره‎وری ادارات تربیت بدنی استان کرمان»، فصلنامه مدیریت و رفتار سازمانی در ورزش، شماره 2، ص1−
  29. قائمی، مهدی و فرشته بلندی (1394)، بررسی برنامه درسی دانشگاه‎ها بر صلاحیت شغل معلمی شهرستان تربت‎حیدریه سال تحصیلی، دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار.
  30. قاسمی، نوشاد و فاطمه مختاری (1389)، «مقایسه کیفیت زندگی و سلامت روان در سالمندان ساکن/ غیر ساکن سرای سالمندان»، مجله سالمند، شماره 18، ص53−
  31. کهندل، مرضیه؛ مرتضی کرمی، محمدرضا آهنچیان و محمود مهرمحمدی (1397)، «بازنمایی مناقشات ناظر بر دو گفتمان توسعه حرفه‎ای و هویت حرفه‎ای معلم از منظر مناسبات قدرت»، پژوهش‎نامه مبانی تعلیم و تربیت، ۸ (۲)، ص۱۰۳−۱۲۲.
  32. مجلل چوبقلو، محمدعلی؛ سینا اسدزاده و مهتاب قربانی (1399)، «بررسی نقش دانش حرفه‎ای معلمان در شناسایی دانش‎آموزان ناتوان در یادگیری»، ‎مطالعات ناتوانی، 10 (1).
  33. ملایی‎نژاد، اعظم (1391)، «صلاحیت‎های حرفه‎ای مطلوب دانشجو معلمان دوره آموزش ابتدایی»، نوآوری‎های آموزشی، 11 (44)، ص33−
  34. مومنی مهمویی، حسین؛ مرتضی کرمی و مریم‎سادات سیدشریفی کاخکی (1390)، «تأثیر الگوی کاوشگری بر تفکر انتقادی و نگرش دانش‎آموزان نسبت به کتاب درسی علوم تجربی در دوره ابتدایی»، پژوهش در برنامه‎ریزی درسی، 11 (40)، ص93−
  35. مهرمحمدی، محمود (۱۳۷۹)، بازاندیشی فرایند یاددهی−یادگیری و تربیت‎معلم، تهران: انتشارات مدرسه.
  36. نیکنامی، مصطفی و فریبا کریمی (1388)، «صلاحیت‎های حرفه‎ای آموزش عمومی و ارائۀ چارچوب ادراکی مناسب»، مجلۀ پژوهش در برنامه‎ریزی درسی، شمارۀ 23، ص1−
  37. وزارت آموزش‎وپرورش (1391)، سند برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران، شورای عالی آموزش‎وپرورش.
  38. وزارت آموزش‎وپرورش (1390)، سند تحول بنیادین آموزش‎وپرورش، تهران: وزارت آموزش‎وپرورش، شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی آموزش‎وپرورش.
  39. وزارت آموزش‎وپرورش (1390)، مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی، تهران: وزارت آموزش‎وپرورش؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی آموزش‎وپرورش.
  40. Akar, H. & Yildirim, A. (2004). Learners' metaphorical images about classroom management in a social constructivist learning environment. Presented at the AERA Conference, San Dieg.
  41. Bennett, R. E. (2011). Formative assessment: A critical review. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 18(1), 5-25.
  42. Berry, R. S. Y. (2014). Assessment for learning in Hong Kong: Conceptions, issues and implications. In Asia’s high performing education systems. The case of Hong Kongm , pp. 255-273.
  43. Binkley, M., Erstad, O., Herman, J., Raizen, S., Ripley, M., Miller-Ricci, M., & Rumble, M. (2012). Defining twenty-first century skills. In Assessment and teaching of 21st century skills (pp. 17-66). Springer, Dordrecht.
  44. Bogler, R., & Somech, A. (2004). Influence of teacher empowerment on teachers’ organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior in schools. Teaching and teacher education, 20(3), 277-289.
  45. Creswell, J.W. and Miller, D.L. (2000) Determining Validity in qualitative inquiry. Theory In to Practice, 39 (3), 124-130
  46. Chen, C.S. (2002). Self- regulated learning strategies and achivement in an introduction to information systems course. Information Technology, Learning, and Performance Journal. 20 (1), PP 11-24.
  47. European Commission (2010). Teachers’ Professional Development: Europe in international comparison, a secondary analysis based on the TALIS dataset. Ed.: JaapScheerens. Luxembourg.
  48. Fauth, B., Decristan, J., Decker, A-T., Buttner, G., Hardy, I, Klieme, E., & Kunter, M. (2019). The effects of teacher competence on student outcomes in elementary science education: The mediating role of teaching quality. Teaching and Teacher Education, 86, 82-92.
  49. Fraser B. J.& Walberge.(1991). EducationEnvironments:evaluationantecedent and Oxford: Program Press.
  50. Fullan, M., Hill, P., & Crevola,C. (2006). Breakthrough. Corwin Press.
  51. Gall, M. D., Renchler, R. S. et al. (1985). Effective staff development for teachers: A research-based model (ERIC). College of Education, University of Oregon.
  52. Huntly, H. (2008). Teachers’ work: Beginning teachers’ conceptions of competence. The Australian Educational Researcher, 35(1), 125-145.
  53. Ilanlou, M. & Zand, M. (2011). Professional competencies of teachers and qualitative evaluation. Social and behaviotral sciences, 29, 1143-1150
  54. Koster, B., Brekelmans, M., Korthagen, F., & Wubbels, T. (2005). Quality requirements for teacher educators. Teaching and teacher education, 21(2), 157-176.
  55. Kuivila, H-M., Mikkonen, K., Sjogren, T., Koivula, M., Koskiaki, M., Mannisto, M., & Kaariainen, M. (2020).Health science student teachers' perceptions of teacher ompetence: qualitative study. Nurse Education.Today, 84, 20-34.
  56. Kyriacou,C and sutcliff,J (1978)Teacher stress:prevalence sources and symptoms,british journal of educational psychology, 29(4):59-167.
  57. Lee, K. (2014). Competency-Based Curriculum and Curriculum Autonomy in the Republic of Korea. IBE Working Papers on Curriculum Issues 12. UNESCO International Bureau of Education
  58. Losey, M. R. (1999). Mastering the competencies of HR management. Human Resource Management: Published in Cooperation with the School of Business Administration, The University of Michigan and in alliance with the Society of Human Resources Management, 38(2), 99-102.
  59. Lotunani, A., Idrus, M. S., Afnan, E., & Setiawan, M. (2014). The Effect of Competence on Commitment, Performance and Satisfaction with Reward as a Moderating Variable (A Study on Designing Work plans in Kendari City Government, Southeast Sulawesi). International Journal of Business and Management Invention, 3(2), 18-25.
  60. Maba, W., Perdata, I. B. K., Astawa, I. N., & Mantra, I. B. N. (2018). Conducting assessment instrument models for teacher competence, teacher welfare as an effort to enhance education quality. International Research Journal of Management, IT and Social Sciences, 5(3), 46-52.
  61. McLean, M., Cilliers, F., & Van Wyk, J. M. (2008). Faculty development: Yesterday, today and tomorrow. Medical Teacher, 26(30), 555–584.
  62. Mena, J., Hennissen, P., & Loughran, J. (2017). Developing pre-service teachers' professional knowledge of teaching: The influence of mentoring. Teaching and teacher education, 66, 47-59.
  63. Mercer, S., & Gregersen, T. (2020). Teacher Wellbeing (Oxford Handbooks for Languag
  64. Meyer, J. P., Allen, N. J., & Smith, C. A. (1993). Commitment to organizations and occupations: Extension and test of a three-component conceptualization. Journal of applied psychology, 78(4), 538.
  65. Nijveldt, M., Beijaard, D., Brekelmans, M., Verloop, N., & Wubbels, T. (2005). Assessing the interpersonal competence of beginning teachers: The quality of the judgement process. International Journal of Educational Research, 43(1-2), 89-102.
  66. Pedder, D. (2006). Organizational conditions that foster successful classroom promotion of learning how to learn. Research Papers in Education, (2), 21. 20-171.
  67. Perez-Foguet, A., Lazzarini, B., Gine, R., Velo, E., Boni, A., Sierra, M., ... & Trimingham, R. (2017).
  68. Preeti, R. (2011). "Effect of Psychological Empowerment on Commitment of Employees an Empirical Study", 2nd International Conference on Humanities, Historical and Social Sciences Pied, 143-147.
  69. Rahayu, S., Ulfatin, N., Wiyono, B. B., Imron, A., & Wajdi, M. B. N. (2018). The professional competency teachers mediate the influence of teacher innovation and emotional intelligence on school security. Journal of Social Studies Education Research, 9(2), 210-227.
  70. Richter, D., Kunter, M., Klusmann, U., Lüdtke, O., & Baumert, J. (2011). Professional development across the teaching career: Teachers' uptake of formal and informal learning opportunities. Teaching and Teacher Education, 27(1), 116-126 .
  71. Rothwell, W. & Rich, W. (2004), Mapping your future: Putting new competencies to work for you. Alexandria, 58(5): 94-98.
  72. Steiner, L., & Hassel, E. A. (2011). Using Competencies to Improve School Turnaround Principal Success. Public Impact
  73. Shukla, S. (2014). Teaching competency, professional commitment and job satisfaction-a study of primary school teachers. Journal of Research & Method in Education, 4(3), 44-64.
  74. Shulman, L. S. (1986). Those who understand: Knowledge growth in teaching. Educational researcher, 15(2), 4-14.
  75. Sorensen, J.B. (2002), ”The strength of corporate culture and the reliability of firm performance”, Administrative Science Quarterly, Vol. 47 No. 1, pp. 7091
  76. Spencer, L. M. & Spencer, S. M. (1993). Competence at Work: Models for Superior Performance. John Wiley & Sons.
  77. Villegas-Reimers, E. (2003). Teacher professional development: an international review of the literature. Paris: International Institute for Educational Planning
  78. Zhang, Yiyuan. (2006). Researches on the competency of the teachers in the higher vocational colleges; China Market, 9, 66-68.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار